Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

abbútinu , nm Definitzione su abbutinare; su che andhare a pitzu a cropu, a unu, mescamente cun màchina currendho Sinònimos e contràrios abbotinada, apetigamentu / imbistida Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu foulage, collision Ingresu collision Ispagnolu pisoteo, daño Italianu calpestaménto, guasto Tedescu Getrampel, Schaden.

acajonàre , vrb: cajonare Definitzione betare a unu is curpas de unu dannu; fàere dannu, fàere a manera chi unu tèngiat dannu Sinònimos e contràrios acriminai, acrupai, acusai, imputai, incrupai, incausai / causai Frases ahi, mi acajonas, tue, e mi das tragos frecuente: mi acusas barbaramente chi ti apo amore afaltzadu! ◊ pustis chi a faedhare mi as fortzadu mi acajonas de aer faedhadu?! (P.Mossa) 2. tantu dannu reparade chi mi azis acajonadu! Ètimu itl. accagionare Tradutziones Frantzesu accuser Ingresu to accuse Ispagnolu inculpar, culpar, perjudicar Italianu incolpare, cagionare Tedescu beschuldigen, schaden.

aggràbiu , nm: aggràviu, aggravu Definitzione su andhare de male in peus; ofesa manna chi si faet a unu Sinònimos e contràrios aggravamentu, impeoramentu, pejoramentu, pejoria / afrenta, afrontu, aggrau, alloloju, cavanile, innóriu, inzenza 2. a Gesugristu in sa passioni sua dh'iant ispollau e fatu milli aggràvius ◊ perdona is aggràvius e is ofentzas! Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu offense, outrage Ingresu worsening Ispagnolu empeoramiento, agravio Italianu aggràvio, svantàggio, oltràggio Tedescu Kränkung, Schaden, Beleidigung.

dànnu , nm: (su dannu = nr. suddànnu) Definitzione css. cosa chi podet èssere cunsiderada male, guastu o pérdia / min. dannighedhu (= dannu mannu, segundhu comente si narat) Sinònimos e contràrios digràtzia, gastu 1, iscalabru, male, noghimentu | ctr. bene, foltuna Frases coro, ite dannu a ch'essire fora de istrada!…◊ sos bentos fortes faghent dannu in sas binzas apenas isparadas ◊ su bestiàmine in su laore faghet dannu ◊ a sos trastes lassados fora lis faghet dannu ◊ a no tènnere onore est unu dannu che unu candho faghet una falta (Piras)◊ chie faghet su dannu si lu pagat! 2. dannighedhu, gai, su chi at tentu, totu sa domo ruta!…◊ custu est unu dannighedhu de nudha Sambenados e Provèrbios prb: dannu de medas consolu de tontos Ètimu ltn. damnum Tradutziones Frantzesu dommage, détriment Ingresu damage Ispagnolu daño, perjuicio Italianu danno, nocuménto, scàpito Tedescu Schaden, Nachteil.

gàstu 1, guàstu , nm, agt Definitzione genia de dannu, de iscónciu; chi tenet neghe, difetu; s'impreat fintzes coment'e pps. de guastare Sinònimos e contràrios dannu, dissàntara, iscunsertu, isente, istropiadu, malevadadu / cdh. gastatu / istrópiu | ctr. acónciu, arràngiu / líaru, sanu Maneras de nàrrere csn: dente guasta = tacada, mantzada; pònnere g. a unu = istrupiai Frases at fatu guastu a sa màchina e frimmu s'est a mesu caminu 2. benie pro azudare una pòvera fémina guasta chi no si podet mòghere! ◊ cussu est guastu de sa nàschida ◊ de candho so rutu, custu bratzu mi est abbarradu guastu ◊ frutuàriu guastu mancu ndhe collas! ◊ custa gafetera guasta no faghet a la pònnere ◊ dhi fiat naschia una pipia guasta 3. ite mi tantat chi ti ponzo guastu a corpos! ◊ si li lompet a fuste li ponet guastu, a su fizu, arrennegadu male comente fit! 4. sa banca de fàghere pane mi l'ant guasta poníndhela a donzi cosa Tradutziones Frantzesu dégât, pourri, gâté, détraqué Ingresu damage, breakdown Ispagnolu avería (f), daño, roto Italianu guasto, inservìbile, danno Tedescu beschädigt, unbrauchbar, Schaden.

nòcere , vrb: nòchere, nòciri, nògere, nòghere, nògiri, noxi 1, nòxiri Definitzione fàere dannu o male, pònnere neghe a sa salude, a sa nedidesa de su cristianu, de sa cosa, de s'animale o matedu / pps. nóchidu, nóciu, nógiu (nó-ci-u, nó-gi-u) Sinònimos e contràrios addagnai, danneficai, indomaxai, scalabrai | ctr. giuai, rechèdere Frases is mortos no podent nògere a nemos ◊ ello chie ti est nochendhe chi no ti podes irbojare? ◊ no ti dha provis meda sa conca, no ti noxat!…◊ a isse no li noghet ne caldu e ne fritu ◊ no si at a noxi prus nisciunu ingannu ◊ su mufore noghet a sas binzas ◊ a sa màchina li noghet a la dassare fora ◊ no ti pighis ferenu ca ti nocit!◊ cust'ària ti nogit!◊ su chi apu fatu no mi est nóciu 2. fuo zente connota e logos mios, mi noghet su tocu ’e sas campanas (A.Spano) Ètimu ltn. nocere Tradutziones Frantzesu nuire Ingresu to harm Ispagnolu perjudicar, dañar Italianu nuòcere, pregiudicare Tedescu schaden.

noghiméntu , nm: noximentu Definitzione su nòghere, su fàere male (pruschetotu a sa salude) Sinònimos e contràrios dannu, male Tradutziones Frantzesu dommage, détriment Ingresu damage, detriment Ispagnolu daño, perjuicio Italianu nocuménto, scàpito Tedescu Schädigung, Schaden, Nachteil.

tacài 1 , vrb: tacare Definitzione pònnere taca, imbrutare faendho tacas; nòghere a sa salude Sinònimos e contràrios ammaciae, macrare, maculai 1, punciai | ctr. smanciai / aciacai, atzacorare, inciacai, nòcere, tachignare, tunconire Frases no bortes s'imbustu a s'infache, si no cheres a lu tacare ◊ su sutzu de sa melaeranu tacat e no ndhe andhat prus ◊ e za no tacat, mih, su mústiu!…◊ si no ti pones guantes a tirare erba ti tacat sas manos 2. su bentu fritu no ti at mai tacadu e ne fatu male ◊ su bene sou za est seguru: no siat chi bi lu tachent sos fritos de bennarzu, puru!… Ètimu ctl. tacar Tradutziones Frantzesu tacher, nuire Ingresu to stain, to injure Ispagnolu manchar, perjudicar la salud Italianu macchiare, chiazzare, nuòcere Tedescu beflecken, schaden.

«« Torra a chircare