Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

abbenturàre , vrb: aventurai, aventurare Definitzione su si pònnere in arriscos mannos, in perígulu Sinònimos e contràrios arriscai Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu aventurer, risquer Ingresu to venture Ispagnolu aventurar Italianu avventurare Tedescu wagen.

aconcàe, aconcài , vrb: aconcare Definitzione decídere de fàere una cosa dificurtosa o perigulosa; pònnere o imbarare sa conca a calecuna cosa o logu, a ccn., istare a conca apare; fintzes pigare a briga a unu Sinònimos e contràrios acucae / aconcalare Maneras de nàrrere csn: aconcaisí a contai dinai = istare a conca bassa contendhe; aconcai a… (calecuna parti)= èssere fache a…, a cara a… Frases ómine macu, as aconcadu a leare una fémina impedida! (Daga)◊ dae tempórios so pessendhe a mi cojare: no mi che colat s'istiu chentza bi l'aconcare! ◊ s'est aconcau a fai medas cosas ◊ canno pariat a punta a aconcare s'irvortaiat 2. ispaciada s'acuadrenti: chi no ti aconcas a sa broca de s'àcua, immoi!…◊ su pipiu si est aconcau in is genugus de sa mama e si nc'est drommiu ◊ fúrrias, no papas, ti aconcas, chen'e chi mai no nci pentzis! ◊ cussu piciochedhu si aconcat a s'istúdiu chi fait prexeri! ◊ cussus funt a tota dí aconcaus a sa televisioni! ◊ sa terra mia cun sa sua aconcant apari ◊ in is arrugas ci funt is màchinas aconcadas 3. sa mulleri mi dh'at aconcau de mala manera ca nd'est torrau a domu istòntonta istòntona 4. is montis de Santu Leoni aconcant a Assémini Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu oser, risquer Ingresu to hazard Ispagnolu arriesgar Italianu azzardare Tedescu wagen.

arrotzàre 1 , vrb Definitzione tènnere atrivimentu, su coràgiu, giare a pitzu, tzucare a fàere cosa; nau de su cane, chi cracat apedhandho e cricandho de mossigare: nau in cobertantza, brigare, istare naendho sèmpere cosa a briga Sinònimos e contràrios atrevire / apedhae 2. ma cussu catedhu arrotzat, mih! Tradutziones Frantzesu oser Ingresu to dare Ispagnolu atreverse Italianu ardire Tedescu wagen.

atrevíre, atrevíri , vrb: atrivire, atriviri Definitzione tènnere su coràgiu, pigare s’alidantza de fàere ccn. cosa difícile, cun arriscu; betare is manos apitzu po iscúdere, fàere gherra a unu Sinònimos e contràrios acèrriri, afrontí, aprontai 1, arriscai, infíere, isprontiri, tramesare | ctr. timire Frases a custa averténtzia mi atrivu ca gei iscís chi tengu sustàntzia ◊ no ti atrivas a tocare cussa criadura ca mi ponzo in mesu deo! ◊ su margiani si est atreviu candu in is brebeis mancaiant su meri e is canis! ◊ po s’arrespetu chi teniat a su meri, Barore no si fut atriviu a dhi nai ca no 2. unu pópulu s'at a atriviri a un'àteru pópulu, unu regnu contras de un'àteru ◊ si fuant atrivius contras de issu, dh'iant bogau a foras ◊ ant a benni in mesu de bosatrus e s'ant a atriviri coment'e canis Ètimu ctl. atrevir-se Tradutziones Frantzesu oser Ingresu to dare Ispagnolu atreverse Italianu osare, azzardarsi Tedescu wagen, sich erkühnen.

balansàre , vrb: abbalantzai, balantzai Definitzione pesare cun balantza; arrangiare o pònnere una cosa chi no ispendhentet ne a una bandha e ne a s'àtera Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu équilibrer Ingresu to balance Ispagnolu equilibrar Italianu bilanciare Tedescu wägen.

càrru , nm Definitzione mezu po pigare cosa, càrrigu, tirau a boes: dhu cumponet un'iscala o cardiga (ananti a punta, su píciu, in sa coa larga mancari metro e mesu e chi faghet de fundhu o isterrimentu cun taulones grussos o mesas), is orrodas (prenas o a ràgios), is gerdas o costanas; nau unu pagu in cobertantza, sa carena de su cristianu, su corpus / min. carredhu, carritu, carrixedhu; s'úrtima mesa in coa de carru = maista de asegus; maistedhas = taulones o mesas minores Sinònimos e contràrios càrrulu Maneras de nàrrere csn: unu c. de linna, de cotzina, de laore = unu càrrigu de linna, de lori, su tanti chi dhoi capit in su carru; caminu o ficada de c. = biagarru, logu ue podet colare unu carru; arrèsciri su c. a unu = èssere tupadu, a carru abarrau, no pòdere andhare de su corpus; s'arrisu de is carrus furriaus = su risu chi si faghet po carchi cosa andhada male, dannu; su c. si est arrimanne = so, ses, est, semus imbetzendhe; su Carru ’e sa paza = sa Bia de sa palla, itl. Via Làttea, zenia de ormina de istedhos a meda chi si podet bídere a denote in s'aera, sa galàssia de su sistema solare nostru; su c. de nannai, de Deu, de babbai Cíciu = su tronu; andhare che c. de rena = pàsidu, abbellu Frases fit massaju cun zú e carru ◊ mi deit un'istratolzada e mi fateit subra e suta che bia de carru! ◊ est unu carru cun doxi arrodas, dogna arroda portat cuatru circus, dogna circu seti arrajus ◊ isse fachiat carchi zorronada chin su zubu e su carru 2. segundu su chi papas ti fait arresci su carru!…◊ si est mortu ca dhi est abarrau su carru arrésciu! Sambenados e Provèrbios smb: Carru, Carrus / prb: mezus carru annanne chi no carru abbarradu ◊ su re tenet su lèpere a carru Terminologia iscientìfica msg, trps Ètimu ltn. carrum Tradutziones Frantzesu charrette Ingresu cart Ispagnolu carro Italianu carro Tedescu Wagen.

fagòne , nm: fogone, vogone Definitzione carrotza de trenu, fintzes po ingòllere cosa Frases a ogros a s'incràs colant sas dies che fogones de trenu fatu apare (M.Pinna) Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu wagon Ingresu wagon Ispagnolu vagón Italianu vagóne Tedescu Wagen, Waggon.

màchina , nf Definitzione css. aina simple chi serbit de agiudu a fàere prus fortza, ma mescamente aparíciu cuncordau a motore a manera de trasformare energia in trebballu; mezu de trasportu a motore, no tanti mannu, pruschetotu po portare gente / genias de màchina: m. a vapori, a elétricu, a binzina, a gasu, a gasóliu = chi dhas movet unu motore a vapore, a elétricu, a binzina, su gasu, su gasóliu Sinònimos e contràrios machinàriu, vetura Maneras de nàrrere csn: fàghere cosa a m. = serbendisí de ccn. màchina in parti o deunudotu; andhare in o a m. = portaus cun sa màchina; m. pro iscriri = genia de màchina chi incrachendi a pitzus de unu nastru cun tinta lassat su sinnali de is líteras in su paperi postu asuta; m. de ferrare = genia de aparatu pro aguantai is bòis bèni firmus po dhus ferrai; m. de filare = zenia de màchina chi faghet zirare unu fusu ue imbóligat su filu chi azuat a profizare: sa fémina li preparat sa lana (o àteru) coment'e imbuchendhebbila, fintzas a manera chi su filu essat de totunu andhare; picare sa m. = ischire a guidare Frases sos runnadores cracherajos lassadu ant sas fainas eredadas pro cricare in sas màchinas fadadas su tribàlliu isprigu de recreu (S.Are)◊ sas màchinas in pagu tempus finint sas fainas ◊ sa cosa fata a màchina coitat de prus, essit totu de un'andhare ◊ sa computera puru est una màchina 2. a bíngia dhoi andaus a màchina ◊ at coladu unu in màchina ◊ ira de mortos… sa màchina est una mitràglia in puntu de isparu!◊ como chi tenet sa màchina no si ndh'istat de andhare a carchi logu, sempre andhendhe mancari chentza bisonzu!◊ su logu est prenu de màchinas: po fai centu metrus andant a màchina, in su stradoni a pei no fait mancu a dhui passai! Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu machine, voiture Ingresu machine, car Ispagnolu máquina, coche Italianu màcchina Tedescu Maschine, Auto, Wagen.

vetúra , nf: vitura Definitzione prus che àteru, màchina pitica, personale, po viagiare Frases sa guàrdia de sa cumona est marranu de vídere una vetura chi li achicat una contravintzione! ◊ sa mama iscarangiàt sa fentana in abetu de sa vetura chi ndi dha depiat pigai Terminologia iscientìfica trps Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu voiture Ingresu coach, car Ispagnolu coche Italianu vettura Tedescu Wagen.

«« Torra a chircare