Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

arròca , nf: orroca, roca* Definitzione pedra, minerale, po su prus ammesturu de minerales, de duresa manna, chi format bona parte de sa crosta de sa Terra (su pígiu de fora), po su prus ammontada de terra e a tretos fora: si narat mescamente de cust'úrtima, chi essit a puntas, a bortas fintzes artas meda, a monte (es. is orrocas de Ulíana) Sinònimos e contràrios marràgiu, nodu 1, pedra, rochili Frases su carrighinu nci fiat abbrincau peri is arrocas ◊ sa terra iat trémiu e is arrocas si fuant isperradas Terminologia iscientìfica mnr, slg Tradutziones Frantzesu roche, rocher, roc Ingresu rock Ispagnolu roca Italianu ròccia Tedescu Fels.

bantzicàda , nf: bantzigada Definitzione su bantzigare Sinònimos e contràrios chilliata, móida, ninniada, tocadedha, tzintziricada Frases a ndhe li cheret de bantzigadas pro che la drommire, cussa criadura!…◊ no ndhe cheret si no sa bantzigada!… Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu bercement Ingresu rock Ispagnolu balanceo Italianu cullata Tedescu Wiegen.

bantzicàre , vrb: bantzigare Definitzione mòvere su bàntzigu, giare a su brasciolu (o àteru) unu movimentu de andhetorra a sa matessi manera de su bàntzigu Sinònimos e contràrios achinnae, annacare, bannigare, cantzicare, chigliare, lachedhare, sansiae, tzannigare, tzantziare / saidare Maneras de nàrrere csn: andhare a su bàntzica bàntzica = andhare a s'istòntona istòntona; b. s'àlbure = saidàrela pro ndhe rúere su frutu Frases sa criadura si cheret bantzigada pro si drommire ◊ si lu bàntzigas pagu pagu si che drommit deretu, su pitzinnu ◊ sa mama vàdiat su pitzinnu bantzichendhe su brossolu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu balancer Ingresu to rock Ispagnolu mecer, acunar Italianu cullare, dondolare Tedescu wiegen, schaukeln.

caróngiu , nm: corognu, coróngiu, coronzu Definitzione códulu, crastu, nodu mannu de pedra, orroca (ma fintzes crastu piticu); cúcuru de una sedha, de unu montigu / arrumbulai che caróngiu; Coronzu pertuntu = orroca manna arta, istampada, in su sartu de Neoneli Sinònimos e contràrios biscacu, cacódua, canóngiu, coda 2, códua, cogólidu, coróculu, corunele, craltu, ladhia, lecucu, lódhuru, múngulu, nodu 1 Frases fuat isciorrochendu caròngius in mari ◊ iat serrau s'ennixedha e dh'iat acotzada cun d-unu coróngiu ◊ at asubau su fagotedhu a unu coróngiu ◊ fiant timendu ca dhis obiat iscudi caròngius a conca ◊ s'àcua de sa mitza ndhi essit de asuta de unu caróngiu Sambenados e Provèrbios smb: Corongiu, Coronzu Ètimu ltn. *coroniu Tradutziones Frantzesu roc, pierre Ingresu rock Ispagnolu peñasco, roca (f) Italianu masso, macigno Tedescu Fels.

chigliàre , vrb: chilliai, chilliare Definitzione mòvere sa chíllia po dormire su pipiu, tzantzigare, fàere unu movimentu de andha e torra Sinònimos e contràrios achinnae, annacare, bannigare, bantzicare, lachedhare, sansiae Frases lu fit chilliendhe su bentu ◊ che l'at finia chilliàndhesi che musca presonera de s'aranzolu ◊ no abbarraiamus ritzos de s'istrachitúdine e dae su chíllia chíllia de su bastimentu Tradutziones Frantzesu bercer Ingresu to rock Ispagnolu mecer Italianu cullare Tedescu wiegen.

codína, códina , nf: corina 1, cudina Definitzione genia de pedra chi essit a orrughedhos, a giarra; logu de terra a pigighedhu fine, de codina asuta; dhue at logu chi narant codina a sa cotzina de una mata, a s'arraighina grussa, e fintzes a s'orrugu curtzu chi abbarrat de unu cambu truncau, a sa linna grussa de su fundhu de sa bide / èssere conca de c. (nau de ccn.)= tostorrudu Sinònimos e contràrios arroca, cocoda, code, nodu / codinatu / cocina / cdh. cutina Frases su fogu che est iscazandhe finas sas codinas ◊ su tretu uve si curriat su palu fit unu cucuredhu de cutina ◊ che est essidu e si che pasat in punta de una cudina 2. ca est codina, nudha bi fiorit, s'erva comente naschet si che morit 3. cussu pischedhu de casu fut tostu che codina ◊ ma tandu ses própiu codina: possíbbili chi no cumprendas?! 4. bellos sos ranos bolendhe dae sa paza seberendhe e brinchendhe in sa codina! (B.Truddaju) 5. cun sa corina de su sarmentu si arrustit sa pècia ◊ sa trapa bollit de corina, no pértia de frutu!◊ in su fogili dhue teniat unu fogu de codinas de lione 6. cust'ómini est conca de codina e prus dhu pistas e prus est pertiassu! (G.C.Mameli) Sambenados e Provèrbios smb: Codina, Codinas / prb: chie at dinare pastinzat binza in sa codina Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu roc, grésière Ingresu rocky ground, rock, sandstone Ispagnolu pedregal, crestón Italianu suòlo roccióso, ròccia, arenària Tedescu felsiger Boden, Sandstein.

lachedhàre , vrb Definitzione mòvere su lachedhu a tzantzigadura po asseliare o dormire su pipiu crocau Sinònimos e contràrios achinnae, annacare, bannigare, bantzicare, chigliare, sansiae Frases ti canto s'anninnia e sico a lachedhare ◊ sa mama est lachedhandhe su criu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu bercer Ingresu to rock Ispagnolu mecer, acunar Italianu cullare Tedescu wiegen.

nódu 1 , nm: nou 2 Definitzione pedra manna meda, orroca, fintzes cúcuru de monte de orrocas / min. nodischedhu; concas de nou = nodos, gai comente si ndhe bidet a paris a terra in sos caminos Sinònimos e contràrios arroca, caróngiu, crastu, marràgiu Frases bi aiat unu nodu sanu timidu dae onzi minadore ◊ si bidiat sa bidha che nodu solitàriu in altu mare ◊ sa citade est posta in terra che unu nodu rutu dae s'altu ◊ connosco cuss'orroca chi nant su "Nou orruèndheche" Tradutziones Frantzesu roc, rocher Ingresu rock Ispagnolu roca Italianu masso Tedescu Block, Felsblock.

pispànta, pispànte, pispànti , nf, nm Definitzione tres pigionedhos diferentes; in cobertantza, imbriaghera Sinònimos e contràrios vispante / zizí Frases sa pispantedha est giai aguali a sa barbarrúbia, ma no portat su petus arrúbiu ◊ su coru mi abbrincat in petus che pispanta in padenti ◊ est torrau a donai s'esàminu allirgu che una pispanta 2. mi paris in logu de tremueus: ge ti potas una pispanta! Terminologia iscientìfica pzn, anthus spinoletta, a. pratensis, emberiza cirlus nigrostriata Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu pipit spioncelle Ingresu water pipit, rock pipit Ispagnolu bisbita alpino Italianu spioncèllo Tedescu Bergpieper.

ròca , nf: arroca, orroca Definitzione pedra, minerale, po su prus ammesturu de minerales, de duresa manna, chi format bona parte de sa crosta de sa Terra, pro su prus carragiada de terra e a tretos fora, nua: si narat mescamente de cust'úrtima, chi essit a puntas, a bortas fintzes artas meda Sinònimos e contràrios marràgiu, nodu 1, pedra, trocu Maneras de nàrrere csn: frimmu, apoderadu che r. = firmu de no dhu mòviri peruna fortza; r. a calàscios = a pizos Frases in sa cava si ndh'at istacadu una lavra de roca ◊ no ti fides, columba, ca s'astore est prammizendhe sa roca inue soles abbitare! 2. fatei s'apostada: restei firmu che una roca vigiulendhe ◊ ite bellu ammentare cussos annos candho che roca apoderadu fia! (C.Ortu) Sambenados e Provèrbios smb: Roca, Rocca Terminologia iscientìfica mnr, slg Tradutziones Frantzesu roche, rocher Ingresu rock Ispagnolu roca Italianu ròccia, rupe Tedescu Fels.

solitària, solitàriu , nf, nm: sulitaju, sulitàriu Definitzione mérula de turre, genia de pigione chi assimbígiat a su turdu, niedhu, faet su niu fintzes in istampos mannos in is muros de is domos a oros de fora de sa bidha, costumat a istare a sa sola Frases solitàriu, fui: sa bidha no est logu de puzones! Terminologia iscientìfica pzn, monticola solitarius Tradutziones Frantzesu merle bleu Ingresu blue rock thrush Ispagnolu roquero solitario Italianu pàssero solitàrio Tedescu Blaudrossel.