Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

ammeschiapàre , avb Definition a méschiu apare, totu impare, ammesturau, ammesturaos Sentences frades e sorres corcant ammeschiapare Etymon srd. Translations French dans la promiscuité English mixedly Spanish promiscuamente Italian promiscuaménte German vermischt.

ammodoinài , vrb: ammuduinare, modoinai Definition fàere o istare coment'e dormiu, pigare o pèrdere is atuamentos, sa memória Synonyms e antonyms abbalaucare, ammadainare, asturdire, atontonare, immaidoinare, immaudinare, scilibriri, stolondrai, stontonai 1 Etymon srd. Translations French perdre la mémoire English to lose one's memory Spanish perder la memoria Italian smemorare German das Gedächtnis verlieren.

ammugliàre , vrb: ammurgiai, ammurgiare, ammurjare, ammurzare, armurzare, ammuzare, murgiai Definition pònnere in sa múrgia po dh'intrare su sale, a sa cosa (casu, pische, àteru) Synonyms e antonyms immurzare 1, mongiai, salire Etymon srd. Translations French mettre dans la saumure, saler English to pickle, to salt Spanish conservar en salmuera, salar Italian méttere in salamòia German pökeln, salzen.

amprudhiàre , vrb rfl Definition essire a primma, su si ofèndhere Synonyms e antonyms abbrodhiare*, abbrufulai, abbudhai, abbuscinare, acasidhare, annicare, atrafudhai, pirmare, pudhare 1 | ctr. cuntentai, prexai 2. seo amprudhiada po cumente as tratau a tzia mia! Translations French faire la moue, bouder English to sulk Spanish enfurruñarse Italian imbronciarsi German schmollen.

ancúa , nf Definition dhu narant po anca, camba; est puru sa parte de apalas de sa còscia de un'animale macellau, sa nàdiga, e sa petza chi portat / s'ossu de s'ancua = sa cannedha de s'anca Synonyms e antonyms anca, anconi Sentences carnatzeri valenti segat petza de ancua ◊ sa bricicheta 'e fogu bogat fumu niedhu de sa part'e s'ancua… Etymon ctl. ancuda Translations French gîte à la noix English haunch channell, hip Spanish parte posterior del muslo de animal Italian scannèllo German Kugel.

anníciu , agt, nm: annicru, annígiu, annígliu, anniglu, annigru, annigu, annirgu, anniu, annixu Definition porchedhu, vitellu, cuadhu, angione o àteru pegus de calecunu annu, passau s’annu Synonyms e antonyms annigrotu, annorinedhu, tentógliu Sentences s'anníciu est in sa giota, su crapitu est a brincos, in sa pinneta apedhat su catzedhu 2. sunt pulpuzos de peta de porcu anniju pesadu a mannalitinu Scientific Terminology anall Etymon ltn. annic(u)lus Translations French animal de la ferme agé de deux ans English one years old cattle Spanish añojo Italian annìcolo German einjähriges Tier.

apagiàre 2 , vrb: (a-pa-gia-re) apalgiai, apallai, apazare, pazare 1 Definition abbrovendhare a pàgia, pònnere sa pàgia a papare a su bestiàmene; a logos, coment’e semenare a pàgia (po iscóviu) su tretu de una domo a un'àtera de duos, ómine e fémina, chi si dha intendhent o si bolent / su pps. apazadu = (fintzas) chi est totu paza, nadu de laore chi no at ingranidu Synonyms e antonyms abbrovendhae Sentences su meri si ndi pesat a cissu e apàlgiat is bois ◊ su chitzi pesastus po apallai is bòis ◊ dónnia dí nanca depit apallai is bòis Etymon srd. Translations French donner de la paille aux animaus English to fodder Spanish alimentar con pienso Italian abbiadare German mit Hafer füttern.

apenài, apenàre , vrb rfl Definition tènnere dolu, làstima, piedade, provare pena, dispraxere, su si interessare de calecuna cosa o de ccn. assumancu po làstima, po piedade Synonyms e antonyms apiadai Sentences su padronu si ndh'est apenadu e li at abbonadu su dépidu ◊ suporto tanta pena e tantu istragu: apenadindhe, apena! (P.Pisurzi)◊ de sa vida chi fatzu apenadindi! ◊ cussu pòburu béciu s'est apenau po mei ◊ a mei mi apenat su coru su intendi a issa! 2. eo t'iscrio, si tue ti ndhe apenas de lègere su chi t'imbio ◊ si apenet de iscultare unu lamentu! Etymon srd. Translations French s'apitoyer, avoir de la compréhension English to be moved Spanish compadecerse Italian impietosirsi, avére comprensióne German Mitleid haben, für jdn Verständnis zeigen.

apigliài , vrb: apillai 1, apizare 1 Definition artzare apitzu, a pígiu, fàere o pònnere su pígiu, nau de cosa in mesu de abba o de cosas deasi; fintzes essire de si pòdere bíere, bogare a pígiu Synonyms e antonyms aproghilare, bènnere Sentences no isciat a nadai e po ndi podi apillai fiat is cambas de innòi e de ingudheni ◊ ndi torràt a apillai sa conca assicau timendi de si allupai ◊ su late caentadu si murigat a manera chi no apizet 2. apilla a domu! ◊ a unus a unus apillant is istedhus ◊ e candu ndi dh'apillat su nòmini de sa santa, su predicadori, in custa prédica? Etymon ltn. applicare Translations French remonter à la surface English to surface Spanish subir a flote Italian venire a galla, risalire in superfìcie German auftauchen.

aprummonàre , vrb Definition giare o pigare carda, arrennegu meda, tzacu meda Synonyms e antonyms aciumonare, afelonare, imprumonare Sentences mi ndhe aprummonat solu a bi pessare a totu su male chi mi ant fatu! Etymon srd. Translations French avoir du dépit, prendre la mouche English to make s.o. angry Spanish enfadarse mucho Italian fare stizza German jdn ärgern, sich ärgern.

arragiolàre , vrb: arrajolare, arregiolare 1, arrejolare Definition ingòllere s’arrajolu, sa maladia chi benit a is canes; arrennegare meda Synonyms e antonyms arragiolire, arraulare / airai, arrannegai, inchietae Sentences currendhe avatu meu che arrejoladu, si est postu a mi sighire ◊ mi apo fatu sa lista de sas persones chi, si arrajolo, devo mossigare! 2. cusse marranu de l’intzugliare ca si arrejolaiat che cane! ◊ issa no cheriat seguzada ca si arregiolaiat che batu (M.Danese) Etymon ltn. rabies Translations French être atteints de la rage English to catch rabies Spanish rabiar Italian prèndere la ràbbia German sich die Tollwut zuziehen.

arrandài , vrb: arrendai 1, randai Definition fàere o pònnere s’arrandha a unu bestimentu o trastu Synonyms e antonyms irrandhare, trinetare Sentences est arrandendi sa camisa ◊ mi ammostas su chi as arrandau me is pannus? ◊ is féminas ant arrandau sa tialledha de s'altari ◊ apu arrendau is lensolos 2. intamen de arrechiai a su babbu mortu, sa genti iat arrandau po sa filla Etymon srd. Translations French faire de la dentelle English to lace Spanish adornar con encajes Italian merlettare German mit Spitzen besetzen.

arrebedhài , vrb: arrepedhae, arrepedhai, arrepedhare Definition fàere fortza po no si lassare dominare; fàere fortza po no pònnere mente Synonyms e antonyms acromai, acumbuai, arrampedhai, arrebbellai*, calchedhare, calchidare, callidare, carcinai, screnciai Sentences sa màchina est arrepedhada e no si resessit a la pònnere in motu 2. chi no arrepedhas, tui no ses cuntentu! ◊ ma càstia custu impiegau arrepedhandu a su chi narat su síndhigu! Translations French offrir de la résistance English to rebel Spanish rebelarse Italian ribellare, far resistènza German sich erheben, Widerstand leisten.

arremàre , vrb Definition ingòllere rema, arremadiu Synonyms e antonyms acatarrare, arrasfriai, arremadiai, arrumai Etymon srd. Translations French attraper la rhinite English to catch rhinitis Spanish coger la rinitis Italian prèndere la rinite German sich die Rhinitis holen.

assainetàre , vrb Definition pònnere sainete, giare sabore bonu a sa cosa de papare Synonyms e antonyms insaboriai | ctr. isaboriare Etymon srd. asainetar Translations French donner de la saveur English to flavour Spanish sazonar, sainetear Italian insaporire German würzen.

assortàdu , agt: assortau, assultatu Definition bene assortadu, chi tenet bona sorte, bona fortuna, dícia Synonyms e antonyms addiciadu, afoltunadu, auradu, aurosu, diciosu, fadosu, iscofadu, orbau | ctr. irfortunadu, mabassortau Idioms csn: èssere assortadu = bene assortadu, tènnere fortuna; èssere male assortadu = irfortunadu, àere males, dirgràssias mannas Etymon srd. Translations French qui a de la chance English lucky Spanish afortunado Italian fortunato German glücklich.

atracàe, atracài , vrb Definition sodigare, giare a pitzu, betare manos a unu a trampa candho no si dh’ibertat Synonyms e antonyms atacai, atrapare 1 Sentences a cussa fémina dh'enta atracada in tali logu e furau ndi dh'enta s'oraria ◊ peronòspera e pesta niedha funt atracandu sa sarmenta, e àteras pestas prus malas funt atracandu sa limba nostra! (G.C.Mameli) Translations French attaquer, surprendre qqn. par la ruse English to catch by fraud Spanish atracar Italian assalire, sorprèndere con inganno German überfallen, erwischen.

atratàre , vrb Definition pigare sa trata, s'ormina, s’arrastu de animales o àteru chi at passau Synonyms e antonyms arrastai, atrataritzare, orminare, ormizare, trateare Etymon srd. Translations French suivre à la trace English to follow in s.o.'s tracks Spanish rastrear Italian cercare seguendo le tràcce German jds. Spur verfolgen.

auràdu , agt Definition chi tenet ura bona Synonyms e antonyms addiciadu, afoltunadu, assortadu, aurosu, diciosu, fadosu, iscofadu | ctr. ifoltunadu Sentences chie dícia at tentu in beranos de paghe e de amore fit un'auradu (A.Dettori) Etymon srd. Translations French qui a de la chance English lucky Spanish afortunado Italian fortunato German glücklich.

bandhiàre , vrb: abbandidai, bandhidare, bannidare, bannitare Definition essire o fàere su bandhiu, istare faendho su bandhiu, cuau, in logu chi no si potzat bíere Synonyms e antonyms ilbandhidare Sentences s'amicu fit bandhiandhe chin d-una pedhe a pala ◊ si fit dadu a bandhidare pro no fàghere su militare, ca bi deviat istare dóighi annos Etymon srd. Translations French prendre la fuite English to go into hiding Spanish huir Italian darsi alla latitanza German sich verbergen.