galàssia , nf Definition logu, tretu de s'universu inue is istedhos funt meda prus cracos, ammassu de istedhos (es. una g. est Sa bia de sa pàgia, inue si agatat su sistema solare nostu).
galatéu , nm Definition educatzione, bonas maneras de si cumportare, in su fàere.
galatína galadína
galatzète galansèto
galatzòni , nm: calatzoni* Definition
sonnu grae meda, maladia, èssere chentza prus sensos, chentza prus atuamentos, che mortu / andai in g. = pèrdere sos atuamentos, no connòschere prus, ma fintzas tènnere visiones (ammentare su chi unu si at bidu in su sonnu gai chentza atuamentos)
Translations
French
catalepsie,
coma
English
coma,
catalexis
Spanish
coma
Italian
còma,
catalèssi
German
Koma.
galavèra galabèra
galaverósu galaberósu
galdaròne, galdaròni , nm: caldarone* Definition genia de istrégiu mannitu po pònnere cosa a còere, po múrghere Synonyms e antonyms cadhàrgiu, cardera, labia Scientific Terminology stz.
galentíre , vrb: garantire,
garantiri Definition
giare seguresa de calecuna cosa / pps. galentidu (fintzes in su sensu de seguru)
Synonyms e antonyms
afiantzai,
afidanzare,
assegurai
Sentences
a isse lu galentint sos benes chi li ant lassadu sos mannos: pro cussu s'intendhet forte! ◊ candu manigiasta franchitus, in banca ti apu garantiu dèu ◊ bae chi custa cosa no si bi torrat a segare: ti lu galento deo!
2.
su no esser bénnidu a cust'ora, frade totu, galentidu chi at pérdidu su trenu!
Etymon
itl.
Translations
French
garantir,
favoriser
English
to warrant,
to favour
Spanish
garantizar
Italian
garantire,
favorire
German
garantieren.
galèra , nf: gallera Definition
logu de pena po is cundennaos, fràigu inue si mantenet su cundennau inserrau, o nave de fàere andhare a fortza de remos
Synonyms e antonyms
bàgliu,
bojosa,
prasoni
Idioms
csn:
betare a unu in g. = pònniri in presoni; in g. tirist! = bae in galera!, bae in sa furca!; in galera tirit! = ancu mai!, ancu mai si torret a bídere!, no mi ndhe importat!, no est nudha!, (nadu a frastimu) andai in galera, in sa furca, innoromala; avassu de galera = galerone, pessone mala chi at fatu galera (o chi meressit de ndhe fàghere)
Sentences
pro s'irrobbatóriu lis ant dadu deghe annos de galera ◊ ti n'at a iscútere annos de galera pro cussa fura!…◊ pobidhu meu trabballat che iscrau de galera, ma de dinare non ndhe bideus mai
2.
fai bèni e bai in galera!…◊ bois batazaizis pro sa mata die e note che remos de galera
3.
sa zente est che ghetada a galera, de su triballu meda
Translations
French
prison
English
jail
Spanish
cárcel,
prisión
Italian
prigióne,
galèra
German
Gefängnis.
galeràu , nm Definition chie ch'est in galera Synonyms e antonyms presoneri.
galerístu , agt, nm Definition
cundennau a presone, chi o chie est iscontandho una cundenna in galera (ma nau fintzes a disprétziu)
Synonyms e antonyms
galleranu,
pregioneri
Sentences
tia cherrer bídere sa mama isconsolada torrendhe a domo sua su fizu galeristu ◊ Barabba fit unu galeristu
Etymon
srd.
Translations
French
détenu
English
prisoner
Spanish
preso,
encarcelado
Italian
carcerato
German
Gefangene.
galeròne , nm Definition nau a disprétziu a unu chi che istat fatuvatu in galera, chi est giau a su malu fàere.
galgastólu gaigastólu
gàlia , nf: gàliga Definition
is catolas o unghedhas de is animales chi portant is peis a duas perras (es. brebè, porcu, boe, craba); a logos fintzes annoigadórgiu
Synonyms e antonyms
ungedha,
ungrale
Sentences
bi at crapas chi iscudent issédhidos peri de deche metros catzandhe fogu dae gàligas! ◊ si provaes a intrare a un'ufíssiu prúbbicu sa chenàpura no si acatat gàliga de cristianu!
Etymon
ltn.
caliga
Translations
French
onglon
English
ungula
Spanish
pezuña
Italian
ungula
German
Klaue.
gàlia! , iscl: aggàlia!* Definition a gàlia! = e de a bonu!: foedhu chi narant disigiandho una cosa, pruschetotu candho est cosa chi no faet Synonyms e antonyms acabbonu, eillà, tambene.
galiàrdu , agt Definition chi giughet fortzas, abbilidade, briosu Synonyms e antonyms cdh. gadhaldu Sentences dae séculos semus nois Sardos coment'e malos teracos oprimidos e dae sas debbilesas divididos mancari de natura galiardos (A.Casula).
galiàtzu , agt: caliatzu*, gariatzu Definition chi est farinatu, fàcile a si fàere a farinos / manera de coxinai unu lori: cíxiri cotu a g. = ammodhigadu, torradu a abbentare e arrustidu in d-unu tianu in mesu de sa rena Synonyms e antonyms farinatu, scirinosu, sfarinosu Sentences cíxiri a galiatzu bendint in su vascellu…◊ su cíxiri cotu a galiatzu si sciscirinat in buca chi est una bellesa!
galiàu , agt Definition nau de su pibione de s’àghina in is gurdones, chi est lascu.
galibbardínu , agt Definition si narat de una calidade de pudhas in colore orrubiastu Scientific Terminology clr.