Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

ammaloràu , agt Definitzione de ammalorai; nau de colore, mescamente de pistadura chi si faet coment'e in colore de castàngia, niedhuda de su sàmbene pistau Sinònimos e contràrios allirorau, atanau, biaitu, lidu Frases is peis suus aundi podiant lompi lassànt sanguni ammalorau ◊ celus ammaloraus de tristura ◊ portat is liagas ammaloradas Terminologia iscientìfica clr Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu blême, livide Ingresu pale Ispagnolu lívido, amoratado Italianu lìvido Tedescu fahl.

ammitallàdu , agt Definitzione chi est in cara mala, de colore malu, nau de unu Sinònimos e contràrios isarboliu, iscarugiu, ispanàciu, livastrinu Terminologia iscientìfica clr Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu pâle Ingresu pale Ispagnolu pálido Italianu pàllido Tedescu blaß.

incerài , vrb: incherare, intzerare Definitzione pònnere sa chera, su pighe; essire in colore de chera, cambiare colore, nau de unu chi si assicat e mescamente de su laore e de is erbas chi, comente cumènciant a sicare, càmbiant colore e cumprint su granu Sinònimos e contràrios illughidare, inceratzae, ingroghie, isarbolire, iscarugire, istramudire, scarafaciari, scinisai Frases su sabbateri at incerau s'ispagu 2. su trigu in làmpadas comintzat a incherare ◊ sa punta de su nasu, de incerada comenti fuat sempri, s'inniedhigàt ca manna dhi fut imbucada sa timoria ◊ toca, tontoni, gei coitas a incerai: cussa est cosa chi naraus a is piciochedhus po ndi dhus iscrei de bolli benni a Castedhu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu cirer, rendre blond, blondir, pâlir Ingresu to wax, to make fair, to turn pale Ispagnolu encerar, ponerse doradas las mieses Italianu incerare, imbiondire, impallidire Tedescu wachsen, gelb werden, erbleichen.

irgrisíre , vrb Definitzione cambiare colore in cara po assíchidu o àtera timoria manna de si arretirare su sàmbene Sinònimos e contràrios grisare, ingrisare, intasuai, irgrijare, isarbolire, istramudire, scarafaciari, stramutiri Frases fit bochindhe su fizu ma si firmat de botu isgrisidu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu pâlir Ingresu to go pale Ispagnolu blanquear Italianu sbiancare Tedescu erbleichen.

isarbolíu , agt, pps: isarvoriu, isarvuliu Definitzione de isarbolire; chi est in cara mala che sa tela, de colore malu, nau de unu Sinònimos e contràrios ammitalladu, irbisuriu, iscarugiu, ispanàciu, livastrinu, spannàciu 2. li torrant sos alentos e s'ischidat, ma est totu isarbuliu ◊ so débbile che seda, isarboliu: no ndhe poto prus! ◊ fit unu zovanedhu bellu, pilibbrundhu, chin sa cara isarbulia ◊ cudh'ómine fit isarvuliu e iscazau in suores Tradutziones Frantzesu pâle Ingresu pale Ispagnolu palidecer Italianu sbiancato, pàllido Tedescu bleich, blaß.

ispanàciu , agt Definitzione nau de ccn., chi est in cara mala, chi portat sa cara che sa tela Sinònimos e contràrios ammitalladu, irbisuriu, isarboliu, iscarugiu, spannàciu, ispanóschitu / cdh. scaringinitu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu pâle Ingresu pale Ispagnolu pálido Italianu pàllido Tedescu blaß.

ispídine, ispidínu, ispídinu , agt Definitzione chi est o intrat che ispidu, chi paret un'ischidone, fine e puntudu, o (nau de gente) làngiu / intrare a i. = intrare a fundhu meda, che ispidu Sinònimos e contràrios intradori / iltrízile, lagnu, marriu Frases mama fit ispídine che canna, bella, dereta che bandhela in corte ◊ est unu zòvanu ispídinu de carena Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu pénétrant, émacié Ingresu pale, acute Ispagnolu agudo, demacrado Italianu penetrante, aguzzo, smunto Tedescu spitz, abgemagert.

istramudíre , vrb: stramudiri Definitzione mudare colore, iscolorire in cara po arrennegu o ispantu; cambiare Sinònimos e contràrios incerai, irgrisire, iscarugire, stramudiai / cambiai, tramudai Frases sos istedhos no si bient prus, solu sa Luna, ma issa puru istramudindhe cun su lucore de sa die (M.L.Fancello) 2. sos númenes chi lis daiant sos mannos, a cussos zassos, como los ant istramudidos a sa continentale (N.Rubanu) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu pâlir Ingresu to turn pale Ispagnolu palidecer Italianu impallidire Tedescu erbleichen.

oghiànu , nm: ogrianu Sinònimos e contràrios sole Frases su pastori fiat sétziu in s'oghianu pascendi is brebeis ◊ comente calaiat s'umbra in piatza, issos puru poniant fatu a s'ogrianedhu de su sole ◊ s'ierru fut bessendinci e is sordaus si pigànt s'oghianu ◊ mi so sétida fora a leare s'ogrianedhu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu soleil pâle Ingresu pale sun Ispagnolu sol pálido Italianu sóle pàllido Tedescu blasse Sonne.

sumurtíu , pps, agt Definitzione de sumurtire Sinònimos e contràrios irmurtidu, mústidu 2. chi torrent a fozire sos bratos sumurtios! ◊ sos ramos sunt pendhendhe sumurtios, sos frores che ant pérdiu sos alores Tradutziones Frantzesu pâle, émacié Ingresu pale Ispagnolu demacrado Italianu smunto Tedescu abgemagert.