Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

abburràre , vrb rfl Definitzione afundhare in s'abba, in su ludu o fintzes in àteru (es. in su cundhimentu) Sinònimos e contràrios abburgare, infangaciai / abburrigare Frases custa cosa che dh'abburro in su putzu ◊ che apo abburrau sa manu in su lavamanu de s'abba 2. poniant sa panceta in su fumu e abburrànt sa mustela in s'aghedu Ètimu spn. embarrar Tradutziones Frantzesu se crotter Ingresu to muddy Ispagnolu enlodar, enfangar Italianu infangarsi Tedescu sich mit Kot beschmutzen.

ammodhocàre , vrb Definitzione fàere a modhoca, a ludu Sinònimos e contràrios abbenatzai, alludratzare, alludrinae, illudratzare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu crotter, envaser Ingresu to make muddy, to muddy Ispagnolu enlodar Italianu infangare, impantanare Tedescu mit Kot beschmutzen.

cadhajòni , nm Definitzione ladamíngiu tostau apicigau a sa lana de is animales; nau de unu, brutu, prenu de brutesa Sinònimos e contràrios àdhara, dhàdhara, ghiritoni, gradhajone, ladhagione / cadhóciu, ladhajosu 2. cussu cadhajoni si est postu a fastigiai! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu crottes Ingresu dung Ispagnolu sirle (animali) Italianu càccola Tedescu Kot.

carúmene 1 , nm Definitzione ischivoria de boe, ladamíngiu de pegus de bulu, candho est frisca Sinònimos e contràrios merdaula, merdóina Tradutziones Frantzesu fumier du bœuf Ingresu ox manure Ispagnolu fimo, estiércol del buey Italianu fimo del bue Tedescu Kot.

dhàdhara , nf Definitzione ledàmene a bocighedhas in sa lana de is animales; genia de birilla chi faet su crecu (est una maladia po puntura de bobboi) o àteru frutighedhu tundhu Sinònimos e contràrios àdhara, cadhajoni, ghiritoni, gradhajone, ladhagione / bachica, badharola, cocoredha, cucurudhú, gàdhara*, varvaríssia 2. fia sèmpiri gioghendi a bardúfulas, a pischeras de sitziledhu o a dhàdharas de orroli ◊ sa murta fait dhadharedhas pitichedhas Tradutziones Frantzesu crotte de brebis, galle Ingresu dung Ispagnolu sirle Italianu cacherèllo, galla Tedescu Kot, Kotfleck.

gradhajòne , nm: gradharone, gradherone Definitzione ladamíngiu de animale a lomboredhos Sinònimos e contràrios àdhara, cadhajoni, dhàdhara, ghiritoni, ladhagione Frases si at picau una cotichina e andhabat a rodinu che gradharone Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu crottes Ingresu dung Ispagnolu sirle Italianu càccola Tedescu Kot.

illudràre , vrb: illudriare, illurdiare, illutriare Definitzione imbrutare cun su ludu, de ludu, ma fintzes imbrutare bastat chi siat Sinònimos e contràrios afangaciai, alludrae, allurdagai, ammodhocare, illudratzare, illudrionare, illurdinare, illustriare, infangaciai, ludai Frases colendhe in su caminu totu ludu mi apo illudriadu sos cambutzos Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu crotter Ingresu to muddy Ispagnolu embarrar Italianu infangare Tedescu mit Kot beschmutzen.

illudratzàre , vrb rfl Definitzione imbrutare cun su ludu, fàere a ludu Sinònimos e contràrios illudrare, illurdagai, illustriare / ammodhocare Frases a bortas fachiat fritu e proghiat, illudratzandhe su terrinu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu éclabousser Ingresu to splash with mud Ispagnolu embarrarse, enlodarse Italianu impillaccherare Tedescu mit Kot besudeln.

illudràu , pps, agt: illudriadu Definitzione de illudrare; chi est totu brutu de ludu, istidhigau de ludu Sinònimos e contràrios afoxau, alludrigonau, imbuludradu, ludrigonau, lurdegau | ctr. límpiu, netu 2. si ndhe peseit dae terra totu illudriadu ◊ est brutu che porcu illudriau in s'istradone! Tradutziones Frantzesu crotté, couvert de boue, éclaboussé Ingresu muddied, splashed with mud Ispagnolu embarrado, enlodado Italianu infangato, pillaccheróso Tedescu mit Kot bedeckt, kotig.

illudriaméntu , nm Sinònimos e contràrios illudradura, illurdionzu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu action de crotter Ingresu muddying Ispagnolu embarradura Italianu infangaménto Tedescu Beschmutzen mit Kot.

istèrca , nf, nm: istercu, istergu, stercu Definitzione su chi abbarrat in istentinas de totu su chi si papat po ndhe dhu fàere andhandho de su corpus; a logos dhu narant a sa bentre o fintzes solu a s'istògomo Sinònimos e contràrios cascasina, ladàmene, melda Maneras de nàrrere csn: èssere de i. malu, de mala i. (nadu de zente) = tirriosu, malintrannadu, odiosu, matzabbruta, de naturale malu; isterchibúdidu = odiosu, tirriosu, chi petzi istat pessendhe a fàghere male Frases unu tempus golliant s’istercu de sas béstias pro alletamanare sos ortos ◊ su carrabbusu bivet in mesus de s'istercu ◊ li at rutu supra istercu de rúndhine 2. pienu as s'istergu? 3. cussa est zente de malu istercu, ndhe at ódiu si àtere mezorat in carchi cosa Ètimu ltn. stercus Tradutziones Frantzesu excrément Ingresu dung Ispagnolu estiércol Italianu stèrco Tedescu Kot.

làdhara , nf: làdhera, làllara, laradha Definitzione ladamíngiu a pibionedhos de unos cantu animales (craba, brebè) comente dhu faent candho papant pàsculu asciutu; birilla de crecu, de tziníbiri; in calecunu logu, essendho cosa tundha, dhu narant a sa pupia de s'ogu Sinònimos e contràrios cadhajoni, dhàdhara, ghiritoni, gradhajone, ladhagione Maneras de nàrrere csn: cotu che làdhara, che làllara = imbriagu pérdiu; fàgheresi a una làdhara = leàresi una bella imbriaghera 2. sos becos in conca li fato essire: ello gioghendhe a làdheras semus?!… 3. no bit chi cussu est cotu che làdhara?! ◊ est cotu chei sa làdhera ◊ fit imbriacu, cotu a una santa làllara Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu crottes Ingresu dirt Ispagnolu sirle Italianu càccola Tedescu Kot, Rotz, Augenbutter.