atelàe , vrb Definition istare o pònnere abbasciaos coment'e cicios in carrones po no si giare a bíere, fintzes istare a s'assentada bàscios faendho faina Synonyms e antonyms apatai.
atelàre , vrb Definition inghitzai, cumenciare, pigare una filada, unu filu; assèndhere, ingòllere o bènnere unu male / male ateladu = chi sighit in su tempus, chi no passat (itl. crònico) Synonyms e antonyms comentzari, incomintzae, inghitzai Sentences daghi atelat no la finit prus ◊ sos messajos atelaiant su messonzu a manzanile chito, a sede lenta (G.Addis)◊ sas férias suas atelant a cabuannu e agabbant s'última die de nadale 2. si l'est ateladu su male de s'orina ◊ su male l'at ateladu Etymon srd.
atelentàdu , agt Definition nau de ccn., chi est apassionau, chi si apentat meda a calecuna cosa.
atelentàre addelantài
ateléntu , nm Definition su atelentare, cambiamentu in méngius Sentences gosèndhesi est de benes s'atelentu (G.Molinu)
atelighèlta atalighèlte
atellài , vrb Definition pònnere tellas in pitzu de calecuna cosa, apedrigare, po fàere pesu, nau fintzes in su sensu de abbàtere, istrecare; nau de cosa, chi no imbufat, no si ufrat coendho, es. pane pagu pesau, essire calau, ladu coment'e tella (arregiola) Synonyms e antonyms apedriai, impedrigare, intellai Sentences cussa malassortada suspetàt calancuna de su pobidhu, ma sa beridadi no dh'iat atellada ◊ issu m'iat atellau e iscuta a terra! Etymon srd.
atellàu , agt Definition de atellai; nau de su pane chentza pesau, aghedau male, chi est fatu a tella, abbadherigadu, calau e tostau mancari cotu Synonyms e antonyms atauridhadu, pintuledhu 2. candu su pani est pagu axedu bogat pillucas e coit mali, abarrat atellau e matzosu Etymon srd.
atéltzu , nm: atertzu, atessu, tertzu Definition genia de misura po pònnere bruvura in is fosiles antigos, coment’e un’istugighedhu de pònnere in sa cartucera; genia de cuntratu po bestiàmene leau in pastore: unu ponet su pastorigóngiu cun su tresunu de su bestiàmene, s'àteru ndhe ponet duos tresunos, e ispartzint su frutu a mesapare Synonyms e antonyms acertu, atretzu 1 Sentences sa carrighera tua cun s'ateltzu, Maloccu, no mi càusat paura! Etymon srd.
atèma , nf: dema, tema Definition càusa, iscusa de unu male; fintzes bentighedhu fridu Synonyms e antonyms abbétia, arraghèscia, insemia, iscóticu, iscúgia, mendhea, témiu, tzemia* 2. bestidos de furesi, no timiant atema frita e ne calura ◊ candho movet atema frita su caldu de su foghile faghet piaghere.
atèma 1 , nf Definition
prantu a toroju chi faet su piciochedhu, prus che àteru po vítziu; fintzes arrennegu, afuta, tzacu
Sentences
it'est custu piantu, cust'atema?
2.
mineteit de si ndhe vendicare ma pro tandho cueit s'atema chi teniat, isetendhe un'àtera bolta
Etymon
srd.
Translations
French
pleur,
nicherie
English
whining
Spanish
lloriqueo
Italian
piagnistèo
German
Geheule.
atemàre , vrb Definition ingòllere o pònnere tema, cuménciu de maladia, o fintzes arrennegu Synonyms e antonyms colpire, intzimiai, temiare / arrennegai 2. no torres a mi fàghere atemare contra a issas, ca ti apo a dare su castigu chi bi cheret! (T.Pinna)◊ fint tantu atemadas contra a issu chi si l'aiant tentu in manos l'aiant mortu a crastu! Etymon srd.
atèmpera , nf: tèmpera* Definition duresa chi si giaet apostadamente a su ferru, a un’aina de ferru.
atemperàdu , pps, agt: atemperau Definition de atemperare Synonyms e antonyms atarjau 2. est logu de valorosos sardos coros atemperados che fortes atarzos.
atemperài, atemperàre , vrb: temperai* Definition
giare sa tèmpera, atzargiare s’atza de una ferramenta (mescamente segante) po èssere prus forte (tostada) o bogare sa punta a un'aina po iscríere; fintzes mòvere o agghejare unu male
Synonyms e antonyms
aciarxai
/
acadriare,
comentzari,
regulare
2.
fiamas de amores dae unu bentu caldu atemperadas ◊ cust'úmidu mi atèmperat sos dolores!
Translations
French
tremper
English
to harden
Spanish
templar
Italian
temprare
German
härten.
Atènas , nf Definition sa nódida citade greca Sentences de minori istudiestis in s'iscola de Atenas.
atenatzàre, atenazàre atanagiàre
atendéncia, atendéntzia , nf Definition su atèndhere, giare atentzione, àere contivígiu po ccn. o una cosa, fintzes faina de fàere Synonyms e antonyms atendimentu, contibizu, oloidura / impíciu | ctr. abbandhonu, irbandhonu Sentences bonu pensamentu cussu de ti torrai a cojai: cumenti fais solu fora de atendéntzia?! (A.Murru)◊ custu cani bollit tropu atendéntzia!◊ s'istima est sa primu atendéncia! Etymon srd.
atendhaméntu , nm Definition su si atendhare.
atendhàre , vrb Definition pònnere is tendhas, fàere acampamentu Synonyms e antonyms abbarracai, apadiglionai, intendai.