Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

budhúrigu , nm Definitzione genia de erba chi assimbígiat unu pagu a s'àpiu, ma toscosa e po cussu dhi narant puru erba de cogas, imbriaga molentis o feurra pudéscia, lau adhini / lòmpere a ccs., a ccn. che borricu a b. = a s'airada Sinònimos e contràrios bidhuri*, búdharu, ferruju, gudhútulu, pisciaforru, pudimanu, údhuru 2. su maridu li est lómpidu che borricu a budhúrigu, chentza gràssia peruna, pensendhe a si atatare isse ebbia Terminologia iscientìfica rba, Conium maculatum Tradutziones Frantzesu grande ciguë Ingresu hemlock Ispagnolu cicuta Italianu cicuta maggióre Tedescu gefleckter Schierling.

bunnànneru , nm Definitzione erba de Bunnànnaru, genia de erba fragosa a frores grogos: crammédiu de istrópios (ca sanat is segadas) Terminologia iscientìfica rba, Teucrium flavum Tradutziones Frantzesu germandrée jaune Ingresu oakling Ispagnolu teucrio amarillo Italianu querciòla maggióre Tedescu eine Gamandersorte.

caulíta , nf Sinònimos e contràrios cimagorita, corigoritu, muitzu Terminologia iscientìfica rba, Ammi majus Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu ammi élevé Ingresu bishop’s flower Ispagnolu ameos Italianu visnaga maggióre, rindòmolo Tedescu Zahnstocherammei, großer Ammei.

cimagoríta , nf Definitzione una genia de erba Sinònimos e contràrios caulita, corigoritu, muitzu Terminologia iscientìfica rba, Ammi majus Tradutziones Frantzesu ammi élevé Ingresu bishop’s flower Ispagnolu ameos Italianu visnaga maggióre, rindòmolo Tedescu Zahnstocherammei.

cincuènas , nf: cincuvenas Definitzione erba de cincu filus o erba de tàgliu Sinònimos e contràrios nebriàdile, nebriatzu, nerviada, prantaxa, tirasana Terminologia iscientìfica rba, Plantago major Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu grand plantain Ingresu plantain Ispagnolu carmel Italianu piantàggine maggióre Tedescu Breitwegerich.

coilóriga , nf Definitzione coa de margiani o limba de boe, una genia de erba Sinònimos e contràrios pabulosu Terminologia iscientìfica rba, Echium italicum Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu vipérine Ingresu bugloss Ispagnolu viborera Italianu viperina maggióre Tedescu Ochsezung.

gangòrra , nf Definitzione genia de pigione mannu chi faet in logos de benatzu (istagnu, lagu, girí), dormit e faet su nidu in s'abba: est pigione chi in Sardigna nidat puru e faet is pudhighinos a ispertiadas biancas e niedhas (a mannos su colore est de totunu andhare, iscurosu a parte de palas); si narat fintzes de àteras arratzas de pigiones prus mannos, de mare (colymbus immer, arcticus, c. stellatus) Sinònimos e contràrios malgone Terminologia iscientìfica pzn, podiceps cristatus Ètimu srdn. Tradutziones Frantzesu grèbe (zool.), plongeon Ingresu loon Ispagnolu somormujo lavanco Italianu svasso maggióre, stròlaga Tedescu Haubentaucher.

giaúrra, giaúrru , nf, nm Definitzione genias de pigiones mannos de mare, faent su niu in is orrocas de su mare etotu Terminologia iscientìfica pzn, puffinus kuhli, puffinus puffinus yelkouan Ètimu srdn. Tradutziones Frantzesu pie Ingresu shearwater Ispagnolu pardela Italianu bèrta maggióre, bèrta minóre Tedescu Gelbschnabelsturmtaucher, Schwarzschnabelsturmtaucher.

magiòre, magiòri , agt, nm: majore, majori, mazore, mezore Definitzione chi est prus mannu, fintzes de prus importu po calecuna cosa; persona manna, prus antziana, genia de autoridade Sinònimos e contràrios | ctr. minore Maneras de nàrrere csn: carrela mazore = arruga maista, s'arruga prus manna de sa bidha, pruscatotu un'arruga de aintru, de mesu; majore de pardu = bàrdia de su cumonale Frases in crésia dh'at fatu acostai a s'artari magiori ◊ a sas úndhighi bi est sa missa mazore ◊ is isposos si addorant ananti de s'artare magiore e cumènciat sa missa 2. a sos mazores usa su rispetu e cun sos cumpanzos tuos no ti brighes! Sambenados e Provèrbios smb: Maiore, Majore, Mayore / prb: chie dae prudhedu at a èssere trabbucadore mancu a cadhu mazore lassat de trabbucare Ètimu ltn. maiore(m) Tradutziones Frantzesu plus grand, plus âgé, aîné, majeur Ingresu major, senior, the eldest, greater Ispagnolu mayor Italianu maggióre Tedescu Adj.: größer (Komp.), größte (Sup.), älter (Komp.), älteste (Sup.), bedeutendste (Sup.)

malgòne , nm: margone Definitzione genia de pigione mannu chi faet in logos benatzosos (paule, lagu), dormit e faet su niu in s'abba: est pigione chi in Sardigna nidat puru e faet is pudhighinos a ispertiadas biancas e niedhas; nau de gente, unu chi giughet trassas Sinònimos e contràrios gangorra / fraíciu, trassosu 2. bentos trasuleris e margones l'ant ammajadu e trobeidu! Terminologia iscientìfica pzn, podiceps cristatus Ètimu ltn. mergo, -onis Tradutziones Frantzesu grèbe Ingresu loon Ispagnolu somorgujo Italianu svasso maggióre Tedescu Haubentaucher.

nebriàdile , nf: nelbiàdile, nerviàdile, nerviàtile Definitzione erba de cincu filus o erba de tàgliu Sinònimos e contràrios nebriatzu, nerviada, prantaxa, tirasana Terminologia iscientìfica rba, Plantago major Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu grand plantain Ingresu plantain Ispagnolu carmel Italianu piantàggine maggióre Tedescu großer Wegerich.

pabulósu , nm Definitzione coa de margiani o limba de boe, una genia de erba Sinònimos e contràrios coilóriga Terminologia iscientìfica rba, Echium italicum Ètimu ltn. *papulosus Tradutziones Frantzesu langue de boeuf Ingresu bugloss Ispagnolu viborera Italianu viperina maggióre Tedescu blauer Natterkopf.

pigabighédhu 1 , nm Definitzione una genia de erba chi faet dónnia duos annos, arta fintzes prus de duos metros, e dhi narant deosi ca is pubúntzulas si apicigant a su bestimentu: dhi narant cima de pani puru ca sa chima modhe est bona a papare Sinònimos e contràrios bardana 1, cardajoni, cardudingiosu 1, curcusone, isprone 1 Terminologia iscientìfica rba, Arctium lappa Tradutziones Frantzesu grande bardane Ingresu greater burdock Ispagnolu rubial Italianu bardana maggiore Tedescu große Klette.