arròca , nf: orroca,
roca* Definizione
pedra, minerale, po su prus ammesturu de minerales, de duresa manna, chi format bona parte de sa crosta de sa Terra (su pígiu de fora), po su prus ammontada de terra e a tretos fora: si narat mescamente de cust'úrtima, chi essit a puntas, a bortas fintzes artas meda, a monte (es. is orrocas de Ulíana)
Sinonimi e contrari
marràgiu,
nodu 1,
pedra,
rochili
Frasi
su carrighinu nci fiat abbrincau peri is arrocas ◊ sa terra iat trémiu e is arrocas si fuant isperradas
Terminologia scientifica
mnr, slg
Traduzioni
Francese
roche,
rocher,
roc
Inglese
rock
Spagnolo
roca
Italiano
ròccia
Tedesco
Fels.
bantzicàda , nf: bantzigada Definizione
su bantzigare
Sinonimi e contrari
chilliata,
móida,
ninniada,
tocadedha,
tzintziricada
Frasi
a ndhe li cheret de bantzigadas pro che la drommire, cussa criadura!…◊ no ndhe cheret si no sa bantzigada!…
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
bercement
Inglese
rock
Spagnolo
balanceo
Italiano
cullata
Tedesco
Wiegen.
bantzicàre , vrb: bantzigare Definizione
mòvere su bàntzigu, giare a su brasciolu (o àteru) unu movimentu de andhetorra a sa matessi manera de su bàntzigu
Sinonimi e contrari
achinnae,
annacare,
bannigare,
cantzicare,
chigliare,
lachedhare,
sansiae,
tzannigare,
tzantziare
/
saidare
Modi di dire
csn:
andhare a su bàntzica bàntzica = andhare a s'istòntona istòntona; b. s'àlbure = saidàrela pro ndhe rúere su frutu
Frasi
sa criadura si cheret bantzigada pro si drommire ◊ si lu bàntzigas pagu pagu si che drommit deretu, su pitzinnu ◊ sa mama vàdiat su pitzinnu bantzichendhe su brossolu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
balancer
Inglese
to rock
Spagnolo
mecer,
acunar
Italiano
cullare,
dondolare
Tedesco
wiegen,
schaukeln.
caróngiu , nm: corognu,
coróngiu,
coronzu Definizione
códulu, crastu, nodu mannu de pedra, orroca (ma fintzes crastu piticu); cúcuru de una sedha, de unu montigu / arrumbulai che caróngiu; Coronzu pertuntu = orroca manna arta, istampada, in su sartu de Neoneli
Sinonimi e contrari
biscacu,
cacódua,
canóngiu,
coda 2,
códua,
cogólidu,
coróculu,
corunele,
craltu,
ladhia,
lecucu,
lódhuru,
múngulu,
nodu 1
Frasi
fuat isciorrochendu caròngius in mari ◊ iat serrau s'ennixedha e dh'iat acotzada cun d-unu coróngiu ◊ at asubau su fagotedhu a unu coróngiu ◊ fiant timendu ca dhis obiat iscudi caròngius a conca ◊ s'àcua de sa mitza ndhi essit de asuta de unu caróngiu
Cognomi e Proverbi
smb:
Corongiu, Coronzu
Etimo
ltn.
*coroniu
Traduzioni
Francese
roc,
pierre
Inglese
rock
Spagnolo
peñasco,
roca (f)
Italiano
masso,
macigno
Tedesco
Fels.
chigliàre , vrb: chilliai,
chilliare Definizione
mòvere sa chíllia po dormire su pipiu, tzantzigare, fàere unu movimentu de andha e torra
Sinonimi e contrari
achinnae,
annacare,
bannigare,
bantzicare,
lachedhare,
sansiae
Frasi
lu fit chilliendhe su bentu ◊ che l'at finia chilliàndhesi che musca presonera de s'aranzolu ◊ no abbarraiamus ritzos de s'istrachitúdine e dae su chíllia chíllia de su bastimentu
Traduzioni
Francese
bercer
Inglese
to rock
Spagnolo
mecer
Italiano
cullare
Tedesco
wiegen.
codína, códina , nf: corina 1,
cudina Definizione
genia de pedra chi essit a orrughedhos, a giarra; logu de terra a pigighedhu fine, de codina asuta; dhue at logu chi narant codina a sa cotzina de una mata, a s'arraighina grussa, e fintzes a s'orrugu curtzu chi abbarrat de unu cambu truncau, a sa linna grussa de su fundhu de sa bide / èssere conca de c. (nau de ccn.)= tostorrudu
Sinonimi e contrari
arroca,
cocoda,
code,
nodu
/
codinatu
/
cocina
/
cdh. cutina
Frasi
su fogu che est iscazandhe finas sas codinas ◊ su tretu uve si curriat su palu fit unu cucuredhu de cutina ◊ che est essidu e si che pasat in punta de una cudina
2.
ca est codina, nudha bi fiorit, s'erva comente naschet si che morit
3.
cussu pischedhu de casu fut tostu che codina ◊ ma tandu ses própiu codina: possíbbili chi no cumprendas?!
4.
bellos sos ranos bolendhe dae sa paza seberendhe e brinchendhe in sa codina! (B.Truddaju)
5.
cun sa corina de su sarmentu si arrustit sa pècia ◊ sa trapa bollit de corina, no pértia de frutu!◊ in su fogili dhue teniat unu fogu de codinas de lione
6.
cust'ómini est conca de codina e prus dhu pistas e prus est pertiassu! (G.C.Mameli)
Cognomi e Proverbi
smb:
Codina, Codinas
/
prb:
chie at dinare pastinzat binza in sa codina
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
roc,
grésière
Inglese
rocky ground,
rock,
sandstone
Spagnolo
pedregal,
crestón
Italiano
suòlo roccióso,
ròccia,
arenària
Tedesco
felsiger Boden,
Sandstein.
lachedhàre , vrb Definizione
mòvere su lachedhu a tzantzigadura po asseliare o dormire su pipiu crocau
Sinonimi e contrari
achinnae,
annacare,
bannigare,
bantzicare,
chigliare,
sansiae
Frasi
ti canto s'anninnia e sico a lachedhare ◊ sa mama est lachedhandhe su criu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
bercer
Inglese
to rock
Spagnolo
mecer,
acunar
Italiano
cullare
Tedesco
wiegen.
nódu 1 , nm: nou 2 Definizione
pedra manna meda, orroca, fintzes cúcuru de monte de orrocas / min. nodischedhu; concas de nou = nodos, gai comente si ndhe bidet a paris a terra in sos caminos
Sinonimi e contrari
arroca,
caróngiu,
crastu,
marràgiu
Frasi
bi aiat unu nodu sanu timidu dae onzi minadore ◊ si bidiat sa bidha che nodu solitàriu in altu mare ◊ sa citade est posta in terra che unu nodu rutu dae s'altu ◊ connosco cuss'orroca chi nant su "Nou orruèndheche"
Traduzioni
Francese
roc,
rocher
Inglese
rock
Spagnolo
roca
Italiano
masso
Tedesco
Block,
Felsblock.
pispànta, pispànte, pispànti , nf, nm Definizione
tres pigionedhos diferentes; in cobertantza, imbriaghera
Sinonimi e contrari
vispante
/
zizí
Frasi
sa pispantedha est giai aguali a sa barbarrúbia, ma no portat su petus arrúbiu ◊ su coru mi abbrincat in petus che pispanta in padenti ◊ est torrau a donai s'esàminu allirgu che una pispanta
2.
mi paris in logu de tremueus: ge ti potas una pispanta!
Terminologia scientifica
pzn, anthus spinoletta, a. pratensis, emberiza cirlus nigrostriata
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
pipit spioncelle
Inglese
water pipit,
rock pipit
Spagnolo
bisbita alpino
Italiano
spioncèllo
Tedesco
Bergpieper.
ròca , nf: arroca,
orroca Definizione
pedra, minerale, po su prus ammesturu de minerales, de duresa manna, chi format bona parte de sa crosta de sa Terra, pro su prus carragiada de terra e a tretos fora, nua: si narat mescamente de cust'úrtima, chi essit a puntas, a bortas fintzes artas meda
Sinonimi e contrari
marràgiu,
nodu 1,
pedra,
trocu
Modi di dire
csn:
frimmu, apoderadu che r. = firmu de no dhu mòviri peruna fortza; r. a calàscios = a pizos
Frasi
in sa cava si ndh'at istacadu una lavra de roca ◊ no ti fides, columba, ca s'astore est prammizendhe sa roca inue soles abbitare!
2.
fatei s'apostada: restei firmu che una roca vigiulendhe ◊ ite bellu ammentare cussos annos candho che roca apoderadu fia! (C.Ortu)
Cognomi e Proverbi
smb:
Roca, Rocca
Terminologia scientifica
mnr, slg
Traduzioni
Francese
roche,
rocher
Inglese
rock
Spagnolo
roca
Italiano
ròccia,
rupe
Tedesco
Fels.
solitària, solitàriu , nf, nm: sulitaju,
sulitàriu Definizione
mérula de turre, genia de pigione chi assimbígiat a su turdu, niedhu, faet su niu fintzes in istampos mannos in is muros de is domos a oros de fora de sa bidha, costumat a istare a sa sola
Frasi
solitàriu, fui: sa bidha no est logu de puzones!
Terminologia scientifica
pzn, monticola solitarius
Traduzioni
Francese
merle bleu
Inglese
blue rock thrush
Spagnolo
roquero solitario
Italiano
pàssero solitàrio
Tedesco
Blaudrossel.