Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

aèra , nf, nm: (fintzes àera) àeri, àghera, àira, àiri, ari 2, ària Definitzione ammesturu de gasos chi cumponent s'atomosfera totu a inghíriu de sa Terra, fatu pruschetotu de azotu (a giru de su 76%) e de ossígenu (unu 23%), fintzes gasos raros e anidride carbónica: candho est in movimentu dha naraus bentu, currente, frina; si narat fintzes cun s'idea de logu, su chi si biet in artu, castiandho fache a foras de sa Terra (e deosi fintzes solu su chi si biet fora de sa Terra, es. s’a. istedhada); nau pl., is nues; su chi paret unu castiandhodhu in cara, pruschetotu po su chi tenet de assimbígiu a un'àteru / a/c. po su gasu chi si respirat si narat agiummai solu ària; min. aeredha, aerita = bentighedhu Sinònimos e contràrios bentu / celu / nue / aerada, aeru, aerzu Maneras de nàrrere csn: leare o pigai ària = essire a logu abbertu, ue bi est currindhe aera; aera colada = currente de ària; ària morta = in logu serradu, ària pòvera meda de ossígenu; is aris = sas nues; ari inturriada, aera muda = aera annuada meda; ari boiratza = aera cun pagas nues artas; ari crobeta = aera annuada, cuguzada, àiris ingruius; aera frimma = aera annuada, ma séria; aeras móvidas = aera totu nues andhendhe; aeras frisciadas = chi no bi cheret pròere mancu annuada, tempus de assutore; ari bella = aera neta; aeras bassas = nues bassas; colore de aera = asulu; corpu de aera (mescamente a s'ogru)= corpu de bentu chi agghejat s'ogru o chi noghet a su saludu; betàrendhe sas aeras = pròiri a meda de fai dannu; sa bortaedie est perdindhe aeras = est irmurinendhe, iscurighendhe; èssere che faladu de sas aeras = no ischire mancu ite l'at capitadu, no cumprèndhere nudha coment'e candho unu est pesendhe de maladia; fuedhai a s'ària = faedhare chentza fundhóriu; tèniri ària bella = pàrrere bellu, èssere bellu de bisura; donai o ghetai ària a unu (nau de genti) = assemizare a unu; connòschere a unu a s'aera = a sa bisura (ca si assimbillat a is àterus de sa famíllia); leare s'ària a unu (a una domo) = impedumàreli sa vista, fàghereli àtera domo in dainanti de no poder bídere atesu Frases est conca a sa bentana apitu de una sisia de àghera ◊ respiramus s'aera ◊ no est tirandhe prus aeredha ◊ su bentu àntziat e falat sa foza in s'àghera ◊ at leadu colpu de aera essendhe de su caldu a su fritu ◊ a su sole de s'istiu s'aera paret ballendhe ◊ inoghe che at friscura ca ch'est currindhe aera ◊ s'ària morta in miniera nd'istudàt fintzas sa luxi 2. s'aera ammontat totu su Pianeta ◊ is àrias funt annurradas ◊ s'aera podet èssere annuada, neta, séria, frita, muda, crucuriosa, abbudhada, istedhada, berbegada ◊ est pruendi e is àrias no portant ogu de iscampiai ◊ immoi est giai duus annus chi no iscapant àcua is àiris ◊ aeras frisciadas: annuat ma no proet! ◊ s'aera est torrendhe a barriare: istimmei chi proet! ◊ est essiu su soli e at fatu isparessi is àiris iscuriosus e ingruius 3. dhi ghetas un'ària, a cussu ◊ ndh'at un'àera de su babbu 4. candho liu apo nau, issos che sunt falaos che dae s'àghera, ma apustis si ndhe sunt cuntentaos ◊ sas cantones de como parent irfumentos de majarza pro zente chi at imbertu ària mala! ◊ masedu e atontadu che anzone, mi paria faladu dae s'aera! Sambenados e Provèrbios smb: Airi, Ari Ètimu ltn. aera Tradutziones Frantzesu air Ingresu air Ispagnolu aire, bóveda celeste Italianu ària, vòlta celèste Tedescu Luft, Himmelsgewölbe.

aeràda , nf: agherada Definitzione su ghetai ària a calicunu, su pàrrere ccn. a sa bisura, a sa cara Sinònimos e contràrios abbrembu, aeramentu, aeru, aerzu, assemizu, bisura Frases a s'aerada mi pariat Bodale Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu physionomie Ingresu countenance Ispagnolu semejanza, aire Italianu fisionomìa Tedescu Ähnlichkeit.

aéru, àeru , nm Definitzione su chi paret unu castiandhodhu a cara po èssere chi assimbígiat o podet assimbigiare a un’àteru Sinònimos e contràrios abbrembu, aerada, aeramentu, aerzu, assemizu, bisura Frases dhi at un'àeru a su babbu ◊ su fizu at un'aeru a su babbu ◊ cussu portat aeru de animale areste Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu physionomie, mine Ingresu coutenance, appearance Ispagnolu aire Italianu fisionomìa, aspètto Tedescu Gesichtsausdruck, Aussehen.

insérru , nm: isserru Definitzione su inserrare o abbarrare in logu serrau; logu serrau; s'ària fragosa e pòbera de ossígenu chi si faet in is logos serraos inue no si càmbiat s'ària Sinònimos e contràrios intuvu, isserronzu Maneras de nàrrere csn: timire s'i. = tímiri su abarrai in logu serrau; i. de corant'oras = funtzione de serrada de sas barant'oras Frases mi ndhe isto in cust'isserru, ube pianghet finas s'aposentu ◊ s'inserru dhi fait dannu ◊ no ischiat cumente passare su tempus, sempre inserru 2. abberi su bracone pro intrare aera, ca s'isserru faghet male! ◊ in iscola apustis de un'ora bi at fragu de isserru, cun totu sos àlidos e chentza abbèrrere Tradutziones Frantzesu abri, lieu retiré, air vicié Ingresu enclosure, retreat, stale air Ispagnolu encierro, aire viciado Italianu chiuso, ritiro, ària viziata Tedescu geschlossener Ort, Ruheort, verdorbene Luft.

intúvu , nm Definitzione fragu de inserru, fragu malu chi si dhue faet in logu serrau Sinònimos e contràrios atufamentu, atúfidu, atufori, inserru Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu air vicié Ingresu stale air Ispagnolu aire viciado Italianu ària viziata, odóre di chiuso Tedescu schlechte Luft, muffiger Geruch.

«« Torra a chircare