abejài , vrb Definition
pentzare meda o èssere apedhiau a calecuna cosa (giogu, trebbalu, àteru), agiummai maniàticu
Sentences
ma lah ca est abejau cun cussa loredha, lah!…
Translations
French
se fixer
English
to be a stickler
Spanish
tener manía
Italian
avére una fissazióne
German
eine fixe Idee haben.
berinízu , nm Definition
idea mala a essire de conca
Synonyms e antonyms
abeju,
berrinzu,
grima,
lollória,
violu
Sentences
l'ant leadu a corpos ma no che li est essidu su berinizu de bi torrare a proare!
Translations
French
idée fixe
English
obsessed idea
Spanish
obsesión
Italian
idèa fissa
German
Zwangsvorstellung,
fixe Idee.
bidhídhiri , nm Definition
idea maca, istrambeca, badhine
Synonyms e antonyms
adhídhiu,
bibbirriu,
billèlleres,
birbillitzu,
bremmigorru,
crichivellu,
muschinada,
píspara,
treca,
tzelevriada,
tzintzirilliu,
viúscula,
zibbírriu
Sentences
ti ndhe benit, a tie, de bidhídhiris a conca!…◊ no ti sunt passados ancora sos bidhídhiris?!
Etymon
srd.
Translations
French
idée bizarre
English
odd idea
Spanish
idea peregrina,
extravagante
Italian
idèa bizzarra
German
wunderliche Idee.
cascabédhu, cascabéllu , nm: cascavèglia,
cascavégliu,
cascavellu Definition
idea badhinosa, pistighíngiu, pentzamentu malu; nau de unu, chi dh'ant orróschiu o chi at orróschiu; a logos, genia de sonàgia pitichedhedha / ghetare cascavégliu a unu = ficare ódiu, tírria, menospretziai
Synonyms e antonyms
bidhídhiri,
bigirria,
erredha,
férnia,
fumacera,
irriolu,
iscrapitzada,
meleda,
zibbírriu
/
ischiglitu
Idioms
csn:
bogai (o bogaisindi) is cascavellus de conca = fàghere lassare (o lassare) sas ideas macas, sos machines; lassai su cascavellu, o is cascavellus; ghetai cascavellu a ccn. = leare a regelu
Sentences
e no nci dh'essit su cascavégliu de conca! ◊ podides irmazinare su cascavellu chi mi at postu candho mi at allegadu de "sos àteros astros"! (A.Deplano)◊ issu at ghetau cascavellu a is barracellus e a is canis ◊ bogai su mediori e is cascavèglias!
Etymon
ctl.
cascavell
Translations
French
fantaisie,
idée fixe
English
fancy,
oddness
Spanish
capricho,
antojo
Italian
caprìccio,
bizzarrìa,
idèa fissa
German
Laune,
fixe Idee.
cuncétu , nm: cuntzetu Definition
cuncordu de ideas, un'idea pertzisa chi si faghet istudiendhe e cumprendhindhe una chistione; su pessare bene de unu, su ndhe àere un'idea bona, su lu pònnere in càrculu
Synonyms e antonyms
idea
Sentences
custu cuntzetu est riservadu a chie at mente abbista ◊ mi ndhe apo fatu unu malu cuntzetu de cudha pessone! ◊ su cuncetu de sa sterrina no est un'argumentu chi s'isterrit, ma su chi donat s'incidu po fai sa cobertanza, o rima, aundi su poeta narat própiu s'idea chi bollit significai
2.
ti tenia in cuncetu ma tue ti creias tropu! ◊ s'ómine faularzu est tentu in pagu cuntzetu ◊ si a totu protzedis che a mie, nisciunu ti at a tènnere in cuntzetu!
Translations
French
idée,
opinion
English
concept
Spanish
concepto,
opinión
Italian
concètto
German
Idee,
Auffassung.
fissatziòne, fissatziòni , nf Definition
idea firma, pruschetotu lègia, chi unu no arrennescet a si ndhe bogare de conca; abbitúdine chi unu at pigau
Synonyms e antonyms
abeju,
berinizu,
grima,
pelei,
violu
/
ttrs. tzirrioni
Translations
French
idée fixe
English
fixation
Spanish
obsesión,
idea fija
Italian
fissazióne
German
fixe Idee.
gríma , nf Definition
cosa chi s'istat sèmpere pentzandho, chi si giughet in conca a sa sighia
Synonyms e antonyms
abeju,
berinizu,
violu
Sentences
no mi ch'essint mai dae grima, ca sas anzones meressint sentidas! ◊ sa grima issoro fit de fàghere sa cosa sa die de mesaustu
Translations
French
marotte,
dada
English
fixed idea
Spanish
manía,
idea fija
Italian
idèa fissa
German
Zwangsvorstellung,
fixe Idee.
idèa , nf: bidea,
idei,
irea,
irei Definition
pentzada o pentzamentu, cosa chi si pentzat, fintzes una genia de determinu o decisione po calecuna cosa, su chi si pentzat o chi si credet de calecuna chistione, su chi si pentzat de fàere (a/c.: prus de una borta si podet agatare iscritu o intèndhere bidea ca, deasi comente sa /b/ a bortas benit bene a che dha trantzire in cuménciu de foedhu, a bortas arrechedit a dha pònnere in foedhos chi però no cumènciant cun custu sonu, e a bortas si faet fintzes chentza bisóngiu perunu)
Synonyms e antonyms
credéntzia 1,
indenna,
pensamentu
Idioms
csn:
zúghere idea, èssere in s'idea de, pònnere s'idea a fàghere una cosa = cherrer fàghere, pessare de fàghere una cosa; fàghere cosa de i. sua = chentza chi bi lu cumandhet neune, solu ca cumprendhet e cheret; dàresi a s'i. mala = ponnirisí a fai mali; cambiare i. = istorraisí, irbortàresi; tzacaresiche un'i. in conca = incaschetare; bogaindi s'i. a unu de ccn. cosa = fàghere passare s'idea; un'idea (nadu pro unu tantu) = pagu pagu, un'aizu
Sentences
mi nat s'idea ca is bagadias ti at a tocai de dhas lassai assébiu! ◊ ello it'est s'idea, chi ses ponindhe sa tiaza in sa mesa?! ◊ nau dh'iat s'idea de si bogai un'arrogu de narboni po dh'arai a trigu ◊ cherzo ischire it'est s'idea chi ti portat custa sera! (G.Budroni)◊ no ndh'at idea de si cojuare, no! ◊ no bi aia pensadu, ma de candho mi ndh'ant faedhadu apo cumintzadu a bi pònnere s'idea
2.
candho unu faghet sa cosa de idea sua mancu de sa pelea faghet contu! ◊ lis intonat chistiones fintzas chi benint in s'idea sua ◊ candho li passat s'idea za si at a frimmare! ◊ mancu a ndhe li nàrrere a fàghere gai: tantu za est in cuss'idea!…◊ it'est chi at in idea?! ◊ a is duus giòvunus ant circau de ndi dhis bogai s'idea de sa coja ◊ idea manna teneis, oi, poita a su chi apu cumpréndiu seis preparendi unu grandu festinu!◊ iscusa, ma po immoi non seu in cuss'idea!◊ sunt totu in s'idea de fàghere dinari!
3.
si mi dao a s'idea mala, fato istochendhe e ponzendhe a un'ala!
4.
po cambiai e po s'istorrai nci bollit nudha, un'irea!
Etymon
itl.
Translations
French
idée,
conviction
English
idea
Spanish
idea
Italian
idèa,
convinzióne,
intènto
German
Idee,
Ansicht,
Absicht.
incalchetàre , vrb: incaschetare Definition
incasciare o pònnere un’idea firma in conca, fintzes chentza de motivu
Synonyms e antonyms
incasciae
Sentences
si che l'at incaschetadu, como, ca depet fàghere gai, e no lu fúrrias prus dae s'idea sua!
Translations
French
se mettre en tête
English
to be fixed
Spanish
obstinarse
Italian
fissarsi,
inculcare
German
eine fixe Idee haben.
incaschetàdu , pps, agt Definition
de incaschetare
Synonyms e antonyms
casaladu,
fichidu,
incasciau
2.
contr'a su comunismu fit incaschetadu dae su tempus de sa gherra de Ispagna
Translations
French
fixé
English
fixed
Spanish
fijar
Italian
fissato
German
von einer fixen Idee besessen.
pelèi , nf Definition
genia de idea firma in conca, calecuna cosa chi si faet chentza tènnere unu motivu precisu
Synonyms e antonyms
apeleu
Sentences
candu dhu pigat sa pelei no fait a dhu storrai ◊ immoi est pighendidhu sa pelei po is cosas antigas!
Translations
French
idée fixe
English
obsession,
fixed idea
Spanish
obsesión,
manía
Italian
fissazióne
German
fixe Idee,
Zwangsvorstellung.
pensàda , nf: pentzada,
pentzara,
pessada Definition
su pentzare (si narat fintzes incurtzau a sa tónica: pensà); su chi si pentzat o idea, pruschetotu bistu coment'e manera de bínchere una dificurtade, de fàere ccn. cosa
Synonyms e antonyms
apensamentu,
idea,
penseri,
pensu
/
ttrs. pinsada
2.
a ndhe faghet, totu, de pessadas su pisedhu!…◊ m'abbàida arratza de pessada, a pònnere fogu! ◊ a ndhe cheres bídere de pessada a pònnere cuss'isterzu in su fogu: lu guastat! ◊ no cretas, prendha amada, chi intre pro ti afaltzare, ca tiat èssere mala sa pensada! ◊ ideas, pessadas, dissinnos, chistionos, istúdiu, totu fit in italianu ◊ a nci betari totu s'abba chi calàt de su monte fut una pensà mala ◊ apu fatu sa pentzara de mi bufai un'ou a surbidura
Etymon
srd.
Translations
French
idée
English
bright idea
Spanish
ocurrencia,
salida
Italian
pensata,
trovata
German
Denken,
Idee,
Gedanke.
pénsu , nm: pentzu,
pessu Definition
sa capacidade chi tenet sa mente de pentzare, de arregòllere, contivigiare, fàere e manigiare ideas cuncordas; cosa chi si pentzat, idea, fintzes in su sensu de su chi si iat a bòllere fàere
Synonyms e antonyms
apensamentu,
pensada
Idioms
csn:
leare, picare unu p. = ischire e detzidire su de fàghere in d-una dificurtade; bíderesi o istare pessu = in pentzus, pentzendi, pensativu, in dificurtade manna de no ischire a ue si dare sa conca; fai o nàrriri una cosa a p. = a pessamentu, a immazinassione; èssere in pessos = dudosu, pentzendi, sentza de isciri su de fai; mancu a pensu! = mancu pro sonnu!, nono própiu!, mancu a bi pessare!
Sentences
Gesús fiat iscriendu in terra totu arregortu in pentzus ◊ sos pessos illàcanant che mariposas in tancas de fiores e inzendrant peràulas chi no tratenet su coro (C.Puddu)◊ mudet in bonu donzi malu pensu! ◊ s'est citiu pariat in pentzus in sèi in sèi
2.
so in pessos a cale iscola m'iscríere ◊ fit in pensos e annuzu ◊ fiat abarrau pagu pagu in pentzus, agoa fut acostiau acanta ◊ no isperamu mancu po pentzu chi sa cosa acabbessit aici (E.Olla)◊ si sa terra ti s'intostat it'est su pessu chi leas? ◊ dego isto pessu ◊ no ischiat su pessu de picare ◊ no mi dh'apu fatu a pensu: dh'isciu! ◊ cale pessu ti at gitu? ◊ inoche bisonzat de picare pessu e imbentare carchi irbirgu!
Etymon
srd.
Translations
French
pensée,
décision
English
thought,
decision
Spanish
pensamiento,
decisión
Italian
pensièro,
decisióne
German
Denken,
Idee,
Entscheidung.