Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

abbíza , nf Sinònimos e contràrios abbígiu, lerta Tradutziones Frantzesu alerte Ingresu alert Ispagnolu alerta Italianu allérta Tedescu Achtung.

barítu , nm: barritu Definitzione manera de fàere chi ponet in càrculu is àteros; fintzes atentzione manna, timoria, po no fàere dannu, male / chena b. de tempus = sentz'e fai contu de su tempus Sinònimos e contràrios arraspetu, regualdu, remiru / impoltu Frases no at nisciunu baritu ◊ baritu e friscione bi cheret pro su pane! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu respect, considération Ingresu regard Ispagnolu consideración Italianu riguardo Tedescu Achtung.

cherínzu , nm Definitzione su si chèrrere, su s'istimare Sinònimos e contràrios afetu, amore, apegu, istima Frases sos sapores de su cherinzu vene vardat sa vida dae cada assustu ◊ de totu s'issóniu, de totu su machine de sa vida arreat petzi su cherinzu vene Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu estime, affection Ingresu fondness Ispagnolu cariño Italianu stima, affètto Tedescu Achtung, Zuneigung.

cóntu , nm Definitzione cosa chi si narat po giare a ischire, po istentu; cosa chi si cunsiderat a reguardu de calecuna chistione, o de ccn., mescamente cun su significau de arrespetu, de importu / min. contighedhu, contixedhu Sinònimos e contràrios contadu, contànsia, chistione, consideru, cuentu, importu, médiu Maneras de nàrrere csn: istèrriri unu c. = comintzare a chistionare de carchi cosa pro si fàghere a sa manu a unu, pro lu cumbínchere, pro li pòdere pedire cosa; ómine, fémina de c. = chi contat, de importu; èssere chin c. = pro cosa, cun motivu; contus de foxili = sos chi si narant passendhe ora caentèndhesi, a sos pisedhos, tantu pro los tratènnere, cosighedhas de pagu importu; c. de risu = contu po arriri; c. b'at! = no mi la contas zusta, mi ses cuendhe carchi cosa; a su c. = istendhe a cantu si contat, a su chi narant; in c. de… = a su postu de…, pro cantu pertocat…; fàghere c. malu = apicai mali is crais, fai contus chi no torrant paris cun is contus de un'àteru; no ischire su c. de leare = no isciri acomenti fai, tènniri dificultadis mannas; dare c. de carchi cosa a ccn. = contare, nàrrere su chi at fatu, dare una nova; circai contus a ccn. = chircare chistiones, pedire cosa; fàghere contu, passai contu de… = pònnere in càrculu, cunsiderare Frases sos contos no sunt beros ma s'ómine los at imbentaos pro disaogu suo ◊ si cheriat cumpresu, ma chene torrare a contare sos contos contaos dae semper ◊ totu is piciochedhus candu bollint otenni una cosa isterrint su contixedhu…◊ no apo mai crétidu in custos contos de foghile 2. dae minore so faghendhe gherra fastizando in sos contos de amore ◊ a triballare nono, ma in contos de divertimentu za lu agatas cuncordu! ◊ a fàghere sa chirca no sunt contos vostros! ◊ tui ses ammachiada, in contu de fastigiai 3. est istracu, malàidu, male bestidu ma no ndhe faghet contu ◊ su fàmini fiat tropu, cudha crocoriga si fut parta una síndria e no nd'iaus passau contu, si ndi fustis pràndius etotu! ◊ a mie no mi ant chilcadu mai: si cumprendhet chi de me no ndhe ant fatu contu ◊ pro milli francos in prus a chilu no ndhe fato contu, còmporo su matessi! ◊ si ti cheret dòlere sa conca già est chin contu, cun cussu corpu! ◊ a su contu, issos crediant gasi! 4. su babbu fit de contu e benistante 5. unu contu si lu faghiat s'àinu e unu su truvadore ◊ contu malu ti as fatu si pessas chi su chi depes fàghere tue lu fato deo! ◊ no est contu bonu, custu, a fàghere sas cosas semper a duas bias! ◊ fàghedi bene sos contos innantis, no ti ndhe impudes! ◊ no isco prus su contu de mi leare: male est goi e peus est gai! ◊ faghídebbos in contu cantu balanzat cussu, si podet ispèndhere gai meda 6. ite contu ndhe apo a dare a Deu de tanta mala vida chi apo fatu! ◊ ma deo so pensendhe apustis morte ca devo dare sos contos a Deu! (Sotgiu)◊ torro a bidha e ndhe dao contu a sa zustíssia de su chi est capitau 7. in contu de andhare a campu andheit a chircare a unu ◊ in contu de timi m'iant fatu arriri Sambenados e Provèrbios smb: Contu Tradutziones Frantzesu compte, considération Ingresu tale, consideration, estimation Ispagnolu cuento, consideración Italianu raccónto, narrazióne, fiaba, considerazióne, stima Tedescu Erzählung, Märchen, Achtung.

préciu , nm: (pré-ci-u) prégiu 1, preju, présciu, présiu, préssiu 1, prétziu, préxiu Definitzione su tanti de moneda chi si faet pagare una cosa chi si bendhet; fintzes virtude, calidade bona de unu, su cunsideru chi si ndhe faet Sinònimos e contràrios càlculu, consideru, contu Maneras de nàrrere csn: abbassiare, falare, artziare o pigare su prétziu; tirai su prétziu = (pro chie est bendhindhe) chircare de bèndhere a prétziu artu (pro chie est comporendhe su contràriu); intrare in preju, pònneresi in prétziu = agatàresi o èssere de acordu pro su prétziu chi li ant fatu, cuncordare in su prétziu; fàghere prétziu de unu, tènnere in prétziu a unu = pònnere o tènnere in contu o càrculu mannu (e pro cussu fintzas "combidare") Frases no ti l'íscio nàrrere su préciu, ma costat! ◊ su salmoni dh'ant artiau de préssiu ◊ ti bendis is prendas e prétziu no tiras! ◊ bi teniat binu bonu e a pagu prégiu ◊ intrat in preju e bendhet s'istante ◊ su chi li daiant si lu torraiat a bèndhere a présiu baratu ◊ già l'ischis comente ch'est faladu su prétziu de su late! 2. pòvera càscia, a cale fine ses parada pustis chi tantos prétzios as tentu! ◊ su prétziu chi azis fatu a nois est totu onore e dignidade a bois (A.Cubeddu)◊ amigu caru, ti naro "gràssias!" pro su prétziu chi as fatu pro custu axudu Ètimu spn., itl. pregio Tradutziones Frantzesu prix, appréciation Ingresu price, appraisal Ispagnolu precio, apreciación Italianu prèzzo, apprezzaménto Tedescu Preis, Achtung.

reguàldu , nm: reguardu, resguardu, rigualdu, riguardu Definitzione genia de arrespetu po is àteros, po sa salude o àteru Sinònimos e contràrios arraspetu / culvenu Maneras de nàrrere csn: a r. de… = pro su chi pertocat a…; èssere chene perunu r. = chentza rispetu nudha, pro neune e pro peruna cosa Frases sos dominadores ant chérfidu reservare riguardu a sa Carta De Logu ◊ a Efisina sos minatores la salutaiant chin riguardu 2. at faedhadu a reguardu de sa matessi chistione Ètimu ctl., spn. resguardo Tradutziones Frantzesu respect, égard Ingresu respect Ispagnolu respeto, miramiento Italianu riguardo Tedescu Achtung.

remíru , nm: rimiru Definitzione su remirai; genia de arrespetu e de ammiru po ccn. Sinònimos e contràrios arraspetu, baritu, regualdu 2. est remiru a salutare a un’àteru ◊ faèdhami chin su remiru chi mi tocat! ◊ apo remiru de totus ma ateretantu ne chèglio! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu respect Ingresu regard Ispagnolu consideración, respeto Italianu riguardo, rispètto Tedescu Betrachtung, Achtung.