fundàbi , nm: fundali,
fundhale,
funnale Definitzione
su tretu de fundhu (mescamente su tretu prus bàsciu in su truncu de matas mannas, fintzes de domos), su tretu prus atesu (fintzes de unu possessu, su tretu a s'àtera bandha de s'intrada), sa parte prus in fundhu de su mare, de unu muru, in terra, e su fossu puru; logu chi faet a badhe, bàsciu e in paris che a sa cea, ma prus úmidu, peale de monte; sa síngia o erriga chi si paret tra terra e aera, atesu (si narat prus che àteru pl.); in sa carena, su tretu de is nàdigas; su fundhurúgiu, mescamente su chi faent unas cantu cosas postas in istrégiu; logu de matas (fundhos)
Sinònimos e contràrios
fundhache,
fundhera,
fundhu
/
imbasamentu
/
badhe
/
feche
/
padente
/
ttrs. fundari
Maneras de nàrrere
csn:
fundali de àcua = poju, paule de abba, garropu, fundagu; fundhale de àrbure = su chi abbarrat in terra, paris cun sas raighinas, de un'àrbure pustis segada; su fundhale de s'ulicra = su fossighedhu suta de s'origra; su fundali de sa massa (laore) = su trigu de fundhu, in terra, in s'arzola
Frases
tue depes èssere issiu dae su fundhale de s'iferru, ghetadommos! ◊ sos fundhales de su mare sunt fungudos cantu prus si andhat a mesu ◊ ant fatu is fundhales de sa domo a picu e a pala ◊ eus bíviu in cussu frius de su fundabi de sa funtana ◊ pigai s'ànima sua e ghetaincedha a fundali!
2.
est in su fundali pascendi is brebeis
3.
sos fundhales sunt rujos ◊ a iscurigadroxu su fundali no s'iscerat prus ◊ s'ispacat s'aera che melagranada, fundhales biaitos s'iscavacant ◊ su funnale cara a Tíana est inniedhigannosi
4.
non papat pisci po no s'isfundi su fundali ◊ custas mudandas parint piticatzas po su fundali tuu
5.
chin s'ape issos cherent isfrutare sos frores de su fundhale pro buscare leu e chera, papa e mele
Terminologia iscientìfica
slg, crn
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
vallée,
horizon,
souche
Ingresu
valley,
horizon,
stump
Ispagnolu
valle,
horizonte,
cepa
Italianu
vallata,
orizzónte,
céppo
Tedescu
Talebene,
Horizont.
mòa 1 , nf: mola 1,
molla,
mora 1 Definitzione
cosa chi creschet cun cambos medas totu de fundhu, agiummai totus impare e a bisura tundha, ma si narat fintzes in su sensu de mata, de truncu, cosa grussa e tundhatza
Sinònimos e contràrios
busa 1,
fundhu,
macra,
mata,
moíngiu,
molarxa,
tele,
tupa
/
cdh. sgridhoni
Maneras de nàrrere
csn:
una m. de murdegu, de modhitzi, de orrú, de olia, de patata, de ardureu, de túnniu, de codrobinu; sa mola de su tuju = su tzugu; m. de tita = sa tita; m. de culu = su culu, su paneri; m. de terra = bàrdula, lea, fintzas terrinu pagu; m. de réxinis = sas raighinas de s'àrbure bidas o leadas totu paris; zúghere sa mola = zúghere su sarragu de sa morte, èssere morindhe; arrogaisí sa mola de su tzugu = iscollàresi, nadu fintzas a frastimu
Frases
unu lèpiri de giudu, impinnaciau de coa, pomposu e mustatzudu, nd'istupat de sa moa ◊ in logos tuos bi aiat chercos e molas de mata ◊ su pitzinnu curriat sartiendhe muros e molighedhas ◊ bi aiat molas de mudhitza, de tiria, de ozastru, de arrú ◊ sunt ammaniandhe su tusinzu suta de sa mola de unu chercu
2.
nau ca est grassa: mobixedha de fémina!…◊ cussa puntura de babbautzu mi at fatu a mola
Tradutziones
Frantzesu
buisson,
souche,
chicot
Ingresu
bush,
tree stump
Ispagnolu
mata,
tocón
Italianu
cespùglio,
ceppàia,
barbicàia
Tedescu
Busch,
Strauch,
Baumstumpf.
morúdhu , nm: murudhu Definitzione
arremu immuciurrau, segau (mescamente su chi abbarrat de unu bratzu chentza sa manu); css. cosa unu pagu longa e grussa, fintzes un'ossu grussu isprupau
Sinònimos e contràrios
bículu,
botzichedha,
moróculu,
morótulu,
murigoni,
murrutzu,
murúdhulu,
tuturru,
tutúriche,
túturu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
moignon
Ingresu
stump
Ispagnolu
brazo manco,
muñón
Italianu
moncherino
Tedescu
Gliedstumpf.
múnculu , nm Definitzione
bratzu chi dhi mancat sa manu, de unu manimutzu
Ètimu
itl.
monco
Tradutziones
Frantzesu
moignon
Ingresu
stump
Ispagnolu
brazo manco,
muñón
Italianu
moncherino
Tedescu
Armstumpf.
rabatzòne, rabatzòni , nm Definitzione
fundhu de bide (mescamente andhau male, sicau)
Sinònimos e contràrios
cocina,
truigu
Frases
pro su fogu batiat chimuza e calchi rabatzone
Ètimu
ctl.
rabassó
Tradutziones
Frantzesu
cep de vigne
Ingresu
vine stump
Ispagnolu
cepa de vid
Italianu
céppo di vite
Tedescu
Rebenstamm.
rúncu , nm: arruncu Definitzione
su chi abbarrat in su truncu de una nae chi no ant segau a paris (ma si narat fintzes de sa parte prus grussa de is erbas); cosa segada, o de segare, longhighedha, grussita
Sinònimos e contràrios
brechioni,
bruncu* 1,
rocu
/
acantu 1,
arrogu,
bículu
Maneras de nàrrere
csn:
su r. de su codhu = su codhu, su tretu tra su tzugu e su bratzu apitzus de su suercu; furriàresi a runcos de codhu (po papai) = papai su chi no andat bèni, su chi no fait; casu a runcu = a cantighedhos
Frases
at innestadu cussos runcos de bide ◊ tue ses vivendhe a runcos de fenuju ◊ a runcu runcu si che l'at manigada totu, cussa cosa ◊ annunghe duos runcos de linna a su fogu! ◊ macarrones chin casu a runcos
2.
si no tenimus nudha, a runcos de codhu nos furriamus?!
Tradutziones
Frantzesu
moignon
Ingresu
stump
Ispagnolu
tocón
Italianu
bròcco,
moncóne
Tedescu
Stumpf.
trunchédhu , nm Definitzione
crantu de linna grussu, curtzu, segau apostadamente de unu truncu po èssere prus manuíbbile; fintzes su cambu grussu de unos cantu ebrúgios
Sinònimos e contràrios
múciu,
mulcione,
trópulu,
trumpedhu
/
runcu
Frases
fintzas a fàghere die in su foghile isteint tzochedhendhe su trunchedhu ◊ trunchedhus segaus a seguri
2.
su càuli costumu a dhu coxinai aici, ma no pongu su trunchedhu ca est tostau
Tradutziones
Frantzesu
bûche,
tronçon
Ingresu
stump,
log
Ispagnolu
ceporro,
trozo
Italianu
céppo,
ròcchio
Tedescu
Wurzelstock,
Trommel.