abbadédhu , nm Definizione
genia de matighedha chi ponent a tínghere lana o orrobba in colore grogo
Sinonimi e contrari
catedhina 1,
durche 1,
eremeri,
iscolabadedhas,
trobiscu,
truvúlciu
Terminologia scientifica
rbl, Daphne gnidium
Traduzioni
Francese
garou,
daphné sainbois
Inglese
thymelaea,
flax-leaved daphne
Spagnolo
torvisco
Italiano
laurèlla,
èrba còrsa,
dittinèlla
Tedesco
Herbst-Seidelbast,
Seidelbastgewächse.
acuchixèdha , nf Terminologia scientifica
rba, Dactylis glomerata
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
dactyle
Inglese
cock's foot
Spagnolo
dactilo,
caracolillos
Italiano
erba mazzolina
Tedesco
Knäuelgras.
cadòne, cadòni , nm: caroni,
codone,
codoni,
gadoni Definizione
est erba chi faet in istade e cun su sèmene ndhe prenet su logu, pudéscia, chi ponet sabore malu a sa cosa prantada: a una calidade dhi narant erba púdia, pudéscia, cadoni burdu; cun custu númene si narat fintzes su sabore malu chi cust'erba ponet a su binu
Sinonimi e contrari
aghedone
Frasi
de bíngia tocat a ndi bogai su caroni ca ponit fragu légiu a su binu ◊ si bidiant solu matas de ortija, codone e caragantzu
2.
custu binu at su cadone, su sabore de su cadone
Cognomi e Proverbi
smb:
Cadone, Cadoni
Terminologia scientifica
rba, Chenopodium album, C. polyspermum, C. vulvaria
Etimo
ltn.
catone(m)
Traduzioni
Francese
mercuriale
Inglese
pigweed
Spagnolo
cenizo
Italiano
farinàccio,
èrba puzzolana,
mercorèlla
Tedesco
weißer Gänsefuß,
Bingelkraut.
cagliúga , nf Definizione
genia de erba chi assimbígiat a su cagarantzu e po cussu dhi narant cagarantzu areste, molentinu, cocoininni burdu e no est de papare: su sèmene chi faet praghet meda a is codroneras e po cussu dhi narant erba de cardaneras, de cardedhinas o predu feche
Sinonimi e contrari
concuda 3,
pedruveghe
/
cdh. cagliuca
Terminologia scientifica
rba, Senecio vulgaris
Traduzioni
Francese
séneçon
Inglese
groundsel
Spagnolo
hierba cana
Italiano
èrba calderina o senecióne
Tedesco
Vogelkraut.
cugúsa 1 , nf Definizione
lau de arriu o de cuadhus, o fintzes martutzu de cuadhus: genia de erba chi assimbígiat unu pagu a s'àpiu, e po cussu dhu narant àpiu de arriu puru, ma portat su cambu tuvudu, a canna, e creschet in is errios, in logu de abba meda: est bona a papare
Sinonimi e contrari
giúguru 1,
giuru 1,
tirgusa
Terminologia scientifica
rbz, Apium nodiflorum
Traduzioni
Francese
cannelier
Inglese
kind of grass
Spagnolo
apio nodoso
Italiano
èrba cannèlla
Tedesco
knotenblütige Sellerie.
doradíglia, doradílla , nf: durundilla Definizione
una genia de fílighe chi creschet in is muros e perdigàrgios
Sinonimi e contrari
dorafilla
Frasi
bufana arculentu, frazia, pistidhori, sentziana, doradilla e àteras ervas pro meichina
Terminologia scientifica
rba, ceterach officinarum
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
cétérac
Inglese
kind of fern
Spagnolo
doradilla
Italiano
èrba rùggine o félce dorata
Tedesco
Milzfarn.
èbra , nf: elva,
erba,
erva,
eva Definizione
totugantos is vegetales chi creschent chentza fàere a linna e birdes de colore, nau prus che àteru de is chi faent desesi e chi candho sicant faent a fenu; cunsiderandho chi s'erba est modhe, su ctr. est linna ca custa est tostada / e. linnosa = genia de matedu chi no sicat (e paret linna, tostada, ma no própriu erba e no própriu linna), bogat cada annu coment’e puntas modhes e tzeurras chi sicant: unu pagu a mesu tra erba e linna; e. grassa = genias de erba (e fintzes mata) a fògia coment'e pruposa, chi poderant abba meda e faent fintzes in logu e tempus asciutu meda (es. figumorisca)
Modi di dire
csn:
unu fundhu, una mola de e.; e. ruta = erba créscida aici meda chi si nc'est furriada; e. ínnida = erba sentza de pasci; logu bonu d'e. = chi dhoi at erba meda; pònnere, no pònnere e. = crèsciri, no crèsciri erba; erbas de ortu = erbas chi serbint a cundimentu de is papais; erbas de butecaria = erbas bonas pro mexina; manigàresi su trigu a e. = gosai una cosa innantis de su tempus, aprofitai de ccn.; betàresi a s'e. modhe, gevi = ghetaisí a su mellus / erbas medas tenent custu númene cun carchi pertzisadura: (cun agt. o númene pro calidade) erba apicigosa, benedita, bonnànnaru, burràgia, cabidhuda, craba, cràbina, cràbuna, cristallina, cuadhara, ferrina, grassa, impratiada, istérria, leperina, leporina, limonina, língua, longa, médica, mela, mercuriali, modhi, múrina, muscada, mustatzuda, niedha, nighedha, piluda, pilutza, porchina, pudhina, pudéscia, púdia, pugionina, salia, santa, sardónia, sonajola, stordina, stulada, tessidora, tzerra; (cun sa prep. "de" + númene) erba de àcua, de agullas, de anadis, de arranas, de arresfrius, de arrugas, de arrúngia, de axedu, de batos, de bentu, de braba, de bremis, de brúscia, de buciucas, de callus, de canis, de cannedhus, de cardaneras, de castangiola, de chentu nodos, de chimbe fozas, de cincu filus, de cincu follas, de cincu venas, de cirras, de cogas, de conillus, de cordedha, de coronas, de coscos, de dente, de féminas, de feridas, de flore, de fogu, de frius, de funtanedha, de funtudhu, de gamu, de gatus, de Giudas, de impagliadas, de intzerras, de isprene, de isproni, de lèperes, de margiani, de molentis, de murenas, de murus, de nérbius, de oro, de perda, de pipas, de piricocu, de pódhini, de púlighe, de roca, de sànguni, de seda, de símbula, de soli, de teulada, de tússiu, de tzocu
Frasi
si fuant sétzius a cedhonedhus piticus in s'ebra ◊ dogni erva tenet su valore sou ◊ s'erba crescit a fundus ◊ su pàsculu fit bonu d'erva frisca ◊ màniga casu, màniga, chi su càule est erba!
2.
cussu est pascendu a fura e benemindi, e si betat peri a s'erba gevi! ◊ sa limba de cussu pudidinosu brúsiat s'erva birde! ◊ si ti aiat chérfidu bene no si aiat manigadu su trigu a erva!
Cognomi e Proverbi
smb:
Erba
Etimo
ltn.
herba
Traduzioni
Francese
herbe
Inglese
grass
Spagnolo
hierba
Italiano
èrba
Tedesco
Gras,
Kraut.
erbamédica , nf Definizione
genia de trivógiu chi si ponet po fàere a erbaju
Traduzioni
Francese
luzerne
Inglese
alfalfa
Spagnolo
alfalfa
Italiano
èrba mèdica
Tedesco
Luzerne (Blaue).
erbastérria , nf Definizione
custu númene dhu narant a diferentes genias de erba: sa Frankenia pulverulenta, sa Frankenia laevis, sa Plantago coronopus (bona a papare e si prantat puru), s'erba de chentu nodos Polygonum aviculare, sa Polygonum maritimum
Terminologia scientifica
rba, Plantago coronopus
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
plantain corne de cerf
Inglese
buck’s horn plantain
Spagnolo
estrella de mar,
hierba estrella
Italiano
minutina,
erba stella
Tedesco
Schlitzwegerich.
ervalútza , nf Definizione
genia de erba chi faet unu frorighedhu bonu a papare
Frasi
Gavinu de s'amigu ndh'est garante: totu lu chircant chei s'ervalutza
Terminologia scientifica
rba, Luzula forsteri
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
herbe lucinote
Inglese
adder's tongue
Spagnolo
lúzula
Italiano
èrba lùcciola
Tedesco
Hasenbrot.
folladúnda , nf Terminologia scientifica
rba, Lamium amplexicaule
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
lamier amplexicaule
Inglese
henbit deadnettle
Spagnolo
conejitos,
gallitos
Italiano
èrba ruota
Tedesco
Stängelumfassende Taubnessel.
fraulèdha , nf Definizione
genia de erba bona fintzes po cura
Terminologia scientifica
rba, Sanicula europaea
Traduzioni
Francese
sanicle
Inglese
sanicle
Spagnolo
sanícula
Italiano
èrba fragolina
Tedesco
Sanikel.
gigiàca , nf: (gi-gi-a-ca)
Definizione
una genia de erba chi faet unu frore bonu a issuciare
Sinonimi e contrari
panebane,
suciameli 1,
sutzasutza,
titiaca*
Terminologia scientifica
rba, Cerinthe major
Traduzioni
Francese
grand mélinet
Inglese
honeywort
Spagnolo
ceriflor
Italiano
èrba vaiola,
èrba tórtora
Tedesco
große Wachsblume.
guàdu , nm Definizione
genia de erba, bona po tínghere a asulu cotu
Terminologia scientifica
rba, Isatis tinctoria
Traduzioni
Francese
guède
Inglese
woad
Spagnolo
glasto
Italiano
èrba guado
Tedesco
Färberwaid.
irniària , nf Definizione
genia de erba bona po cura
Terminologia scientifica
rbc, Herniaria glabra
Traduzioni
Francese
herniaire glabre
Inglese
herniaria (grass)
Spagnolo
herniaria,
rompepiedras
Italiano
èrba turca
Tedesco
Türkengras.
latítera , nf: letítera,
letzítera,
litítera Definizione
pisu de coloru, giponi de sordau, genia de erba chi faet a cambu longu longu, bona meda po bestiàmene
Sinonimi e contrari
lepurisposu 1
Terminologia scientifica
rba, Lathyrus sylvestris, L. clymenus
Etimo
ltn.
latirida, lacterida
Traduzioni
Francese
gesse de bois
Inglese
chickling
Spagnolo
alverja
Italiano
cicérchia selvàtica,
èrba gallétta
Tedesco
Waldplatterbse.
lauguadhínu , nm Definizione
erba sardónia o àpiu burdu de arriu o fenugu de àcua, genia de erba mala chi assimbígiat a s'àpiu areste ma chi faet mòrrere animales e gente
Sinonimi e contrari
apiuareste,
apiubburdu 1,
lauadhini,
pàrdinu,
turgusone 1
Terminologia scientifica
rba, Oenanthe crocata
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
renoncule de Sardaigne
Inglese
blister buttercup
Spagnolo
nabo del diablo
Italiano
èrba sardònica
Tedesco
Wasserfenchel (giftig).
magaidràxa , nf: ammarigraxa,
margaridalza,
margaridarza,
margaridraxa,
margaritarza Definizione
tumata aresti, tamatedha burda, areste, de canes, genia de erba, bona po cura, chi faet a fundhu fintzes mannu, fògias matucas, e bogat unu frutighedhu a bisura de tamatedha pitica cantu su cagagorbu, niedha candho est cota
Sinonimi e contrari
mammarigarza
Frasi
at pigau unu chimu de margaridarza e passàndhedhu in s'anca naraiat sas peràulas ◊ mi fiat essiu unu guroni e ajaja iat cicau sa magaidraxa, dh'at pistara e mi dh'at posta e curau su guroni!
Terminologia scientifica
rba, rbc, Solanum nigrum
Etimo
ltn.
*margaritaria
Traduzioni
Francese
morelle
Inglese
morel
Spagnolo
hierba mora
Italiano
èrba morèlla
Tedesco
Schwarzer Nachtschatten.
mammaíta , nf Definizione
erba de agúgias, de agullas, de puntzas, aguzas de santu Giuanne, genia de erba chi bogat unu frore chi candho iscutulat sa fògia abbarrat puntudu paret unu ciou
Sinonimi e contrari
arrelògius,
elbavulcheta,
frochitedhas,
miminita
Terminologia scientifica
rba, Erodium cicutarium
Traduzioni
Francese
herbe à aiguilles
Inglese
stork's-bill
Spagnolo
alfiler
Italiano
èrba cicutària
Tedesco
Reiherschnabel.
miminíta , nf Definizione
erba de agúgias, de agullas, de puntzas, aguzas de santu Giuanne, genia de erba chi bogat unu frore chi candho iscutulat sa fògia abbarrat puntudu paret unu ciou
Sinonimi e contrari
arrelògius,
elbavulcheta,
frochitedhas,
mammaita
Frasi
miminitedha, miminitedha, fai fai sa coitedha, miminita, miminita fai fai sa coita!
Terminologia scientifica
rba, Erodium cicutarium
Traduzioni
Francese
herbe à aiguilles
Inglese
stork's-bill
Spagnolo
alfiler
Italiano
èrba cicutària
Tedesco
Reiherschnabel.