acíva , nf: atziva Definition
totu is trastos de una cojuada noa
Synonyms e antonyms
asciugàriu,
pannamenta
Sentences
còmpora cantu cheres note e die: arrecadas, collanas e acivas
Etymon
srd.
Translations
French
trousseau de jeune fille
English
trousseau
Spanish
ajuar,
equipo
Italian
corrèdo da spòsa
German
Aussteuer.
asciugàriu , nm: sciugàriu Definition
su bene, totu is trastos de sa cojuada noa: istrégiu, trastos, bestimentu, mobbília e àteru
Synonyms e antonyms
aciva,
ammanitzu,
pannamenta
Etymon
spn.
axuuar
Translations
French
trousseau de jeune fille
English
trousseau
Spanish
ajuar,
equipo
Italian
corrèdo della spòsa
German
Aussteuer.
bícru , nm: bígiu,
bigru,
bigu,
biju,
bricu,
icru,
víciu Definition
su fígiu o fedu de una baca candho est de pagu tempus, de naschidórgiu fintzes a una paja de meses, siat mascu o fémina / bicru marinu = igumarras, o lampu de igumarras / min. bighighedhu
Synonyms e antonyms
fricu
Sentences
sa baca nostra at fatu unu bellu bigru ◊ in beranu giogant allegros sos bígios ◊ sas bacas a irrúilos tucaiant pro allatare sos bigros
Etymon
ltn.
viclus
Translations
French
jeune veau
English
little calf
Spanish
ternero,
becerro
Italian
vitellino
German
Kälbchen.
caboníscu , nm Definition
pudhu piticu, su pudhighinu candho tenet pagos meses / c. de primu cantu = pudhitu; c. de àcua = zenia de puzone (gallinula chloropus); c. de murdegu = Cytinus hypocistus o rosa de murdegu (itl. ipocisto)
Synonyms e antonyms
cogoti,
coiscu
Sentences
is caboniscus funt bellus a fai arrustu ◊ bessiminci, innantis chi ti trotoxi su tzugu comenti a unu caboniscu! ◊ gei est unu caboniscu chi si pigat su friscu dógnia dí a mengianu cantendi! ◊ caboniscu béciu… bicu nou!
Scientific Terminology
pzn
Translations
French
jeune coq,
poulet
English
cockerel,
chicken
Spanish
pollo
Italian
gallétto,
póllo
German
Hähnchen.
dejúnu , nm, agt: deunu,
deunzu,
digiunu,
dijunzu,
diugnu,
diunu,
diunzu Definition
su istare chentza papare; chi est chentza papare, chi no at papau / segare su deunzu = papai innantis de acabbai su tempus de su giaunu; èssere a sa deuna = chentza manigare, sentza de ai papau nudha de diora; faci de digiunu = isfaciu, légiu, mortu de fàmini (nau a menisprésiu)
Synonyms e antonyms
deinu 1,
giaugnu,
irgeunzu
/
geunu*,
giaúngiu,
irgeunzu,
irgiaúngiu
| ctr.
satzau
Sentences
est faghindhe su deunzu ◊ in chida santa fit sempre faghindhe peneténscia e in deunzu
2.
candho pesat sa boghe a sa deuna, no si devet permítere su paone, mancu brullendhe, a si pònnere afaca! ◊ custu binu lu podes bufare finas a sa diuna
Translations
French
jeûne,
à jeûn
English
fasting
Spanish
ayuno,
en ayunas
Italian
digiuno
German
Fasten (Pl.),
nüchtern.
geúnu , agt, nm: ceunu,
giaunu,
giunu,
zeunu Definition
chi no at papau, chi est chentza papare; su abbarrare chentza papare, a istògomo buidu / musca giauna = (in suspu) fiadu, cristianu ifadosu meda
Synonyms e antonyms
augiunu,
dejunu,
gigunu
/
gigunzu,
irgeunzu
| ctr.
irmurzadu,
pràndhidu,
chenadu,
satzau
Sentences
bi faghes mala figura che berveghe tenta a ruos, chi finit a sos concluos totu imbrutada e geuna! (G.A.Cossu)◊ issu geunu benit e geunu si che andhat
Etymon
lat.
jejunus
Translations
French
jeûne
English
fast (ing)
Spanish
ayuno
Italian
digiuno
German
nüchtern,
Fasten.
giaúgnu , nm, agt: geunzu*,
giaúngiu,
giúngiu (gi-ún-giu)
giunzu (gi-ún-zu)
zaunzu Definition
su istare chentza papare; nau de ccn., chi est chentza papare
Synonyms e antonyms
dejunu
Idioms
csn:
segai su g. = manigare o bufare carchi pagu de alimentu, a tales chi su zeunu, fintzas pro pagu o in carchi manera, resurtat tasidu; guardai su g. = fàghere su zeunu
Sentences
ómines e féminas in barantinu faghiant su zaunzu ◊ fae ónnia cenarba su giaugnu a pane e abba ◊ depis comunigai e guardai is giaúngius ◊ candu nc'est su giúngiu no nc'est bisóngiu de ingaúngiu!
2.
toca, pigadi unu bucone: no podes abbarrare giaúngia po tanti tempus!
Translations
French
jeûne
English
fasting
Spanish
ayuno
Italian
digiuno
German
Fasten.
giòvanu , agt, nm: giòvono,
giòvonu,
giòvunu,
zòbanu Definition
chi o chie est minore de tempus, no tanti mannu, nau de gente e fintzes de matedu e animales
Synonyms e antonyms
minore,
piciocu,
pisedhu 3
/
cdh. ciòanu
| ctr.
béciu,
becru,
mannu
Sentences
un'ànima no est ne giòvuna e ne bècia ◊ fit sanu e giòvunu in fortzas de istrumpai unu malloru ◊ sa giana prus giòvona at arregalau una launedha a su fradi prus piticu ◊ sa crassi prus giòvona mandada a fai sa guerra festus totus piciochedhus ◊ mama mia, mancai giòvona e forti, fut una fémina fiuda cun duas pipias de pesai
2.
su giòvono fut abbistu ◊ cussu fut su bisu de unu giòvanu ◊ custa est cosa chi poneus in iscritu po dha lassare a is giòvonos
Etymon
itl.
giovano
Translations
French
jeune
English
young (man)
Spanish
joven
Italian
gióvane
German
jung.
moresínu , agt, nm: morisinu,
muresinu,
murisinu Definition
de colore niedhudu, chi est in colore de mura; murighessa, genia de mata manna chi faet su frutu coment'e una mura
Synonyms e antonyms
moritu,
murenu
/
gersa,
morighessa
Sentences
po èssi muresina, ti stait sa seda celesti! ◊ sa baca muresina no portat ischina e allatat in fronti…◊ fiat murisinu de faci, teniat 1,65 de cantellu e una bella cabidhada de pilus
Scientific Terminology
clr, mtm, Morus alba, M. nigra
Etymon
srd.
Translations
French
brun,
jeune homme brun,
garçon brun
English
brown,
swarthy,
mulberry (tree)
Spanish
pardo,
morera,
moral
Italian
bruno,
morettino
German
dunkel,
Weißer oder Schwarzer Maulbeerbaum.
pedrigàna , nf: perdigana Definition
pudhighinu de perdighe
Synonyms e antonyms
perdigolu
Etymon
ctl., spn.
perdigana
Translations
French
perdreau,
jeune perdrix
English
young partridge
Spanish
perdigón,
perdigana
Italian
perniciòtto
German
Rebhühnchen.
piciochédhu , nm Definition
pipiu matucu
Synonyms e antonyms
pilocu,
pisedhu 3
Sentences
is maistus depint imparai a is pitzochedhus a chistionai sa limba nosta
Translations
French
jeune garçon
English
little boy
Spanish
chiquito
Italian
ragazzino
German
kleiner Junge.
pisédhu 3 , nm, agt Definition
su cristianu candho tenet pagos annos: si narat de su piciochedhu (fintzes pipiu no tropu piticu), de su piciocu matucu, de su giòvono, ma fintzes (solu coment'e agt.) de ómine mannu no tropu antzianu (a/c.: candho si chistionat cun àtere, medas o pagos o unu solu, si narat fintzes in fràsias de meravíglia in forma pl.)/ su p. podet èssere: bonu, minore, mannu, bellu, cabosu, malu, abbistu, síncheru, faularzu, atrividu, botosu, paghiosu, arrebbugiu, mauchedhu, e àteru
Synonyms e antonyms
bibbigorredhu,
pàgiu,
picinnu,
pipiu
/
giòvanu,
minore,
piciocu,
pilocu
| ctr.
béciu,
mannu
Sentences
sos pisedhos si daent a su zogu ca no tenent sos pidinos de sos mannos ◊ sos pisedhos minores… a s'asilo! ◊ a pisedhu fit unu rundhellu, ma a mannu at fatu una cambiada!…◊ pisedhos e pudhas imbrutant su logu
2.
no fit betzu meda: fit ancora pisedhu candho est mortu ◊ che tenet prus de setanta annos ma cumparit pisedha meda
3.
pisedhos mios, no bos faghet meraviza, custa cosa?! ◊ pisedhos mios, a ndhe cherides bídere de funtzione, a si che colare a sa resone chentza ndhe àere!…
Surnames and Proverbs
smb:
Piseddu
Etymon
ltn.
pisinnus (cun àteru sufissu)
Translations
French
enfant,
jeune garçon
English
kid,
child
Spanish
niño,
chico
Italian
bambino,
ragazzino
German
Kind,
kleiner Junge.
predischédhuru , nm Definition
preideredhu, preide giòvono
Synonyms e antonyms
Etymon
srd.
Translations
French
jeune prêtre
English
young priest
Spanish
cura joven
Italian
pretino
German
junger Priester.
tzintzèlla , nf: zinzella Synonyms e antonyms
bagadia,
donzella
Translations
French
jeune fille
English
damsel
Spanish
doncella
Italian
donzèlla
German
Mädchen.