Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

cípu , nm: tipu 1, tzipu Definitzione su pei de linna inue est postu s'incúdine; orrugu grae de linna chi poniant a peis a is presoneris / c. de sabbateri = ue su catolaju ponet sa sola pro la corpedhare Sinònimos e contràrios incipu Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu bûche Ingresu stub Ispagnolu tuero, cepa Italianu céppo Tedescu Amboßklotz.

cocína , nf: cotzina, cucina Definitzione su fundhale cun totu is arraighinas, mescamente de una mata, de una tupa (in sa bide est fintzes su fundhu a fora, su truncu foras is pudas e sa pértiga noa); nau de unu, chi est malu a cumprèndhere o chi no bolet cumprèndhere Sinònimos e contràrios cossighina, cotzigone, cotzinàrgiu, mola, tzompa 2. tocadhi sa manu, cotzina! ◊ cun totu custu tussi seu surda che cotzina Sambenados e Provèrbios smb: Coccina, Cotzia, Cozzia Terminologia iscientìfica rbr Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu bûche Ingresu log Ispagnolu cepa Italianu ciòcco Tedescu Baumstumpf.

cossighína , nf: cotichina, cotighina, cotzichina, cotzighina, cotzigina, cutzichina, cutzighina Definitzione sa parte de is arraighinas, mescamente de una mata, de una tupa (bona fintzes po fàere pipas, segundhu sa linna); bufóngiu a tropu de pigare sa conca Sinònimos e contràrios cocina, coighina 1, mola, motzighina, tzompa / coichina, imbreachera Frases cotichina de castannarju, de chessa, de ghidhostre ◊ su linnaresu essit in chirca de linna bregadina: chimuza, cotichina, frastamaza 2. a unu tusorzu Bodale at leadu una cotzighina gai forte chi ancora ndhe faedhant, in bidha ◊ s'at picau una cotichina e andhabat a rodinu che gradharone Terminologia iscientìfica rbr, upm Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu bûche, souche Ingresu log Ispagnolu cepa Italianu ciòcco, ceppàia Tedescu Strunk.

frobbàdu , nm Definitzione una calidade de àghina bianca, e de binu, chi assimbígiat a su nuragus Tradutziones Frantzesu raisin "torbato" Ingresu kind of white grapes Ispagnolu cepa de uva blanca y el vino que da Italianu torbato Tedescu eine sardische Wein sorte (trauben).

fundàbi , nm: fundali, fundhale, funnale Definitzione su tretu de fundhu (mescamente su tretu prus bàsciu in su truncu de matas mannas, fintzes de domos), su tretu prus atesu (fintzes de unu possessu, su tretu a s'àtera bandha de s'intrada), sa parte prus in fundhu de su mare, de unu muru, in terra, e su fossu puru; logu chi faet a badhe, bàsciu e in paris che a sa cea, ma prus úmidu, peale de monte; sa síngia o erriga chi si paret tra terra e aera, atesu (si narat prus che àteru pl.); in sa carena, su tretu de is nàdigas; su fundhurúgiu, mescamente su chi faent unas cantu cosas postas in istrégiu; logu de matas (fundhos) Sinònimos e contràrios fundhache, fundhera, fundhu / imbasamentu / badhe / feche / padente / ttrs. fundari Maneras de nàrrere csn: fundali de àcua = poju, paule de abba, garropu, fundagu; fundhale de àrbure = su chi abbarrat in terra, paris cun sas raighinas, de un'àrbure pustis segada; su fundhale de s'ulicra = su fossighedhu suta de s'origra; su fundali de sa massa (laore) = su trigu de fundhu, in terra, in s'arzola Frases tue depes èssere issiu dae su fundhale de s'iferru, ghetadommos! ◊ sos fundhales de su mare sunt fungudos cantu prus si andhat a mesu ◊ ant fatu is fundhales de sa domo a picu e a pala ◊ eus bíviu in cussu frius de su fundabi de sa funtana ◊ pigai s'ànima sua e ghetaincedha a fundali! 2. est in su fundali pascendi is brebeis 3. sos fundhales sunt rujos ◊ a iscurigadroxu su fundali no s'iscerat prus ◊ s'ispacat s'aera che melagranada, fundhales biaitos s'iscavacant ◊ su funnale cara a Tíana est inniedhigannosi 4. non papat pisci po no s'isfundi su fundali ◊ custas mudandas parint piticatzas po su fundali tuu 5. chin s'ape issos cherent isfrutare sos frores de su fundhale pro buscare leu e chera, papa e mele Terminologia iscientìfica slg, crn Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu vallée, horizon, souche Ingresu valley, horizon, stump Ispagnolu valle, horizonte, cepa Italianu vallata, orizzónte, céppo Tedescu Talebene, Horizont.

fundhàrzu , nm Definitzione fundu de cosa prantada chi at fatu bellu, mannu, créschiu meda Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu grosse touffe Ingresu tuft Ispagnolu cepa grande Italianu gròsso césto o céspo Tedescu Büschel.

rabatzòne, rabatzòni , nm Definitzione fundhu de bide (mescamente andhau male, sicau) Sinònimos e contràrios cocina, truigu Frases pro su fogu batiat chimuza e calchi rabatzone Ètimu ctl. rabassó Tradutziones Frantzesu cep de vigne Ingresu vine stump Ispagnolu cepa de vid Italianu céppo di vite Tedescu Rebenstamm.

tòa 1, tòba , nf Definitzione una genia de codrolinu, sa túvara de arena, tuveredha o cardulinu de bulletu Sinònimos e contràrios cucumedhu, tuvaredha Terminologia iscientìfica atn, Agaricus campestris Tradutziones Frantzesu psalliote champêtre Ingresu field mushroom Ispagnolu champiñón, hongo de cepa Italianu fungo prataiòlo Tedescu Wiesenchampignon.

truígu , nm Definitzione fundhu de bide, pitzu Sinònimos e contràrios rabatzone Frases est torradu cun sa béltula prena de truigos Tradutziones Frantzesu cep de vigne Ingresu vine stock Ispagnolu cepa Italianu céppo di vite Tedescu Stock.

tuvarèdha , nf: tuveredha, tuvuledha Definitzione una genia de codrolinu, sa túvara de arena Sinònimos e contràrios toa 1 Terminologia iscientìfica atn Tradutziones Frantzesu psalliote Ingresu meadow mushroom Ispagnolu champiñón, hongo de cepa Italianu fungo prataiòlo Tedescu Wiesenchampignon.

tzòmpa , nf Definitzione tzitzonedhu, su tretu ingrussau de s'arraighina ingrussau, pruschetotu de unas cantu matas, pagu pagu asuta de terra, a pígiu Sinònimos e contràrios cioca 1, cocina, cossighina, cotzigone, mola, soca 1 Frases depiat andhare a bogare tzompas ◊ sa chessa, s'ozastru, su castanzarzu faghent a tzompa, suta ◊ apo tribbulau tirandhe tzompas e carrendhe chessa Terminologia iscientìfica rbr Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu bûche Ingresu log Ispagnolu cepa Italianu ciòcco Tedescu Baumstumpf.