Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

arruspíre , vrb: orruspire, ruspire Definitzione bogare o fuliare salia de buca Sinònimos e contràrios carraschiare, gruspiare, gruspire, iscupiri, ispudai Tradutziones Frantzesu cracher Ingresu to spit Ispagnolu escupir Italianu sputare Tedescu spucken.

carraschiàre , vrb Definitzione bogare, ispudare carràschios, ma fintzes solu arrasigare Sinònimos e contràrios arruspire, bodhulare, carralciare, gruspire, iscarraschiare, iscupiri, ispudai, sarraschiare, sdarrasciai, secai, sflemmai, taraxiai 2. si carràschiat sa gula e si torrat a pònnere su pannutzedhu in buzaca Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu graillonner (vulg.) Ingresu to spit Ispagnolu gargajear Italianu scaracchiare Tedescu Schleim ausspucken.

carràschiu , nm: carràsciu, carrascu Definitzione isprugadura de is bruncos, genia de mucu arrasigau in su gúturu, o a parte de apalas de su nasu, chi si faet a ispudadura Sinònimos e contràrios carràlciu, grospe, grúspidu, iscaràsciu, istarràsciu, lallaja, larodhu, salchedha, scupidura, seca, spudu, tòllere, urruspu Frases a murru a chelu, abbeveladu e pistu, su matzone ch'ingullit su carràsciu (P.Casu)◊ est essidu a fora a nareju ispurgàndhesi s'orguzu a carràschios Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu graillon (vulg.) Ingresu to spit Ispagnolu gargajo, flema Italianu scaràcchio Tedescu Schleim.

grúspidu , nm: grúspiu Definitzione salia o àteru chi s'ispudat Sinònimos e contràrios carràschiu, grospe, istarràsciu, larodhu, rúspia*, salchedha, scupidura, seca, spudu, urruspu Frases lu sont zocanne a grúspios a cara Tradutziones Frantzesu crachat Ingresu spit Ispagnolu salivazo, escupitajo Italianu sputo Tedescu Spucke, Speichel.

gruspidúra , nf Definitzione su ispudare; su tanti de un'ispudu, pagu pagu de cosa; in cobertantza, fintzes unghidura, cosa chi si giaet po ndhe tènnere unu praxere Sinònimos e contràrios grúspidu, spudu / paghitzedhu 2. si no das una gruspidura no bi curret nudha Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu crachat Ingresu spit Ispagnolu salivazo Italianu sputo Tedescu Spucken, Spucke, Speichel.

gruspíre , vrb Definitzione fuliare cun fortza salia, a bortas fintzes coment'e singiale de disprétziu po gente o cosa, o fintzes po fuliare àteru chi si portat in buca Sinònimos e contràrios arruspire, carraschiare, gruspiare, iscupiri, ispudai, tzuspire Frases a mimme mi pacant e dego faco su dovere, non gruspo a su pratu ube mànico 2. su focu a trachedhu gruspiat sas ischintzidhas chi butabant in artu ◊ fit galu gruspindhe carchi bucone de ódiu Tradutziones Frantzesu cracher Ingresu to spit Ispagnolu escupir Italianu sputare Tedescu spucken, speien.

ischidòne , nm: ischidoni, schidoni Definitzione cantu de linna, o de ferru, fine, longu e deretu, puntudu a un'ala, po ifrichire petza (o àteru) de orrostire: a logos dhu narant sazu Sinònimos e contràrios ispidu Frases poneus s'ischidone a orrostire sa petza Ètimu itl. schedone Tradutziones Frantzesu broche Ingresu spit Ispagnolu espetón, asador Italianu spièdo Tedescu Bratspieß.

ispídu , nm: ispitu, spidu Definitzione cantu de linna, o de ferru, fine, longu, puntudu a un'ala, po ifrichire petza de orrostire: a logos dhu narant sazu / min. ispidedhu, ispidighedhu Sinònimos e contràrios ischidone, ischirru 2 / cdh. spitu Maneras de nàrrere csn: (nadu de ccn.) pàrrere in punta de i. = tènniri iscinitzu, pistighinzu, èssere orioladu pro carchi cosa, prontu a tucare, che pilloni in punta de pértia; faedhare a ispidedhinu = faedhare in manera arterada, a dirbetu, cun afuta; ispidos de fogu! (a frastimu) = lampos Frases mi seo afrituridu a su fogu girèndhemi totora che peta chi s'arrustit in s'ispidu (Grolle) 2. no sunt mancu ispidos, no, chi no los podes ingullire! ◊ e ite ti dao, ispidos, a manigare?! ◊ cudhu zòvanu fit sétzidu che in ispidos arrejonendhe cun duas piciocas bellas che fiore Ètimu ltn. *spitu Tradutziones Frantzesu broche Ingresu spit Ispagnolu espetón, asador Italianu spièdo Tedescu Spieß.

istarràsciu , nm: sdarràsciu Sinònimos e contràrios carràschiu, grúspidu, iscaràsciu, larodhu, salchedha, scupidura, seca, spudu, tòllere Frases su minadori, béciu, est tussendi a istarràscius Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu graillon, crachat Ingresu spit Ispagnolu gargajo Italianu scaràcchio Tedescu Schleim.

rúspia , nf, nm: arrúspiu, orrúspiu, rúspiu, ruspu Definitzione salia o àteru chi s'ispudat Sinònimos e contràrios carràschiu, grúspidu, larodhu, ríspia, ruspiada, scupidura, seca, spudu Frases de su cumandhu deviant torrare prima chi su sole aeret asciutadu sa rúspia chi sos mannos poniant subra una pedra (G.Maieli)◊ custa cosa paret atacada a rúspiu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu crachat Ingresu spit Ispagnolu escupitajo Italianu sputo Tedescu Speichel, Auswurf.

sabía , nf: atzalia, salia, saliba, saliva, sobia Definitzione genia de ispruma bianca chi sèberant e bogant unas cantu gràndhulas o néulas in buca, bona mescamente po agiudare a impastare e digirire totu su chi si papat; si narat fintzes in su sensu de sustàntzia Sinònimos e contràrios fusina / sustànsia Maneras de nàrrere csn: fuliai s. = bogare salia meda; pònniri s. in su nasu a unu = leare in ziru, collonare, giogai a unu; calai is salias, atziai is salias a buca = bènnere disizu mannu, gana de carchi cosa azummai coment'e chi unu la siat manighendhe; fai calai sa s. a unu = fàghere disizare meda, fagher bènnere su disizu; ingurtire salibedha = passare o leare fele; salias longas = salibedhas, sa salia meda chi essit candho si pessat o si abbàidat a cosa de manigare chi piaghet; salias caninas = salia de chie sufrit a brusiore de istògomo; sentza assazare mancu una salia = sentza de papai nudha Frases custu fritu belat sa salia in buca ◊ no at tentu cunsolu e a bortas si est bidu achessu a pane e salia ◊ custu murdegu est biancu de sa salia de sa satzaluga 2. cussa est terra bona, de salia ◊ custa terra no zughet salia 3. mi apuntu a salias longas ananti de is liconerias ◊ est sempri a sabias longas e a gana maba: stau ca est príngia! ◊ ue fint sas licantzadorias rodiao solvèndhemi in salias ◊ ndi dhi calant is salias candu bit piciocas bellas ◊ bai ca no mi lassu ponni salia in su nasu de tui! ◊ crupa de sos tascaresos so abbarrau chidas ingurtindhe salibedha! Sambenados e Provèrbios prb: a chini spudat a celu, sa salia in faci dhi torrat Ètimu ltn. saliva Tradutziones Frantzesu salive Ingresu spit Ispagnolu saliva Italianu saliva Tedescu Speichel.

sdarrasciài , vrb: idarrasciai, sderrasciai Definitzione ispudare sdarràsciu, bogare malesa de is bruncos cun su tussi; fàere sa boghe coment'e arrasigandho su gúturu, coment'e singiale de cosa chi si bolet nàrrere Sinònimos e contràrios arruspire, carraschiare, iscarraschiare*, iscupiri, ispudai, sacajare 1, sercai, taraxiai 2. candu sdarràsciu, tui boga sa safata de is amaretus e su licori! Tradutziones Frantzesu graillonner Ingresu to spit Ispagnolu gargajear, desflemar Italianu scaracchiare, scatarrare Tedescu Schleim auswerfen.

sèca , nf: serca Definitzione larodhu, genia de mucu chi si faet a ispudadura Sinònimos e contràrios carràschiu, grúspidu, iscaràsciu, lallaja, larodhu, merca, peca, salchedha, scupidura, spudu, treca 1 Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu graillon, crachat Ingresu spit Ispagnolu gargajo Italianu scaràcchio, sputàcchio Tedescu Schleim.

tartalía , nf, nm: tataliu, tatalliu, tratabia, tratalia, trataliu, tratalliu, trotobie, trotoia Definitzione sa frisciura (de pegus piticu, mescamente de angione) imbodhigada in sa napa, cun s'istentina e fata a orrostu Sinònimos e contràrios fressura, revea, tatareu Frases femu fúrria fúrria coment'e una tratalia posta a araxi a fogu ◊ si che at mandhigadu totu su tratalliu ◊ tratalios, cordedhas e boltados fint in bancas in terra aparitzadas ◊ fit aprontendhe su tatalliu de duos anzones chi aiat mortu Terminologia iscientìfica mng Ètimu itl. frattaglie Tradutziones Frantzesu fressure à la broche Ingresu pluck roasted on the spit Ispagnolu asaduras asadas en el espetón Italianu coratèlla còtta allo spièdo Tedescu am Spieß gebratene Geschlinge.