Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

acóssu , nm Definition istadu de bisóngiu mannu Synonyms e antonyms aprentu Sentences postu in sa lughe, restas a s'iscuru, in acossu sas dies ti ant sighidu ◊ sos malos de como, chi no sunt in acossu, no furant pro si azibbare Surnames and Proverbs smb: Accossu Translations French état de besoin, pauvreté English constraint, poverty Spanish estrechez Italian costrizióne, stato di bisógno German Zwang, Notlage.

ammestadài , vrb: ammistadai, ammisterai Definition fai ammistadi o tenni un'ammistadi, nau de cojuaos, su si dha intèndhere cun àtera fémina o àter'ómine (ma si narat fintzes in su sensu de amighéntzia cun chiesiògiat) Synonyms e antonyms afancedhae, afantare, amicare, amicitziare Sentences Micheli abbetiosu, no mi bollu ammistadai…◊ su tali, mancai béciu e babbu de tantis fillus, si est ammistadau cun d-una piciochedha 2. is duas famíglias fiant ammistaradas e biviant totus impari Etymon srd. Translations French vivre en état de concubinage English to maintain an illicit affair (love) Spanish amistarse, amancebarse Italian intrattenére una relazióne amorósa illécita German ein außereheliches Verhältnis unterhalten.

ammunzàdu , pps, agt Definition de ammunzare; immarriu a tropu, chi at leau tropu múngia Synonyms e antonyms istasidu 2. fuit totu sueradu, ammunzadu, istracu Translations French en mauvais état, mal en point English mistreated Spanish agotado Italian strapazzato German mißhandelt.

annuadúra , nf Definition su annuare, su èssere annuau, ammontau de nues Synonyms e antonyms annuamentu, incúgulu, nuarzu Sentences custa no est annuadura de piòere Scientific Terminology tpm Etymon srd. Translations French état nuageux English cloudiness Spanish nubosidad Italian nuvolosità, annuvolaménto German Bewölkung.

bàtu 2 , nm Definition cunditzione, calidade / batire a b. malu, a malu b. = a puntu malu, a tretu malu, de istare male meda; si narat fintzas a bonu b. = bene Synonyms e antonyms achitade, puntu 1 Sentences a malu batu cun su coro ti apo lassadu trista e avilida ◊ die cun die, frades mios mi batint a batu malu ◊ semus a malu batu de su bisonzu! ◊ addaghi lu bido pedendhe sa limúsina mi batit a batu malu Etymon srd. Translations French mauvaise condition, état mauvais English bad health Spanish situación difícil Italian condizióne (brutta), stato (cattivo) German schlechter Zustand.

cogónu , nm Definition sicadura a tropu de calecuna cosa (es. pane modhe); fintzes dispraxere, prus che àteru de ofesa, de su èssere apocau, fatu a bregúngia Synonyms e antonyms assicorradura, assicorru / angóniu, annógiu, ràngulu Etymon srd. Translations French état de ce qui est dur, sec, rassis, ressentiment English drying up Spanish resecado, resentimiento Italian rinsecchiménto, risentiménto German trocken werden, Groll.

cumbéssu , agt, nm Definition chi est andhau male; cristianu trotu, chi no si cumportat a dovere Synonyms e antonyms doltu, malacónciu, malandhadu, malu, managu, serronudu, traessu | ctr. bonu, giustu Sentences cantadu za bos at su cucu in nae, ma si tirerat bentu a su revessu za torrades a mandhigare fae e a bos bestire su trastu cumbessu (G.Ruju)◊ so male cumbessu, totu dólimas a ossos 2. custu mundhu revessu, ereze, ascamilosu, at su coro pilosu pro èssere gai cumbessu? ◊ cussas cumbessas sont pipanne! ◊ proite l'ant fatu, cussos cumbessos a pònnere fogu? (N.Puggioni)◊ pro afrontare su cumbessu no bi cheret pungas, ma corazu e bolontade ◊ poita mi naras chi dèu seu poeta cumbessu?! ◊ cussu cumbessu mi at traitu! Etymon ltn. conversus Translations French en mauvais état English foolish, in bad condition Spanish gastado, quebrantado Italian malandato, stólto German heruntergekommen, töricht.

fradhócu, fradhóncu , agt: afradhocu, frodhocu, frodhoncu Definition chi istat male meda, chi est totu male andhau, male postu de bestimentu; nau de unu po su fàere, chi est un'istrossa, improdheri Synonyms e antonyms malacónciu, malecumbinau, malefraganau / ildeoltu, istramu Sentences tanti gei no fiat fradhocu: ammaladiau in s'istoja pariat mortu! ◊ gei ses frodhocu, totu prangi prangi cun su muciàciu fintzas a genugus! ◊ gei ses frodhoca, comenti ti ses bistia!…◊ fradhocu ses, oi puru, ca no cumprendis mancu anca ses!◊ za fui istadu frodhoncu si aia tentu cussu male puru!…◊ ge ant a èssi fradhocus is giovunedhus in guerra!… Translations French en mauvais ou en piteux état English battered Spanish malparado, maltrecho Italian malcóncio German zugerichtet, zerlumpt.

fraganàu , pps, agt Definition de fraganare; chi istat male meda, chi est a malu puntu Synonyms e antonyms afradhocu, malacónciu, traganau 2. in unu tempus male fraganau, pupughinau de runza, ite amus a messare?! ◊ fit iscurtu e totu male fraganau ◊ sunt ghiraos dae sa gherra totu male fraganaos, imbetzaos, nechidaos in totu Translations French en mauvais état English in bad shape Spanish malparado, maltrecho Italian malcóncio German zugerichtet.

istàdu , pps, nm: istatu 1, istau, istétiu Definition de istare: s'impreat fintzes coment'e pps. de su vrb. èssere; cunditziones, su istare pentzau coment'e manera de èssere; s'organizatzione pulítiga natzionale de unu pópulu Synonyms e antonyms istàpiu Idioms csn: bènnere o èssere in istadu (nau de fémina) = èssiri príngia; pònnere a istadu = pigai su vítziu, s'abbitúdini; leare istadu (nau de fémina) = cojaisí; torrai a istadu = a puntu malu Sentences in cussu logu no bi so istau mai ◊ si no fit istétiu pro mene si aviat ghetau sa soca piús de una vorta 2. si ses a malu istadu, lèadi meighina! ◊ cussas bacas sunt a malu istadu, lanzas e istasidas ◊ dàemi a ischire in s'istadu chi ses! ◊ a istadu bonu mi creit… ma dèu no seu mandroni! ◊ non nci at istadu prus mannu ne atra nobbilesa de mi bí in sa mesa de su Signori ◊ is imbriagus no funt a istadu de camminai deretus ◊ no si devet leare cussas cadhas in s'istadu chi est, ca est ràida! 3. bi at nassiones chi no tenent un'istadu issoro pro si guvernare ◊ nassione e istadu sunt duas cosas diferentes 4. si est cojubada in istadu ◊ comente si est cojubau, sa muzere est bénnia dereta in istadu ◊ Fulanu est postu a istadu a fàghere cussa vida (Z.Porcu)◊ gei ses torrada a istadu, mamma mia, sempri in su letu!… Translations French été, état English been, state Spanish estado Italian stato German gewesen, Staat.

malacónciu , agt: malacontzu, malegontzu Definition chi est totu andhau male, béciu, tristu, chi istat male de salude, de carena, fintzes de àteru, nau de gente, de cosa Synonyms e antonyms istraganau, sderessau / afradhocu, isambesciadu, isvanendhadu, malancinidu, malecumbinau, malefraganau, malibigau | ctr. folte, nobu, sanu Sentences cantu murrunzu pro una cassiedha malegontza: si che l'aias frundhida!…◊ fit malegontzu in tota sa carena Translations French en mauvais état, en piteux état English battered Spanish maltrecho, malparado Italian malcóncio German zerrüttet.

sderessàu , agt Definition chi est totu malandhau, malacónciu Synonyms e antonyms istraganau, malacónciu Sentences su bixinau no podiat cumprendi poita cudha bècia fiat totu sderessara, prena de segaruras in dugna logu Translations French en mauvais état English battered Spanish maltrecho Italian malcóncio German übel zugerichtet.