Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

alladamenàe , vrb: alladaminai, alledamenare, alledaminare, alletamanare, allodaminai, ladamenare Definitzione pònnere, betare o ispainare su ladamíngiu, ingrassare sa terra cun su ladamíngiu Sinònimos e contràrios aligare, atalaminai, contzimare, illedaminare, ladamingiare, stercorai, sualare Frases su bestiàmine, inue paschet, alledàminat su logu ◊ s’istercu e su pissu de sas béstias lu golliant pro alletamanare sos ortedhos ◊ terra de allodaminai no ndi teneus Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu fumer, engraisser Ingresu to dung Ispagnolu abonar Italianu concimare Tedescu düngen.

cadhajòni , nm Definitzione ladamíngiu tostau apicigau a sa lana de is animales; nau de unu, brutu, prenu de brutesa Sinònimos e contràrios àdhara, dhàdhara, ghiritoni, gradhajone, ladhagione / cadhóciu, ladhajosu 2. cussu cadhajoni si est postu a fastigiai! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu crottes Ingresu dung Ispagnolu sirle (animali) Italianu càccola Tedescu Kot.

cagallonédhu , nm Definitzione sa làdhara de sa craba, ledàmine abballinadu Sinònimos e contràrios cadhajoni, ghiritoni, gradhajone, ladhagione, làdhara Tradutziones Frantzesu crotte de chèvre Ingresu dung Ispagnolu cagarruta Italianu cacherèllo Tedescu Kötel.

carrabbúsu , nm Definitzione bobboi niedhu de tantas calidades chi allòmborat e orrúmbulat su ladamíngiu de is animales; àtera genia de bobboi puru (es. pretedha o fèlega); nau a befa, persona de carena bàscia e grussa / c. issedhau = persona de perunu contu ma presumia meda Sinònimos e contràrios acarrabboi, buvone, carragarra, carrammelda, tragamerda, travajoni Frases si fait cussas mobenterias dhu strecu che unu carrabbusu! ◊ unu carrabbusu est cucurumedhendhe ◊ isputzidos carrabbusos girant su mundhu issoro in su piúere! Terminologia iscientìfica crp, scarabaeus sacer, s. laticollis; geotrupes sardous; copris hispanus, c. lunaris; ceratophyus hiostius Tradutziones Frantzesu scarabée Ingresu dung beetle Ispagnolu escarabajo Italianu scarabèo stercoraro Tedescu Roßkäfer.

dhàdhara , nf Definitzione ledàmene a bocighedhas in sa lana de is animales; genia de birilla chi faet su crecu (est una maladia po puntura de bobboi) o àteru frutighedhu tundhu Sinònimos e contràrios àdhara, cadhajoni, ghiritoni, gradhajone, ladhagione / bachica, badharola, cocoredha, cucurudhú, gàdhara*, varvaríssia 2. fia sèmpiri gioghendi a bardúfulas, a pischeras de sitziledhu o a dhàdharas de orroli ◊ sa murta fait dhadharedhas pitichedhas Tradutziones Frantzesu crotte de brebis, galle Ingresu dung Ispagnolu sirle Italianu cacherèllo, galla Tedescu Kot, Kotfleck.

gradhajòne , nm: gradharone, gradherone Definitzione ladamíngiu de animale a lomboredhos Sinònimos e contràrios àdhara, cadhajoni, dhàdhara, ghiritoni, ladhagione Frases si at picau una cotichina e andhabat a rodinu che gradharone Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu crottes Ingresu dung Ispagnolu sirle Italianu càccola Tedescu Kot.

istèrca , nf, nm: istercu, istergu, stercu Definitzione su chi abbarrat in istentinas de totu su chi si papat po ndhe dhu fàere andhandho de su corpus; a logos dhu narant a sa bentre o fintzes solu a s'istògomo Sinònimos e contràrios cascasina, ladàmene, melda Maneras de nàrrere csn: èssere de i. malu, de mala i. (nadu de zente) = tirriosu, malintrannadu, odiosu, matzabbruta, de naturale malu; isterchibúdidu = odiosu, tirriosu, chi petzi istat pessendhe a fàghere male Frases unu tempus golliant s’istercu de sas béstias pro alletamanare sos ortos ◊ su carrabbusu bivet in mesus de s'istercu ◊ li at rutu supra istercu de rúndhine 2. pienu as s'istergu? 3. cussa est zente de malu istercu, ndhe at ódiu si àtere mezorat in carchi cosa Ètimu ltn. stercus Tradutziones Frantzesu excrément Ingresu dung Ispagnolu estiércol Italianu stèrco Tedescu Kot.

ladamenàre , vrb: alladaminai*, ladaminai, ledamenare, ledaminai, ledaminare Definitzione betare o ispràghere su ladamíngiu Sinònimos e contràrios aligare, contzimare, ladamingiare, stercorai Tradutziones Frantzesu fumer Ingresu to dung Ispagnolu estercolar, abonar Italianu letamare Tedescu misten.

ladhagiòne, ladhajòne, ladhajòni , nm: ladharione, ladharone, ladherone Definitzione ladamíngiu a orrugu grussu e tostau chi is animales (mescamente lanosos) portant pèndhe pèndhe apicigau a sa lana, a su pilu; ladharione funt puru a logos is birillas chi faet su crecu (bonas fintzes po giogare) Sinònimos e contràrios àdhara, cadhajoni, dhàdhara, gradhajone, ghiritoni / cdh. tzacadhoni Frases est tundhendhe lana e ladharione! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu éclaboussure Ingresu dung Ispagnolu sirle pegado a la lana Italianu pillàcchera Tedescu Kotfleck.