bugiósu , agt: bujosu Definitzione nau de logu, chi dhue at pagu lughe, chi est de colori iscuriosu / arcanu b. = malu a cumprèndhere, chistione mala a ispodhicare Sinònimos e contràrios iscuricosu Frases como sas dies sunt bujosas ca est intrandhe s'ilgerru ◊ su fedighedhu timendho curret a si cuare apalas de is mammas o in su cugigone prus bujosu de sa domo Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu sombre, obscur Ingresu dark Ispagnolu obscuro Italianu bùio Tedescu dunkel.
iscoríu , nm, nf: iscuria, iscuriu, scoriu Definitzione mancàntzia o farta de lughe, su no dhue àere lughe, su èssere totu su logu a s'iscuru (ma si manígiat che agt. puru: un'aposentu iscuriu = iscuriosu)/ iscuriu mútzigu = scuriu mamutu, iscuru mútiu, itl. buio pésto Sinònimos e contràrios bujore, iscuricore, iscuru, niedhore / iscuricosu Frases abetat a iscoriu chi passit callincunu ◊ sos lampos sunt ilgiarendhe su terrinu in custa note de iscuria ◊ est iscuriu che in buca ◊ colza issa chi est falada in iscuria manna! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu noir, obscurité Ingresu dark Ispagnolu oscuridad (f), tinieblas Italianu bùio, oscurità Tedescu Dunkel, Finsternis.
iscúru , nm, agt: scuru Definitzione su no dhue àere lughe; su no ischire is cosas, su no tènnere istúdiu; su foedhu est impreau meda lastimandho a unu po ccn. male Sinònimos e contràrios bujore, iscoriu, niedhore / iscedau / iscuricosu | ctr. luche Maneras de nàrrere csn: a s'iscuru, a s'iscura = sentza de luxi; i. mortu, che in buca, che in bula = iscuriu mamutu, iscuru mútiu, meda; èssere peus de annare a s'iscuru = su médiu est peus de su male; iscuros bois! = siscuros!, sceraus!; s'iscuru a bois = siscuru bois!, scerau! Frases in sa solidade de sa luche o in s'iscuru mamucu, sa tentascione nos forrocat sa mente e su coro ◊ iscuru che in buca, mancu imbratu de lucore si biet in s'iforru de sa note ◊ in istiu a sas oto de sero est lughe, in zerru est iscuru ◊ bellu istudiadu: dae chie devimus bídere sa lughe bidimus s'iscuru!… 2. mih chi no ti che intret s'iscuru in buca!… 3. cudh'iscura, candho si est bista sola, si est posta a piànghere ◊ cuss'iscuru l'ant àpiu pustis de una chida che musca presonera de s'aranzolu 4. fit unu garrapiu iscuru che in buca Sambenados e Provèrbios prb: iscuru a chie faghet cantu cheret! ◊ iscuru a chie no si abbizat de su male sou! Ètimu ltn. obscurus Tradutziones Frantzesu noir, obscurité Ingresu dark Ispagnolu oscuridad Italianu bùio Tedescu Dunkel.
mamúdu , agt, nm: mamutu, mumutu Definitzione nau de s'iscuru meda, candho no si biet nudha; iscuru meda, iscurigore Sinònimos e contràrios mamucu, mútiu Frases in s'iscuru mumutu un'ómine s'at pérdiu custa note…◊ custu nche intrat in s'iscuru mamutu de s'irménticu 2. semmus a mumutu a no si biet mancu a irrocare! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu nuit noire, noir comme dans un four, noir comme dans la gueule d'un loup Ingresu pitch dark Ispagnolu obscuro como boca de lobo Italianu bùio pésto Tedescu stockdunkel.
oscurèssere , vrb: oscurèssiri Definitzione fàere o essire iscuru, note, iscurigare Sinònimos e contràrios iscurèssere, oscuressire, iscorigai | ctr. abbrèschere Frases altzat su sole divinu sos astros oscuressendhe Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu faire nuit, quand la nuit commence à tomber Ingresu to darken Ispagnolu obscurecer, anochecer Italianu oscurare, farsi bùio Tedescu dunkeln, dunkel werden.
scoríu , nm: iscoriu*, scuriu Definitzione farta manna de lughe, su no dhue àere lughe, su èssere totu su logu a s'iscuru / èssiri scuriu mortu = iscuru che in buca Sinònimos e contràrios bujore, iscuricore, iscuru, niedhore Frases a su scuriu no fait a ligi, no si bit nudha ◊ niedhu che a su scoriu ◊ dhoi fiat unu scuriu a segai a fitas Tradutziones Frantzesu obscurité Ingresu dark Ispagnolu oscuridad Italianu bùio Tedescu Dunkelheit.