Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

barduangionínu , nm: carduangioninu Definitzione una calidade de cardu pitichedhu, a fògias ingespiadas de colore biancu in sa costa, bona a papare, bona fintzes a mòrrere su late (su frore, una cranciofedha pitichedhedha de colore orrosa): dhi narant puru cardu o cardixedhu de pastori, cima de cibiru e spina bianca Sinònimos e contràrios aldubbiancu, aldubintu Terminologia iscientìfica rba, Galactites elegans Tradutziones Frantzesu chardon laiteux, carline Ingresu carline Ispagnolu cardota Italianu scarlina Tedescu eine Eberwurzesorte.

batalímba , nf: batilimba, batilinga Definitzione genia de erba (e frutu puru) bona po fàere tinta orrúbia, tinta de sorixedha, po tínghere orrobba o fintzes àteru (a s'arraighina a logos dhi narant intinta) Sinònimos e contràrios arrúbbia, atzotalimba, ciorisedha, colalati, orighedha 1, pigalati, ratalimba, rúgia Terminologia iscientìfica rba, Rubia peregrina Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu garance Ingresu kind of madder Ispagnolu rogeta Italianu róbbia selvàtica Tedescu eine Krappsorte.

bentítzu , nm: bintitzu Definitzione genia de linna chi faet a cannàile longu longu, finedhedhu in is puntas prus artas e noàdiles, ma grussu fintzes cantu su bratzu in partes prus bàscias (e coment'e ispòngia in mesu, tanti chi a ndhe surbare unu bículu sicau passat s'ària, o su fumu si est allutu): si che artzat a pitzu de is matas e che dhas carràgiat puru Sinònimos e contràrios alúsara, bidighignu, bintirinzu*, elighinzu, filichinzu, intretzu, mussòrgia, pidighinzu, reti, tintiritzu, tretzu Terminologia iscientìfica mt, Clematis cirrhosa Tradutziones Frantzesu clématite Ingresu clematis Ispagnolu vidalba Italianu vitalba flòrida Tedescu eine Waldrebesorte.

bisèra , nf: visera Definitzione genia de faciola de linna chi si ponent is mamutzones a carrasegare; istrópiu malu; bregúngia, befa / fàghere a b. = istrupiai, fai a una befa, a bregúngia Sinònimos e contràrios allera, arréula, atrecu, befa, ciacota, cionfra, deleu, dellezu, dríngula, iscàranu, mofa, siera Frases li pariat de aer bidu ómines in pedhes e cun sa bisera in cara 2. no faghes isbàgliu si amore e trabàgliu oferis candho unu bides a bisera (I.Virdis)◊ no est bestidu a lussu e ne a bisera ◊ bona parte de gai l'ant finida: in sas tupas lassèndhebbi sa vida fragassados e fatos a bisera (G.Virdis)◊ nos faghent a bisera ca medas si ndhe afutint de sas lezes ◊ ndhe ant bogadu a Barabba, e a Cristos l'ant fatu a bisera ◊ sas batulinas mi ant fatu su bestire a bisera Ètimu itl.t visiera Tradutziones Frantzesu masque Ingresu mask Ispagnolu máscara Italianu màschera carnevalésca Tedescu eine Faschingsmaskesorte.

bísonas , nf pl: bísunas, písonas Definitzione genia de launedhas a duas cannitas, chentza su tumbu Sinònimos e contràrios bisones, bísosas, launedhas Terminologia iscientìfica sjl Ètimu ltn. bisonus Tradutziones Frantzesu cornemuse a deus tuyaux sonores Ingresu double reed-pipe Ispagnolu gaita de dos tubos Italianu zampógna rùstica a due canne Tedescu eine Panflötesorte mit zwei Pfeifen.

bunnànneru , nm Definitzione erba de Bunnànnaru, genia de erba fragosa a frores grogos: crammédiu de istrópios (ca sanat is segadas) Terminologia iscientìfica rba, Teucrium flavum Tradutziones Frantzesu germandrée jaune Ingresu oakling Ispagnolu teucrio amarillo Italianu querciòla maggióre Tedescu eine Gamandersorte.

burraciarèsti , nf Sinònimos e contràrios linguaradaresti Terminologia iscientìfica rba Tradutziones Frantzesu buglosse Ingresu bugloss Ispagnolu buglosa Italianu buglòssa Tedescu eine Anchusasorte.

ciapuédhu, ciapulédhu , nm Definitzione min. de ciapu, ma mescamente genia de macarrone: is ciapuedhus o tzapuedhus funt macarrones fatos a manu, de chivarzu (ma no solu), orrughedhos de pasta alladiada segada a orrughedhos Frases a papai eus fatu ciapuledhus a casu furriau Tradutziones Frantzesu genre de pâtes courtes Ingresu a kind of macaroni Ispagnolu clase de pasta corta Italianu un tipo di pasta córta Tedescu eine Art Makkaroni.

discumbidài , vrb Definitzione nàrrere o giare a ischire chi su cómbidu o brindhu no si faet prus, o chi a su cómbidu no si dhue andhat Frases mi seu discumbidau e no dhoi andu Tradutziones Frantzesu révoquer, annuler une invitation Ingresu to cancel Ispagnolu desconvidar Italianu revocare o disdire un invito Tedescu eine Einladung absagen.

duruddúru , nm Definitzione duru duru, genia de foedhu chi si narat a càntigu / cantare a d. Sinònimos e contràrios dudhurudhuru Frases cantare a durudduru ◊ durudduru durusedhu, sas campanas de Castedhu las sonant a su manzanu! ◊ ballamus cudhu antigu durudduru ◊ a durudduru, tzia Mariola, che li at boladu su culu su bentu… Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu cantilène Ingresu singsong Ispagnolu cantilena Italianu cantilèna Tedescu eine Geleiersorte.

duruddúru 1 , nm Definitzione pisu de coloru, de cuadhu 2. est amargu chei su durudduru Terminologia iscientìfica rba, Vicia benghalensis Tradutziones Frantzesu vesce sauvage Ingresu kind of vetch Ispagnolu arveja roja, veza púrpura Italianu véccia selvàtica Tedescu eine wilde Wicke.

efèdra , nf Definitzione genia de matighedha chi faet in logos de mare, bona po cura Terminologia iscientìfica mt, Ephedra distachya Tradutziones Frantzesu arbuste du genre Ephedra Ingresu ephedra Ispagnolu belcho Italianu uva marina Tedescu eine Ephedrasorte.

èlema , nf Definitzione genia de erba chi faet in oros de mare in terra salamata e chi ponent po chistire imbodhigada sa birímbua cota orrostia o budhia: cun cust'erba faent sa merca Sinònimos e contràrios atzibba, elimedha Terminologia iscientìfica rba, Atriplex portulacoides Tradutziones Frantzesu pourpier des mers Ingresu kind of vervain Ispagnolu verdolaga marina Italianu porcellana di mare Tedescu eine Salzmeldesorte.

elimèdha, elimédhu , nf, nm Definitzione genia de erba chi faet in oros de mare in terra salamata e chi ponent po chistire imbodhigada sa birímbua cota orrostia o budhia Sinònimos e contràrios èlema, atzibba Terminologia iscientìfica rba, Atriplex portulacoides Tradutziones Frantzesu pourpier des mers Ingresu kind of vervain Ispagnolu verdolaga marina Italianu porcellana di mare Tedescu eine Salzmeldesorte.

erbapicigòsa , nf Terminologia iscientìfica rba, Ononis viscosa Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu brugane visqueux Ingresu sticky restharrow Ispagnolu pegajosa Italianu teriaca Tedescu eine Hauhechelsorte.

esópu , nm: isopu 1*, issopu 2 Definitzione genia de erba fragosa chi creschet a tupighedha, bona po fàere profumos e sabones Sinònimos e contràrios timu, tumbu Terminologia iscientìfica rba, Coridothymus capitatus Tradutziones Frantzesu thym Ingresu thyme Ispagnolu tomillo Italianu timo Tedescu eine Thymiansorte.

esópu 1 , nm: isope Sinònimos e contràrios mammuleu Terminologia iscientìfica rba, Micromeria graeca Tradutziones Frantzesu hysope Ingresu hyssop Ispagnolu hisopo Italianu issòpo Tedescu Wilder Ysop, eine Satureisorte.

fallàda , nf: fellada, velada Definitzione bestimentu: ispétzia de corpitu chi usant is féminas e chi si portat chentza abbutonare Terminologia iscientìfica bst Ètimu itl. velada Tradutziones Frantzesu casaque Ingresu bodice Ispagnolu corpiño de mujer abierto Italianu giubbettóne delle dònne Tedescu eine weibliche Westesorte.

feridòri 1 , nm: vedidore Definitzione astoredhu, astoritu feridore, genia de pigione mannu: una calidade si agatat in Sardigna e Córsica ebbia Sinònimos e contràrios ispaderi, spraberi Terminologia iscientìfica pzn, accipiter nisus, a.n. wolterstorffi Tradutziones Frantzesu épervier d'Europe, épervier de Sardaigne Ingresu eurasian sparrowhawk Ispagnolu gavilán Italianu sparvièro, sparvièro di Sardégna Tedescu Sperber, eine Sperbersorte.

ferulagasàri , nf Definitzione feruledha de àinu, de casu, una calidade de feurra Sinònimos e contràrios ciciriopis, feruledhagàsina, feurrabburda, feurredha, fraudha Frases at atzapatu un'istérrita de feruledha casari e una mola de tuntunnu fríghidu Terminologia iscientìfica rba, Thapsia garganica Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu thapsia Ingresu thapsia Ispagnolu tapsia Italianu tàpsia Tedescu eine Steckenkrautsorte.