acabàdu , agt Definitzione
nau de unu, chi teneìet capia, abbistesa; chi est fatu cun cabu
Sinònimos e contràrios
benatinau,
cabosu
| ctr.
irzudissiadu
Frases
fàghedi bella, sàbia e acabada! ◊ sa vida tua est in manos tuas, si istas abbista e acabada
2.
proite sighint a andhare contras a un'órdine dediai bene acabadu e bonu?
Terminologia iscientìfica
ntl
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
sensé
Ingresu
sensible
Ispagnolu
sensato
Italianu
assennato
Tedescu
klug.
achistiàdu , agt Definitzione
chi arrexonat, chi cunsiderat is cosas
Sinònimos e contràrios
atinadu,
giudisciosu,
pesadore,
resonile,
rexoníulu,
seidosu
Frases
tue puru ses achistiadu…: in chirca de santos e de crésias sunt, sos pisedhos de como!…
Terminologia iscientìfica
ntl
Tradutziones
Frantzesu
raisonnable
Ingresu
reasonable
Ispagnolu
razonable,
sensato
Italianu
ragionévole
Tedescu
vernünftig.
acristianàdu , agt Definitzione
chi tenet calidades de cristianu
Sinònimos e contràrios
bonu,
sàbiu
2.
acristianadu già ses, e bene, mih!…
Ètimu
spn.
acristianado
Tradutziones
Frantzesu
sage
Ingresu
wise
Ispagnolu
sensato,
cuerdo
Italianu
sàvio
Tedescu
weise.
acuntzentàu, acuntzentuàu, acuntzetuàu , agt: cuntzetuadu Sinònimos e contràrios
acabadu,
benatinau,
sàbiu
| ctr.
irzudissiadu
Frases
fut un'ómini acuntzentuau ◊ fiat fémina portada a nòmini po massaja acuntzetuada ◊ est unu piciochedhu maleducau e pagu acuntzentuau
Tradutziones
Frantzesu
sensé,
sage
Ingresu
sensible
Ispagnolu
sensato
Italianu
assennato
Tedescu
vernünftig.
arrejonàdu , pps, agt, nm: arrejonatu Definitzione
de arrejonare; nau de ccn., chi is cosas dhas cunsiderat, chi arrexonat, chi cricat de bíere ite andhat bene e ite andhat male; cosa arrexonada, giai decídia
Sinònimos e contràrios
arresionadore,
arrexoniu,
resonile,
seidosu
| ctr.
rebessu
Maneras de nàrrere
csn:
èssere in s'a. = èssere in sa régula de su fàghere, in s'acordu; no èssere piús in s'a. = irbortàresi, istorraisí, cambiare idea; èssere bene, male a. = èssiri unu chi fuedhat bèni, mali
2.
est ómine bene arrejonadu ◊ est una bella picioca, modosa e bene arrejonada
3.
Mariànzela no est piús in s'arrejonadu: est tropu giòvana e su chi narat como no afirmat poi (B.Truddaju)◊ sos duos frades si cheriant bene e fit in s'arrejonadu chi, si una família fit in bisonzu, s'àtera deviat agiuare
Terminologia iscientìfica
ntl
Tradutziones
Frantzesu
raisonnable
Ingresu
reasonable
Ispagnolu
razonable,
sensato
Italianu
ragionévole,
raziocinante
Tedescu
vernünftig.
asciensciàre , vrb: assiensciare Definitzione
andhare abbellu, fàere su sàbiu, crèschere de sabiore
2.
est ómine asciensciadu e no che ispeldísciat su dinari
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
sage
Ingresu
to be wise
Ispagnolu
ser sensato
Italianu
èssere sàvio
Tedescu
weise sein.
atinàdu , pps, agt: atinau Definitzione
de atinare; chi atinat, chi dhue pentzat bene a is cosas, innanti de dhas fàere, chi dhas faet cun cabu
Sinònimos e contràrios
acabadu,
achistiadu,
acuntzentuau,
atoadu,
benatinau,
fundoriau,
giudisciosu
| ctr.
disatinau,
ilvariadu,
iscussideradu
Terminologia iscientìfica
ntl
Tradutziones
Frantzesu
sensé
Ingresu
sensible
Ispagnolu
atinado,
sensato
Italianu
assennato
Tedescu
klug.
atoàdu , pps, agt: atuadu,
atuau Definitzione
de atoare; nau de ccn., chi atuat a is cosas, chi dhue pentzat, si ndhe serat o acatat / ómine a., fémina atuada, pessone a.
Sinònimos e contràrios
abbistu,
achistiadu,
atinadu,
giudisciosu
Frases
che fis cue: no bi as atuadu a colare a butega a leare su túcaru? ◊ za l'ischia chi depia fàghere cussu puru, ma tandho no bi apo atuadu, fia pessendhe in àteru!
2.
tiat èssere prus atoadu meda a avertire sos parentes! ◊ tenet bíndhighi annos, ma est atuada, no istat ispetendhe a bi lu nàrrere sa mama su de fàghere! ◊ e atuadu, mih, chi no ses… cantu s'àinu: depo pessare a totu deo!
Tradutziones
Frantzesu
avisé
Ingresu
discerning
Ispagnolu
sensato,
consciente
Italianu
accòrto,
consapévole
Tedescu
klug.
insabiài, insabiàre , vrb: issabiare Definitzione
callai a ciorbedhu, fàere o essire sàbios, lassare de fàere machines
Sinònimos e contràrios
| ctr.
ammachiae,
dessessire
Frases
una cosa aici de issu no mi dha iap’èssi mai aspetada: ma ci pentzu dèu a dhu fai insabiai! ◊ a bois cust'abba bos at issabiadu
Tradutziones
Frantzesu
devenir raisonnable
Ingresu
to become sensible
Ispagnolu
hacerse sensato
Italianu
métter giudìzio,
rinsavire
Tedescu
vernünftig werden.