aciúmu , nm Definitzione
su bufare a meda, imbriagandhosi
Sinònimos e contràrios
cochera,
coichina,
coidura,
cota,
cotua,
imbreachera
Frases
a su primu chi at fatu s'aciumu dh'as ispintu tanti a forti chi unu sonnu símili a sa morti in sa tenda dh'at isterrinau (Matta)
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
cuite
Ingresu
tippling
Ispagnolu
el beber mucho hasta emborracharse
Italianu
sbevazzata
Tedescu
Saufen.
fèna , avb, prep, cng: fenas,
fina,
finas,
fines Definitzione
foedhu chi narant po fàere a cumprèndhere chi sa cosa lompet a unu certu puntu o est de una manera a prus de totu s'àteru / finas chi… = (anti fatu, nau, circau, e gai) fintzas a lòmpiri aundi boliant; f. si… = cng. cuncessiva (+ vrb. indicativu), mancari…
Sinònimos e contràrios
benas,
fenta,
fentzamentas,
finces,
intas
Frases
su coro de su pulíticu totu si che supullit e si pro pagu l'ingullit digirit fenas su ferru (A.D.Migheli)◊ che ndhe at fenas tropu ◊ de sa natura ndhe godo s'incantu finas si a tènnere rispostas no binco (I.Porchedhu)◊ finas me is intragnas, po s'ispantu, mi est móvia sa criatura ◊ est fines mesu iscúlciu e pagu ammantau ◊ finas a como semus andhados bene ◊ no bi pensei piús fen'a candho no comintzei a bisare…◊ su rizolu sighiat fena a bojare unu riu
2.
finas chi mi l'ant fata a si pàschere su cunzadu, ca lu tenia bardiadu! ◊ cussa cosa l’as zuta a su moe moe finas chi ti ch’est ruta! ◊ fàmine finas a còghere no est fàmine de mòrrere ◊ cherzo custu e finas cussu ◊ finas a domo no nos frimmamus in logu ◊ ti mandho, ricu mare, finas a umbe ses lítera de amore
3.
sos pisedhos li cheriant bene, a su mastru, finas si a boltas lis daiat calchi colpu ◊ finas si che fit atesu, sa gherra pesaiat subra de tota sa bidha
Ètimu
ltn.
finis
Tradutziones
Frantzesu
jusqu'à,
même
Ingresu
even
Ispagnolu
hasta
Italianu
persino,
fino
Tedescu
sogar,
bis.
fènta , avb: fentas,
fentra Sinònimos e contràrios
benas,
fena,
fintzamentas,
finces,
intas
Frases
si fit postu fenta bentu fritu ◊ sos annos càmbiant fentra sas pedras ◊ si no fio istadu goi istropiadu che fio essidu fentra in su corru de sa furca a mi chilcare faina ◊ li rispondheit chi, si agataiat su sidhadu, si ndhe lu podiat fentra leare
Tradutziones
Frantzesu
même,
encore
Ingresu
even
Ispagnolu
hasta,
incluso
Italianu
persino
Tedescu
sogar.
fentzamèntas , cng: finamenta,
finamentas,
finamente,
finamenti,
finamentra,
finamentras,
finamentzas,
fintzamentas,
fintzamente,
fintzamenti Definitzione
foedhu chi giaet s'idea de àteru puru, de calecuna cosa in prus; si narat cun sa cng. chi o cun s'avb. candho/candu po fàere a cumprèndhere chi unu fàere sighit e lompet a unu certu puntu
Sinònimos e contràrios
benas,
fena,
fenta,
finces,
infintzamente,
intas,
povintzas,
sennamenta
Frases
su sèmene de su crabuvigu finamentas in sa roca atichit ◊ como finamentras su màndhigu lu bendhent belle e prontu ◊ ponzendhe aficu a su tribàgliu est diventadu finamentra ricu ◊ de tui mi ndi arregordu fintzamenti durmiu
2.
comintzat a giogare a caltas finamenta chi est reséssidu a che torrare su chi aiat ispesu ◊ no si sunt abbizados de nudha finamentas a candho est bénnidu su dilúviu ◊ a s'èssere umanu nisciunu si est permissu de lu cumpudare finamenta a fundhu ◊ finamente a nos morre demus èssere comares ◊ est aturau totu sa noti finamenti chi iat orbésciu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
jusqu'à
Ingresu
even
Ispagnolu
hasta
Italianu
finanche,
fino
Tedescu
sogar,
bis.
fíncas , prep: fingas,
fíngias Sinònimos e contràrios
benas,
fena,
fenta,
fentzamentas,
finces,
intas
Frases
candu su binu est bonu, est bonu fincas a sa fegi ◊ sona, mancai sonis fincas a cras! ◊ su mengianu est de s'arbescidórgiu fincas a mesudí ◊ benis a mi domandai binu candu mi depis fingas s'ànima! ◊ abbarravant fíngias a tardu
Tradutziones
Frantzesu
jusque
Ingresu
till
Ispagnolu
hasta
Italianu
fino
Tedescu
bis.
fínce, fínces, fíncias , avb, cng: fintas,
fintza,
fintzas,
fintzes Definitzione
giaet s'idea de àteru puru, de calecuna cosa in prus / fintzas e = fintzas; fintzas si… = cng. cuncessiva (+ vrb. in forma de s'indicativu), mancari…
Sinònimos e contràrios
benas,
fena,
fenta,
fincas,
intas,
peri
/
fentzamentas,
macai
| ctr.
mancu
Frases
est beninno fintzes a intro de bidha ◊ s'agiudu vrostu mi acumpagnet sèmpere e gai fíncias a sos parentes meos! ◊ fintzas a como no ndhe ischia ◊ tocat a dhi abarrai avatu fintzas a séixi annus ◊ sa broca andhat a funtana fíncias a si segai ◊ is fillas dhas apu mandaras a iscola fíncias a si laureai ◊ s'atra noti custu dolori mi est durau fíncias a s'arbescidórgiu
2.
de cantu est bonu est fintzas macu ◊ femu fintzas po t'iscriri! ◊ si est crocau e fintzas drommiu ◊ cussu piciochedhu abarrat in faci fíncias a is professoris!◊ podis arrespundi fintzas e tui ◊ como cumprenno finces poite dh’at fatu ◊ nci bolint fintzas e leis bonas ◊ andhat bene fintzas a fàghere gai ◊ papau finces su caboni, passant a su tépui
3.
fince chi t’isciàcuas cun sa cixia… prus bella de tui c’est sempri sa pipia!◊ fintzas si est bonu, no lu cherzo! ◊ in sas riuniones isse bi est sempre, fintzas si non bi faedhaiat mai ◊ isse fit cuntentu de lu fàghere fintzas si no ndhe aiat gana ◊ sa bíldia acusara is piciochedhus po dogna cosa e, finces si fut fàua, su babbu dhus iscurera
Ètimu
ctl.
fins a, finses a
Tradutziones
Frantzesu
jusque,
aussi,
même
Ingresu
also,
too,
even
Ispagnolu
hasta,
incluso
Italianu
fino,
anche,
persino
Tedescu
sogar.
povínas, povíntzas , cng: provinas Definitzione
foedhu chi inditat ca si depet cumprèndhere o cunsiderare ccn. cosa puru a prus de is àteras
Sinònimos e contràrios
fentzamentas
Frases
povintzas sa mazina isciúsciat totu sa berirari ◊ est povinas possíbbili cussu ◊ nci fiant povinas issus gioghendi in s'arruga
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
même,
encore
Ingresu
even
Ispagnolu
hasta,
incluso
Italianu
persino
Tedescu
sogar.