Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

abbadédhu , nm Definitzione genia de matighedha chi ponent a tínghere lana o orrobba in colore grogo Sinònimos e contràrios catedhina 1, durche 1, eremeri, iscolabadedhas, trobiscu, truvúlciu Terminologia iscientìfica rbl, Daphne gnidium Tradutziones Frantzesu garou, daphné sainbois Ingresu thymelaea, flax-leaved daphne Ispagnolu torvisco Italianu laurèlla, èrba còrsa, dittinèlla Tedescu Herbst-Seidelbast, Seidelbastgewächse.

acuchixèdha , nf Terminologia iscientìfica rba, Dactylis glomerata Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu dactyle Ingresu cock's foot Ispagnolu dactilo, caracolillos Italianu erba mazzolina Tedescu Knäuelgras.

cadòne, cadòni , nm: caroni, codone, codoni, gadoni Definitzione est erba chi faet in istade e cun su sèmene ndhe prenet su logu, pudéscia, chi ponet sabore malu a sa cosa prantada: a una calidade dhi narant erba púdia, pudéscia, cadoni burdu; cun custu númene si narat fintzes su sabore malu chi cust'erba ponet a su binu Sinònimos e contràrios aghedone Frases de bíngia tocat a ndi bogai su caroni ca ponit fragu légiu a su binu ◊ si bidiant solu matas de ortija, codone e caragantzu 2. custu binu at su cadone, su sabore de su cadone Sambenados e Provèrbios smb: Cadone, Cadoni Terminologia iscientìfica rba, Chenopodium album, C. polyspermum, C. vulvaria Ètimu ltn. catone(m) Tradutziones Frantzesu mercuriale Ingresu pigweed Ispagnolu cenizo Italianu farinàccio, èrba puzzolana, mercorèlla Tedescu weißer Gänsefuß, Bingelkraut.

cagliúga , nf Definitzione genia de erba chi assimbígiat a su cagarantzu e po cussu dhi narant cagarantzu areste, molentinu, cocoininni burdu e no est de papare: su sèmene chi faet praghet meda a is codroneras e po cussu dhi narant erba de cardaneras, de cardedhinas o predu feche Sinònimos e contràrios concuda 3, pedruveghe / cdh. cagliuca Terminologia iscientìfica rba, Senecio vulgaris Tradutziones Frantzesu séneçon Ingresu groundsel Ispagnolu hierba cana Italianu èrba calderina o senecióne Tedescu Vogelkraut.

cugúsa 1 , nf Definitzione lau de arriu o de cuadhus, o fintzes martutzu de cuadhus: genia de erba chi assimbígiat unu pagu a s'àpiu, e po cussu dhu narant àpiu de arriu puru, ma portat su cambu tuvudu, a canna, e creschet in is errios, in logu de abba meda: est bona a papare Sinònimos e contràrios giúguru 1, giuru 1, tirgusa Terminologia iscientìfica rbz, Apium nodiflorum Tradutziones Frantzesu cannelier Ingresu kind of grass Ispagnolu apio nodoso Italianu èrba cannèlla Tedescu knotenblütige Sellerie.

doradíglia, doradílla , nf: durundilla Definitzione una genia de fílighe chi creschet in is muros e perdigàrgios Sinònimos e contràrios dorafilla Frases bufana arculentu, frazia, pistidhori, sentziana, doradilla e àteras ervas pro meichina Terminologia iscientìfica rba, ceterach officinarum Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu cétérac Ingresu kind of fern Ispagnolu doradilla Italianu èrba rùggine o félce dorata Tedescu Milzfarn.

èbra , nf: elva, erba, erva, eva Definitzione totugantos is vegetales chi creschent chentza fàere a linna e birdes de colore, nau prus che àteru de is chi faent desesi e chi candho sicant faent a fenu; cunsiderandho chi s'erba est modhe, su ctr. est linna ca custa est tostada / e. linnosa = genia de matedu chi no sicat (e paret linna, tostada, ma no própriu erba e no própriu linna), bogat cada annu coment’e puntas modhes e tzeurras chi sicant: unu pagu a mesu tra erba e linna; e. grassa = genias de erba (e fintzes mata) a fògia coment'e pruposa, chi poderant abba meda e faent fintzes in logu e tempus asciutu meda (es. figumorisca) Maneras de nàrrere csn: unu fundhu, una mola de e.; e. ruta = erba créscida aici meda chi si nc'est furriada; e. ínnida = erba sentza de pasci; logu bonu d'e. = chi dhoi at erba meda; pònnere, no pònnere e. = crèsciri, no crèsciri erba; erbas de ortu = erbas chi serbint a cundimentu de is papais; erbas de butecaria = erbas bonas pro mexina; manigàresi su trigu a e. = gosai una cosa innantis de su tempus, aprofitai de ccn.; betàresi a s'e. modhe, gevi = ghetaisí a su mellus / erbas medas tenent custu númene cun carchi pertzisadura: (cun agt. o númene pro calidade) erba apicigosa, benedita, bonnànnaru, burràgia, cabidhuda, craba, cràbina, cràbuna, cristallina, cuadhara, ferrina, grassa, impratiada, istérria, leperina, leporina, limonina, língua, longa, médica, mela, mercuriali, modhi, múrina, muscada, mustatzuda, niedha, nighedha, piluda, pilutza, porchina, pudhina, pudéscia, púdia, pugionina, salia, santa, sardónia, sonajola, stordina, stulada, tessidora, tzerra; (cun sa prep. "de" + númene) erba de àcua, de agullas, de anadis, de arranas, de arresfrius, de arrugas, de arrúngia, de axedu, de batos, de bentu, de braba, de bremis, de brúscia, de buciucas, de callus, de canis, de cannedhus, de cardaneras, de castangiola, de chentu nodos, de chimbe fozas, de cincu filus, de cincu follas, de cincu venas, de cirras, de cogas, de conillus, de cordedha, de coronas, de coscos, de dente, de féminas, de feridas, de flore, de fogu, de frius, de funtanedha, de funtudhu, de gamu, de gatus, de Giudas, de impagliadas, de intzerras, de isprene, de isproni, de lèperes, de margiani, de molentis, de murenas, de murus, de nérbius, de oro, de perda, de pipas, de piricocu, de pódhini, de púlighe, de roca, de sànguni, de seda, de símbula, de soli, de teulada, de tússiu, de tzocu Frases si fuant sétzius a cedhonedhus piticus in s'ebra ◊ dogni erva tenet su valore sou ◊ s'erba crescit a fundus ◊ su pàsculu fit bonu d'erva frisca ◊ màniga casu, màniga, chi su càule est erba! 2. cussu est pascendu a fura e benemindi, e si betat peri a s'erba gevi! ◊ sa limba de cussu pudidinosu brúsiat s'erva birde! ◊ si ti aiat chérfidu bene no si aiat manigadu su trigu a erva! Sambenados e Provèrbios smb: Erba Ètimu ltn. herba Tradutziones Frantzesu herbe Ingresu grass Ispagnolu hierba Italianu èrba Tedescu Gras, Kraut.

erbamédica , nf Definitzione genia de trivógiu chi si ponet po fàere a erbaju Tradutziones Frantzesu luzerne Ingresu alfalfa Ispagnolu alfalfa Italianu èrba mèdica Tedescu Luzerne (Blaue).

erbastérria , nf Definitzione custu númene dhu narant a diferentes genias de erba: sa Frankenia pulverulenta, sa Frankenia laevis, sa Plantago coronopus (bona a papare e si prantat puru), s'erba de chentu nodos Polygonum aviculare, sa Polygonum maritimum Terminologia iscientìfica rba, Plantago coronopus Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu plantain corne de cerf Ingresu buck’s horn plantain Ispagnolu estrella de mar, hierba estrella Italianu minutina, erba stella Tedescu Schlitzwegerich.

ervalútza , nf Definitzione genia de erba chi faet unu frorighedhu bonu a papare Frases Gavinu de s'amigu ndh'est garante: totu lu chircant chei s'ervalutza Terminologia iscientìfica rba, Luzula forsteri Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu herbe lucinote Ingresu adder's tongue Ispagnolu lúzula Italianu èrba lùcciola Tedescu Hasenbrot.

folladúnda , nf Terminologia iscientìfica rba, Lamium amplexicaule Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu lamier amplexicaule Ingresu henbit deadnettle Ispagnolu conejitos, gallitos Italianu èrba ruota Tedescu Stängelumfassende Taubnessel.

fraulèdha , nf Definitzione genia de erba bona fintzes po cura Terminologia iscientìfica rba, Sanicula europaea Tradutziones Frantzesu sanicle Ingresu sanicle Ispagnolu sanícula Italianu èrba fragolina Tedescu Sanikel.

gigiàca , nf: (gi-gi-a-ca) Definitzione una genia de erba chi faet unu frore bonu a issuciare Sinònimos e contràrios panebane, suciameli 1, sutzasutza, titiaca* Terminologia iscientìfica rba, Cerinthe major Tradutziones Frantzesu grand mélinet Ingresu honeywort Ispagnolu ceriflor Italianu èrba vaiola, èrba tórtora Tedescu große Wachsblume.

guàdu , nm Definitzione genia de erba, bona po tínghere a asulu cotu Terminologia iscientìfica rba, Isatis tinctoria Tradutziones Frantzesu guède Ingresu woad Ispagnolu glasto Italianu èrba guado Tedescu Färberwaid.

irniària , nf Definitzione genia de erba bona po cura Terminologia iscientìfica rbc, Herniaria glabra Tradutziones Frantzesu herniaire glabre Ingresu herniaria (grass) Ispagnolu herniaria, rompepiedras Italianu èrba turca Tedescu Türkengras.

latítera , nf: letítera, letzítera, litítera Definitzione pisu de coloru, giponi de sordau, genia de erba chi faet a cambu longu longu, bona meda po bestiàmene Sinònimos e contràrios lepurisposu 1 Terminologia iscientìfica rba, Lathyrus sylvestris, L. clymenus Ètimu ltn. latirida, lacterida Tradutziones Frantzesu gesse de bois Ingresu chickling Ispagnolu alverja Italianu cicérchia selvàtica, èrba gallétta Tedescu Waldplatterbse.

lauguadhínu , nm Definitzione erba sardónia o àpiu burdu de arriu o fenugu de àcua, genia de erba mala chi assimbígiat a s'àpiu areste ma chi faet mòrrere animales e gente Sinònimos e contràrios apiuareste, apiubburdu 1, lauadhini, pàrdinu, turgusone 1 Terminologia iscientìfica rba, Oenanthe crocata Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu renoncule de Sardaigne Ingresu blister buttercup Ispagnolu nabo del diablo Italianu èrba sardònica Tedescu Wasserfenchel (giftig).

magaidràxa , nf: ammarigraxa, margaridalza, margaridarza, margaridraxa, margaritarza Definitzione tumata aresti, tamatedha burda, areste, de canes, genia de erba, bona po cura, chi faet a fundhu fintzes mannu, fògias matucas, e bogat unu frutighedhu a bisura de tamatedha pitica cantu su cagagorbu, niedha candho est cota Sinònimos e contràrios mammarigarza Frases at pigau unu chimu de margaridarza e passàndhedhu in s'anca naraiat sas peràulas ◊ mi fiat essiu unu guroni e ajaja iat cicau sa magaidraxa, dh'at pistara e mi dh'at posta e curau su guroni! Terminologia iscientìfica rba, rbc, Solanum nigrum Ètimu ltn. *margaritaria Tradutziones Frantzesu morelle Ingresu morel Ispagnolu hierba mora Italianu èrba morèlla Tedescu Schwarzer Nachtschatten.

mammaíta , nf Definitzione erba de agúgias, de agullas, de puntzas, aguzas de santu Giuanne, genia de erba chi bogat unu frore chi candho iscutulat sa fògia abbarrat puntudu paret unu ciou Sinònimos e contràrios arrelògius, elbavulcheta, frochitedhas, miminita Terminologia iscientìfica rba, Erodium cicutarium Tradutziones Frantzesu herbe à aiguilles Ingresu stork's-bill Ispagnolu alfiler Italianu èrba cicutària Tedescu Reiherschnabel.

miminíta , nf Definitzione erba de agúgias, de agullas, de puntzas, aguzas de santu Giuanne, genia de erba chi bogat unu frore chi candho iscutulat sa fògia abbarrat puntudu paret unu ciou Sinònimos e contràrios arrelògius, elbavulcheta, frochitedhas, mammaita Frases miminitedha, miminitedha, fai fai sa coitedha, miminita, miminita fai fai sa coita! Terminologia iscientìfica rba, Erodium cicutarium Tradutziones Frantzesu herbe à aiguilles Ingresu stork's-bill Ispagnolu alfiler Italianu èrba cicutària Tedescu Reiherschnabel.