destrúi , vrb: destrúiri,
distrúere Definitzione
bogare de pare, isconciare, fàere una cosa de no ndhe pòdere bàlere prus, fàere dannu isperdendho o perdimentandho totu: si narat prus che àteru de css. fata chi benit isconciada o ispérdia; in física, tenet su sensu de fàere iscumpàrrere sa cosa de no si agatare prus in logu perunu e in nudha, cosa chi mai podet èssere ca in natura nudha si distruet ma solu totu si mudat, càmbiat bisura
Sinònimos e contràrios
destruire,
idarrocai,
ifàghere,
isciusciai,
isconciare,
istrúere,
torrocai
Frases
che fut sa pesta de is conillos chi distruiat totu su laore ◊ chi tenis idea de distrui aderetzadiri o ti aderetzu! ◊ si gosi distruimus s'ambiente sa salude ndhe perdet cadiune! (T.Pinna)◊ unu fogu lu distruat!◊ cust'undha at covacadu totu, distruendhe cantu sas tziviltades aiant produidu ◊ si mi abbandhonas tue mi distruo, mi fracasso!
Ètimu
spn.
Tradutziones
Frantzesu
détruire
Ingresu
to destroy
Ispagnolu
destruir
Italianu
distrúggere
Tedescu
zerstören,
vernichten.
destruíre, destruíri , vrb: diltruire,
distruire,
distruiri Definitzione
guastare, isconciare, fàere una cosa de no ndhe pòdere bàlere prus, fàere dannu isperdendho totu
Sinònimos e contràrios
destrui*,
idarrocai,
ifàghere,
isciusciai,
isconciare,
istrúere,
torrocai
| ctr.
fàchere
Frases
fachent isfortzos pro la distruire ◊ Deus fatzat mossa po ti distruiri: no ses cosa de biri ne biu ne mortu!
Tradutziones
Frantzesu
détruire
Ingresu
to destroy
Ispagnolu
destruir
Italianu
distrùggere
Tedescu
zerstören,
vernichten.
ifàghere , vrb: ilfàghere,
irfàchere,
irfàghere,
isàchere,
isciàere,
isciai (i-scia-i)
isfàghere,
isfai,
issàchere Definitzione
isciusciare, distrúere sa cosa fata; nau de cosa de papare, còere tropu, èssere tropu lómpia / pps. isciatu, issatu (= sbisuriu, puru); pira, mela irfata = pira, mela passada, chi no est prus bona
Sinònimos e contràrios
derrúere,
destrui,
dirfàchere,
idarrocai,
isciasciai,
isciusciai,
isconciare,
sciai,
solivrinare
| ctr.
fàchere
Frases
sas domos s'ifaghent in sas bidhas chena zente ◊ est betendhe s'abba a cadinos: paret chi su mundhu s'isfatat in abba! ◊ sa gherra isfaghet totu, logu e zente ◊ s'istesseravat, s'isachiat, s'iscontzavat ◊ is pipius funt in s'arruga, fadendu e isciaendu giogus
2.
si est isfatu in torojos de prantu ◊ in su tribàgliu m'isfato totu in suore ◊ sa linna betza s'isfaghet in piúere
3.
sos ossos puru, apustis de tantu tempus, s'irfaghent ◊ funt timendu no si siat po isfai su mundu ◊ chi s'isfagat su mundhu totu intreu no mi rendhet dolore e ne ferida (Sassu)
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
défaire,
décomposer
Ingresu
to undo,
to decompose
Ispagnolu
deshacer
Italianu
disfare,
decompórre,
sgretolare,
disintegrarsi,
dissòlvere
Tedescu
zerstören,
auseinandernehmen,
sich zersetzen,
zerbröckeln.
isciusciài, isciusciàre , vrb: issusciare,
isusciare,
isussiare,
sciusciai Definitzione
bogare de pare, isconciare o fintzes distrúere cosa o faina fata; betare a imboladura, a meda, a covecadura, fintzes calare o orrúere de sa cosa a meda de artu
Sinònimos e contràrios
acavacai,
betae,
destrui,
idarrocai,
irfàchere,
isciasciai,
isconciare,
sculai,
torrocai
| ctr.
fàchere
Frases
innòi cussu dinai cresciat, cresciat, fut un'arriu mannu, prenu, chi curriat de is forestas isciusciadas de Bidhanoa, de Stertzili, de Sàdili e arribbàt a Torinu (B.Lobina)
2.
frúsciat, muizat, úrulat su bentu, isúsciat abba paret chi s'isfetet sa natura (E.Soletta)◊ a su mannale, usciàndhelu, lu craschiavant chin sa lesorja e l'isciusciavant abba pro l'innetare
Sambenados e Provèrbios
prb:
a chini fait e isciúsciat non dhi mancat cosa de fai
Tradutziones
Frantzesu
défaire
Ingresu
to undo
Ispagnolu
deshacer
Italianu
disfare
Tedescu
zerstören.
isconciài, isconciàre , vrb: iscontzare,
sconciai Definitzione
isciusciare, bogare de pare una cosa giai fata; nau de su tempus, cambiare, iscuncordare, fàere tempus légiu; nau de fémina príngia, pèrdere su fedu; nau de sa natura de s’ómine, passare sa teteresa / pps. iscontzadu, iscontzu
Sinònimos e contràrios
destrui,
idarrocai,
irfàghere,
isciasciai,
isciuchiare,
isciusciai,
iscunsertare,
sculai
/
istrumare
| ctr.
aconciai,
adaretzai,
agiustai,
arragnare,
fàchere
Maneras de nàrrere
csn:
iscontzare su coju = istorraisí; isconciàresi de… = leàresi disturbu pro…
Frases
si li betat pódhighes l'iscontzat dae cristianu! ◊ su die chi si ndhe at a isconciare custu giuramentu nos at a calare tronos e lampos! ◊ custa est cosa chi non si podet isconciare ◊ in cussa calada imbrunconu e m'iscònciu su brutzu!
2.
su tempus si fit iscontzu e no aiant pótiu garrigare su nabiu ◊ za mi paret chi su tempus torrat a iscontzare!
3.
sa fémina fit príngia ma si est iscontza
5.
bellu frade, no si est mancu isconciau de andhare a saludare sa sorre!
Ètimu
itl.
sconciare
Tradutziones
Frantzesu
défaire
Ingresu
to undo
Ispagnolu
deshacer
Italianu
disfare,
demolire
Tedescu
zerstören.
iscumentàre , vrb Definitzione
isconciare, betare apare (nau de màniga, èssere lasca, mòvere aintru de s'ogu de sa ferramenta)
Sinònimos e contràrios
irfàchere,
isciasciai,
isconciare,
iscunsertare,
isordulare
| ctr.
cumentare
Frases
sos coros cherent provaos e, candho benit, sa prova iscumentat cantu bi at ◊ irfriguraos in cada mermu, in cust’ísula nighedha che atramentu, iscumentant su rànchiu mutricore ◊ s'àinu chi t'iscumentet, a tie solu!
2.
seo andhau a su ferreri po mi fàere una pariga de cotzas po mi cumentare su marrone, ca dhu tenio totu iscumentau (M.Deiana)
Tradutziones
Frantzesu
effarer,
disjoindre,
défaire
Ingresu
to break up,
to destroy,
to dismay
Ispagnolu
deshacer
Italianu
sgomentare,
sconnèttere,
disfare
Tedescu
erschüttern,
aus den Figen bringen,
zerstören.
iscupulàre , vrb Definitzione
coment'e betare sa cúpula, iscovecare, iscarragiare, betare a terra / didu iscupuladu = iscovecadu, chi zughet s'ungra ispitzigada, isconchedhau
2.
est rutu e si at iscupuladu su pódhighe mannu de su pè
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
démanteler,
détruire
Ingresu
to demolish
Ispagnolu
desmantelar
Italianu
smantellare,
distrùggere
Tedescu
abbrechen,
zerstören.
ispeigài, ispeigàre , vrb: speigai Definitzione
bogare de fundhu, distrúere deunudotu, bogare de su mundhu, bochíere, giagarare
Sinònimos e contràrios
arroinare,
irmundhiare,
ispedichinare,
ispeighitare
Frases
at ispeigau peripellogu totus is cumpàngius ◊ su bentu iscútinat sas àlvures e paret de las chèrrere ispeigare (G.M.Cherchi)◊ fizu meu no bos che aiat ispeigadu e ochitu a trabballu ◊ los mineteit chi si si fint atrividos a intrare a bidha che los aiat ispeigados
Ètimu
ltn.
ex *pedica
Tradutziones
Frantzesu
détruire
Ingresu
to destroy
Ispagnolu
destruir
Italianu
distrùggere
Tedescu
zerstören.
ispèldere , vrb: ispèrdede,
ispèrdere,
ispèrdiri,
sperdi Definitzione
andhare o fàere andhare male de no si agatare prus, distrúere, bochíere, derrúere / pps. ispérdidu, ispéirtu, ispertu 1
Sinònimos e contràrios
arroinare,
derrúere,
distrúere,
ispeigai,
ispeldisciare,
istradhusciare,
istrúere
| ctr.
allogae,
atèndhere,
badrare,
contifizare
Frases
sa bidha si che fit ispérdida dae un'apesta mala chi bi aiat coladu ◊ sa cane si est ispérdida: tota sa bidha apo fatu chirchendhe, ma totu nudha ◊ sas àrbures inoghe za fint bellas, ma como si che sunt ispérdidas ◊ custu logu innanti fit totu unu zardinu: mancadu su mere, si ch'est totu ispérdidu ◊ s'annu nos sunt ispérdidos sos porcos ◊ dhos ant avelenaos po dhos ispèrdere
2.
ancu t'isperdant! ◊ mih no t'isperdas pro una fémina! ◊ chi ti pigu t'isperdu! ◊ Antoni at giutu fiancos, sinono bi ndhe aiat de s'ispèrdere!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
détruire
Ingresu
to wreck
Ispagnolu
destruir
Italianu
distrùggere
Tedescu
zerstören.
sciusciài , vrb: isciusciai* (sciu-sci-a-i)
sciusciari Definitzione
bogare de pare, distrúere cosa o faina fata; betare a fuliadura, a meda, coment'e afacandho s'istrégiu, fintzes betare de artu, fàere orrúere a terra / sciusciai de cuadhu = betare de cadhu
Sinònimos e contràrios
acavacai,
betae,
destrui,
idarrocai,
imbolare,
irfàchere,
isciasciai,
isconciare,
sculai,
torrocai
| ctr.
fàchere
Frases
nd'ant sciusciau una domu bècia ◊ chi dèu narau "a tuis" a mamma, mi donàt unu cropu de turra a murrus e mi ndi sciusciàt is dentis! ◊ sciusciaus su letu e totu is móbbilis po nci cambiai a sa domu noa
2.
custu est carramatzímini de sciusciai a rúmbulus de innòi a bàsciu ◊ cussa cosa sciusciancedha de sa ventana! ◊ no ghetis a pagu a pagu: sciúscia! ◊ si nc'est sciusciau a gisterra ◊ sa pira crua ndi dh'at sciusciada su bentu
Tradutziones
Frantzesu
démolir,
démanteler
Ingresu
to demolish
Ispagnolu
deshacer,
derribar
Italianu
disfare,
demolire
Tedescu
zerstören,
niederreißen.
scuài 1 , vrb: isculai*,
sculai Definitzione
coment'e segare su culu o su fundhu, segare una parte de calecuna cosa cunsiderada coment'e s'ala de fundhu; isconciare una cosa; acabbare o firmare de fàere calecuna cosa
Sinònimos e contràrios
isciusciai,
isconciare
/
acabbae,
lassai,
sensai
Maneras de nàrrere
csn:
scuai un'agu = segaindi su cú, s'ogu, sa parti aundi intrat su filu; scuai bruscerias = iscontzare fatuzos; sculai una fàula = bogare in craru una fàula dendhe a bídere sa veridade
Frases
muda, dassinuncas scuaus su santuanni! ◊ cussu sculat e fait matzinas ◊ no torris a cumentzai cun custas chistionis, puita sculaus totu ◊ su malàdiu pregàt a Deus de dh'acuntentai de sculai isceti sa vida sua ◊ tocat a ndi fai sculai cussa lei fata mali ◊ chini dhi sculat sa fortuna, a issu, est sa sorga! ◊ assentai bèni sa cosa, assinuncas si sculat su càrrigu e si perdit andendi andendi!
2.
su piciochedhu at sculau de fai a malu ◊ insaras at sculau de arriri ◊ apustis chi iat sculau de niai, Pinóchiu fiat andendu a iscola
3.
una famíglia sculada no fait a dha torrai a missi in fiu!
Tradutziones
Frantzesu
défaire,
annuler,
cesser
Ingresu
to undo,
to cancel,
to give up
Ispagnolu
deshacer,
dejar
Italianu
disfare,
annullare,
sméttere
Tedescu
zerstören,
zunichte machen,
aufhören.