Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

ànsa , nf: assa Definition mancamentu de abba, sidi forte, meda, gana manna de bufare; calura forte Synonyms e antonyms ansura, asciutore, assarxu, sicoi / caldana, fogora Sentences sos màndhigos salidos ponent ansa ◊ creschet su dolore che ansa in su desertu de ànima sidida chentz'abba Etymon ltn. arsus, -a Translations French chaleur brûlante, soif ardente English burning thirst Spanish sed, sequedad, bochorno Italian arsura, séte ardènte German brennender Durst.

àssu 1 , agt Definition nau de animale fémina, chi est in more, in disígiu de mascu Synonyms e antonyms impurdedhiu, insuau, insutzuligau, suadu, suguzadu Etymon ltn. arsus Translations French en chaleur English on heat Spanish en celo Italian inuzzolito, in calóre German begierig, brünstig.

bàsca , nf Definition caentu forte meda, mescamente su chi faet in istade candho su sole est temperau Synonyms e antonyms caldesa, caldura, calentori, calura | ctr. friscura, fritu Idioms csn: sentiri sa b. = patire de sa calura; bascas de sa morte = su s'intèndhere morindhe, sa calura de chie est morindhe Sentences fiant istontonaus de sa basca che canis torrendi de cassa ◊ chin totu s'andhalitorra, fintzas candho su calore fit basca, mi sentio additzau pro su travallu ◊ est una basca de morri… seu totu a pampadas! ◊ de sa basca no aviat dormiu nudha ◊ baschixedha est fendi… de s'iscallai! Surnames and Proverbs smb: Basca Etymon ctl. basca Translations French chaleur étouffante English heat Spanish calor, ardor Italian caldo intènso German Hitze.

calàmmu, calàmu , nm Definition basca forte cun umidore Synonyms e antonyms cama, camallóina, crucuju, fògora Sentences gi est pagu calamu, oi!…◊ cudhus merís de basca sentza de bentu fadiat unu calamu a segai a fitas! Etymon srd. Translations French chaleur étouffante English sultriness Spanish bochorno Italian afa, caldo soffocante German Schwüle.

caldàna , nf: cardana Definition basca forte in tempos de istade Synonyms e antonyms ansa, calmana, fogara, fogora, pampana | ctr. frios Sentences caldanas de inferru iscazant sa zente che catramu ◊ isse andhat donzi die a campu, a fritu e a caldanas ◊ mi so de abba frisca consoladu in dies sufocantes de caldana ◊ sas robbas sunt morzendhe de sidis a sa cardana de tríulas ◊ cun custas cardanas de sole, sa cosa prantada cheret abbada Scientific Terminology tpm Etymon itl. caldana Translations French chaleur accablante English stuffiness Spanish caldo tórrido Italian caldo eccessivo German Hitze.

calentòri , nm: callentori Synonyms e antonyms budhidore, caldura, calura | ctr. friorzu, frios Sentences in su mesi de argiolas is arrocas ghetant calentori ◊ su calentori de su soli est meda ◊ una messaja teniat sa sartània cun s'ollu, pronta a coxinai… nci arruit unu grillu e morrit in su callentori Etymon srd. Translations French chaleur English heat Spanish calor Italian calóre German Hitze.

calòre, calòri , nm: colore 1 Definition su caentu chi lassat andhare su fogu o css. àtera funte de energia prus càrriga: de totu is formas de energia (mecànica, elétrica, luminosa, sonora) est sa chi prus s'isperdet; sa furighedha de is animales fémina (ma dhu narant de gente puru) candho bolent su mascu Synonyms e antonyms alore, caentu, callentori, caloria, calura / more, sua 1, subore / cdh. cammariola | ctr. friorzu, frios Idioms csn: pònnere a calore a focu, a colore a fogu = aparadu a su fogu, acurtzu a su fogu de si caentare; còiri a colori a fogu = arrustu; animale in calores = in more, chi cheret su mascru Sentences a seranu sas famíglias si riuniant a nàrrere contos a colore a fogu ◊ dhus apu fatus seci a colore de fogu ◊ in su furru no bi at colore ◊ sa peta rassa a colore a colore che l'arrustiat in suta de su fogu (Z.Virdis)◊ sa cótzula fit cota in sa tzidha a colore lentu 2. comente intrat s'istiu sas berbeghes benint in calore 3. titia, cussa picioca a gonna crúcia crúcia cun custu frius: ndi portat de caloris!… Etymon ltn. calore(m) Translations French chaleur English heat Spanish calor Italian calóre German Wärme.

camallóina , nf Definition basca forte de istade cun aera úmida, chi faet sudorare: paret chi s'ària siat ballandho Synonyms e antonyms calammu, crucuju Scientific Terminology tpm Etymon srd. Translations French chaleur étouffante English sultriness Spanish calor bochornoso Italian caldo afóso German Hitze.

crucúju , nm, agt Definition basca cun umidore meda de s'ària; nau de s'aera, chi est annuada, ammontada / fai c. = su si cobèrriri de s'ària cun nuis ma sentza de pròiri Synonyms e antonyms calammu, camallóina Sentences s'atóngiu portat undas de umidori e dis serradas de crucuju chi acorrat sa luxi adhia de issu 2. oi su celu est crucuju Translations French chaleur étouffante English sultriness Spanish bochorno Italian afa German Schwüle.

frachèsa 1 , nf: afrachesa* Definition genia de budhiore chi benit a totu sa carena (ma fintzes po basca) Synonyms e antonyms apoporada, bura, frachígliu, pampori Sentences soi totu cun sa trémula e a frachesas ◊ si proit andat bèni, bastus chi no fatzat frachesa de soli Translations French bouffée de chaleur English flush (hot) Spanish vaharada de calor Italian vampata di calóre German Hitze, Glut.

pàta , nf Definition su calore de sa forredha, ma fintzes sa basca Synonyms e antonyms caentu, patera, tebidori / basca | ctr. frios Idioms csn: avb.: a p. a fogu, a p. de fogu = a calor'a fogu; cotu a p. = cotu in su pamentu de su foghile imbudhighinadu; p. a… = afaca a…; su fogu betat p. = mandhat caentu Sentences lezindhe custu contu paret de intèndhere sa pata de su forru coghindhe su pane ◊ no caentao mancu a pata a fogu (P.Bitto)◊ fit in domo sétzidu a pata a fogu ◊ intret segura sa pata de beranu! 2. fimus sétzidos pata a tie a nos contare sos contos Surnames and Proverbs smb: Pata, Patta Translations French chaleur du foyer English home warmth Spanish calor del hogar Italian calóre del focolare German Wärme der Feuerstelle.

pudhérigas , nf pl Definition casus cotus, màncias orrúbias chi essint in is cambas a fortza de dhas aparare nuas a su fogu, cosa chi a logos narant casuéciu Synonyms e antonyms càricas, chichiridhas, pudhedras Translations French taches rouges de la peau à cause de la chaleur English caloric spot Spanish cloasma producido por el calor Italian cloasma calòrico German Leberfleck (wegen der Feuerhitze).

suàdu , pps, agt: assuau, suatu 1, subau, suvau Definition de suare; chi est in more, in calore / subada che gatu = in more che batu in su tempus (chi istat a màulos, iscandhulosu) Synonyms e antonyms aibbadu, allimitu, imbirtiolau, insuiu, intzinnidu, suguzadu / cdh. sualzalitu Sentences pariant carrelas de vrústios de prudhedas suvadas Translations French en chaleur English aroused Spanish caliente, cachondo Italian infoiato German geil.

suàre , vrb: assuae, subare, suvare Definition nau prus che àteru de is animales, èssere o bènnere in more / fémina suada = in suatzone, in chirca de ómine Synonyms e antonyms ingrilliri, seguzare Etymon ltn. subare Translations French entrer en chaleur English to be on heat Spanish estar en celo Italian andare in caldo German brunsten.