acótu , nm: acotzu,
cotzu Definitzione
orrugu de cosa chi si ponet (prus che àteru asuta) po mantènnere firmu unu trastu (es. is carradas); fintzes css. logu inue si apartare o aprigare sa gente, fatu a sa bona (alabinna, barrachedha, pinnetu o àteru); nau in cobertantza, agiudu, ispinta de gente chi podet po fàere bínchere a ccn. chentza méritu unu cuncursu o una prova, a praxere
Sinònimos e contràrios
cota 1,
afiagnu,
apógiu,
incotzada
/
ingotu
/
acóstiu,
corcadorju
Frases
trista sa mata chi bolit acotzu!
2.
in cussu cuzone che faghimus s'acotu a nois ca bi daet bàrigu su bentu
3.
at bintu su cuncursu cun is acotzus e no ca fut prus àbbili de is àterus
Sambenados e Provèrbios
smb:
Accotzu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
soutien
Ingresu
support
Ispagnolu
sostén,
soporte
Italianu
sostégno
Tedescu
Stütze.
ampàru , nm Definitzione
totu su chi si faet po ndhe passare a unu o una cosa de totu su chi dhi podet èssere de dannu
Sinònimos e contràrios
afiagnu,
amparia,
apógiu,
azubentu,
defensa,
refrantu
Frases
tue fist s'amparu de totu sa bidha ◊ ti apo dadu su bratzu pro amparu ◊ de Deus e Maria no ti manchet s'amparu! ◊ e cantos poveritos bi at sentza amparu! ◊ cuss'òrfanu est chena amparu ◊ sa lege lis dat amparu ◊ sias s’amparu de sos parentes!
Ètimu
spn.
Tradutziones
Frantzesu
protection,
soutien
Ingresu
protection,
support
Ispagnolu
amparo
Italianu
protezióne,
sostégno,
patrocìnio,
tutèla
Tedescu
Schutz,
Stütze,
Verteidigung.
ànta , nf Definitzione
frucàgiu chi si ponet prantau, cambu mannu de linna cun is cambos prus piticos segaos de dhue pòdere apicare cosa; donniunu de is bàtoro puntales mannos prantaos de su telàrgiu; calesiògiat cosa chi ndhe podet aguantare un'àtera o chi dhi giaet fortza, agiudu; sumana de tempus, oru, parte
Sinònimos e contràrios
antigoni,
dule,
furcarju,
fústiga,
iltatu,
istante 1,
preustinu
/
àntala,
arrambu
Maneras de nàrrere
csn:
a. de furru = sos antariles de sa buca de su furru; a s'a. de… (logu) = faci a…, a sa bandha de…; a. de àcua, de landiredhu, de nia = bírridu (e fintzas dellúbbiu) de abba, nue de ràndhine, de froca; a. de binza = sa cresura, su primu órdine de bide de sa binza; a. de bentone = sas coedhas de su bentone, is bullas; fàghere a. a unu, istare a s'a. de unu = fàghere àntala, fàghere s'ala a unu, fai is partesas a unu; àere unu in a., in s'a. = tènnere a calicunu a pavore; èssere a. de birbantes, de malefatores = chie los azuat
Frases
prego chi torrent lieras sas antas chi apo connotu candho so naschidu: ma no torrant piús cudhas piantas chi su continentale at distruidu! (A.Casula)◊ eo creschei in mesu a milli antas de ílighes ◊ si sunt zirendhe a donzi anta ◊ si circant is antas in modu chi sa barraca siat bèni téssia de antas po dhi ponni su crabetoxu
2.
a lu mantènnere bi cheret anta forte ◊ si sa fortza de sa natura est tanta, est delitu no dàreli assisténtzia, ma est dannu a li dare tota s'anta (P.Casu)◊ su síndhigu che at tiradu sos cossizeris totu a s'anta sua
3.
s'anta de mesu, s'anta de foras de sa cortina de s'olia ◊ si at fatu un'acucadolzu in s'anta de su muru ◊ a sa posta, in anta de caminu, at isparadu a unu chi fit colendhe ◊ mancu in antas de rios bi at birdura ◊ po si cojai aspetaus chi nci passit cust'anta mala ◊ a s'anta de su campu de Otieri bi at terras bonas
4.
circant de si cuai po fai passai s'anta de s'àcua ◊ fiant abetendu a passai s'anta de sa guerra
5.
tocat a dh'indovinai s'antedha
Ètimu
ltn.
anta(e)
Tradutziones
Frantzesu
soutien
Ingresu
support
Ispagnolu
sostén,
soporte
Italianu
sostégno
Tedescu
Stütze.
arràmbu , nm, avb: arrumbu Definitzione
logu o cosa a ue si arrimare; persona chi podet giare un’agiudu, èssere de agiudu; su si arrumbare o imbarare / èssere arrumbu apare = acurtzu, acanta s'unu a s'àteru
Sinònimos e contràrios
apógiu,
armaderi,
arrimaderu,
arrimu,
imbaradorju
Frases
si est su ch'ispero logu asseliadu, mi cuntento de s'arrumbu (G.Marras)◊ si est cojada cun Bodale: a l'at àpidu s'arrumbu, unu prus póveru de issa!…◊ unu giòvanu gai a génneru fit un'arrumbu pro sa domo ◊ no mi podes nàrrere chi apo chircadu arrumbos de cumbéniu: mi so arrangiadu deo!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
appui
Ingresu
support
Ispagnolu
apoyo,
arrimo
Italianu
appòggio,
sostégno
Tedescu
Stütze.
arrimadéru , nm Definitzione
logu inue si arrimare, si imbarare, si apartare
Sinònimos e contràrios
apozadorzu,
armaderi,
arrambu,
arrimu,
imbaradorju
/
apógiu
Ètimu
spn.
Tradutziones
Frantzesu
appui
Ingresu
support
Ispagnolu
arrimadero,
apoyo
Italianu
appòggio,
sostégno
Tedescu
Stütze.