abbacàbbile , agt Definition
chi si podet abbacai, menguare de fortza, de fuliesa
Translations
French
qui peut se calmer
English
peaceable
Spanish
que se puede calmar
Italian
calmàbile
German
beruhigbar.
abbizàghe , agt Definition
chi istat abbillu, chi si acatat de totu
Synonyms e antonyms
abbizósicu,
abixanti
Sentences
fit un'ómine abbizaghe e inzeniosu chi podiat agghejare e disatinare ispantamundhos e carravàulas, bentureris e malintragnados (T.Pinna)
Etymon
srd.
Translations
French
qui s'aperçoit de toute chose
English
weary person ??
Spanish
perspicaz
Italian
che si accorge facilménte di tutto
German
umsichtig.
àca , nf Definition
ebba de portante, ammaistada a camminare movendho impare ambaduos peis de una parte, a borta a borta
Synonyms e antonyms
acheta,
ebba,
vacheta
Surnames and Proverbs
smb:
Acca
Scientific Terminology
anall
Etymon
spn.
haca
Translations
French
jument qui va l’amble
English
pretty mare
Spanish
yegua amaestrada para mover los pies de un lado juntos
Italian
cavallùccia
German
kleine Stute.
acabbadòre , agt, nm Definition
chi o chie che agabbat su malàidu
Synonyms e antonyms
bochidore
Sentences
a su nàrrere, s'acabbadora fit una fémina chi atogaiat sos moribbundhos, che los agabbaiat
Etymon
srd.
Translations
French
celui qui provoque la mort par euthanasie
English
who practises euthanasia
Spanish
quien practica la eutanasia
Italian
chi pratica l'eutanasia
German
Sterbehelfer.
afoltunàdu , agt: afortunadu,
afortunau,
fortunadu Definition
chi at tentu o tenet fortuna, chi dhi curret sa fortuna, chi dhi andhat bene totu
Synonyms e antonyms
addiciadu,
assortadu,
auradu,
aurosu,
benaventurau,
diciosu,
fadosu,
iscofadu,
orbau
/
cdh. afultunatu
| ctr.
deldiciadu,
disagurau,
ifoltunadu,
mabassortau
Sentences
sos de Sune de Pàdria e de Sindia chi si content totu afortunados…◊ filla mia, ita mali afortunara chi ses istétira! ◊ nos potimus cussiderare afortunatos, in custos montes!◊ chini mai podit èssiri prus afortunada de tui?!
Etymon
srd.
Translations
French
qui a de la chance
English
lucky
Spanish
afortunado,
suertudo
Italian
fortunato
German
glücklich.
aggrillàu , agt Definition
nau de ccn., chi portat bibbigorrus, ideas istrambecas in conca
Synonyms e antonyms
acascabellau,
dengosu,
schinitzosu
Etymon
srd.
Translations
French
qui est plein de lubies
English
to be full of whims
Spanish
soliviantado
Italian
che ha grilli per la tèsta
German
wer Grillen im Kopf hat.
agioroscàre , vrb Translations
French
se jetter en grondant (chien qui gronde)
English
jumping of a growling dog with the intention of biting
Spanish
acometer los perros en la caza
Italian
l'avventarsi del cane ringhiando per mòrdere
German
sich knurrend auf jdn,
stürzen.
alimentadòre , agt, nm Definition
chi o chie alimentat calecuna cosa o a ccn., chi giaet alimentu, chi giaet fortza o frunimentu (es. de currente, de àteru)
Synonyms e antonyms
alimentosu
Translations
French
celui ou ce qui alimente
English
feeder
Spanish
alimentador
Italian
alimentatóre
German
Speiser.
ammammaritzàdu , pps, agt Definition
de ammammaritzare; nau de ccn., chi est tropu atacau a sa mama
Synonyms e antonyms
cdh. ammammariciatu
Translations
French
qui est dans les jupes de sa mère
English
mummy's boy
Spanish
madrero
Italian
mammóne
German
sehr an der Mutter hängend.
ammantadórzu, ammantadróxu , nm: ammuntadorzu Definition
totu su chi serbit po ammontare, mescamente in su letu: ammantadorzu est fintzes sa de duas partes de unu mutetu
Synonyms e antonyms
ammontu,
ammuntolzu,
assacarru,
carralzamenta,
carrarzura,
cobertógliu,
coguzu,
cubutóngiu,
cucutzura,
cugutzadorza,
incarralzu
/
torrada
Sentences
àtzia is ammantadroxus e làssami biri sa brentixedha po biri ita tenis! ◊ addaghi si corcat, sas nues li faghent de ammuntadorzu
Scientific Terminology
ts
Etymon
srd.
Translations
French
tout ce qui sert à couvrir
English
covering
Spanish
mantas
Italian
tutto ciò che serve per coprirsi,
le copèrte del lètto
German
Decken.
ammóntu , nm: ammuntu Definition
su ammontare; calesiògiat cosa chi serbit po carragiare, a bestire / cotzare sos ammuntos in su letu = pinnigare sos oros a parte de fora, a s'ala de cabita
Synonyms e antonyms
afiagnu,
ammantu,
assacarru,
carrarzura,
coguzu,
cucutzura,
cugutzadorza
Sentences
a su piciochedhu ndhe dhi leat is ammontos po ndhe dhu fàere pesare! ◊ si est imboligau menzus in sos ammuntos e torrau a ormire ◊ a Cristos l'ant postu in sa rughe sen'ammuntu ◊ falaiat su lentore e deo sen'ammuntu! ◊ sa pinneta giughiat s'ammuntu de fenu e sida
Etymon
srd.
Translations
French
couverture,
tout ce qui sert à couvrir
English
everything useful to cover
Spanish
ropa
Italian
tutto ciò che serve per coprire,
vestiàrio
German
Kleiderbestand.
ammortiginàu , agt: ammortoxinau,
ammurtixinadu,
mortighinadu Definition
ammortisinadu, unu pagu coment'e mortu, istudau, chi dhi funt bénnias mancu is fortzas, su briu, s'atza
Synonyms e antonyms
allacanau,
allechiau,
allizadu,
ammortosinau,
imbortighinau
| ctr.
biu,
briosu,
folte
Sentences
mancai dhu biat aici ammortiginau, ciai est ómini bonu
Etymon
srd.
Translations
French
qui s'est affaissé,
effondré
English
jagged
Spanish
amortiguado,
debilitado
Italian
abbiosciato
German
entmutigt.
apatentàdu , agt Definition
chi tenet o at leau sa patente; nau cun tzacu, chi tenet calecuna calidade mala créschia meda, segura
2.
est unu parassita apatentadu, semper chentza fàghere nudha!
Translations
French
qui a le permis de conduire
English
licensed
Spanish
cualificado,
que posee el permiso de conducir,
redomado
Italian
patentato
German
zugelassen,
mit Führerschein versehen.
apozalàdros , nm Definition
unu chi amparat malefatores, furones e àtera gente deosi
Etymon
srd.
Translations
French
qui est de connivence avec les larrons
English
abetter,
abettor
Spanish
encubridor
Italian
favoreggiatóre
German
Begünstiger.
arbàu , agt Definition
nau de su sabore de frutuàriu candho no est bene cotu
Synonyms e antonyms
abru 1,
cruàxini,
crudonzu,
iscrómpiu
Idioms
csn:
arenada arbara = agra, de sabore agritzu; arenada arbara durci = unu pagu agra, no cota dereta, de pòdere manigare
Surnames and Proverbs
smb:
Arbau
Scientific Terminology
sbr
Translations
French
vert,
qui n'est pas mûr
English
varied,
not completely ripe
Spanish
agrio
Italian
non ben maturo
German
unreif.
arrisigóngiu , agt Definition
nau de ccn., chi istat erriendho, chi dhi praghet a erríere; chi erriet alligru
Synonyms e antonyms
arrisulanu,
errisigórgiu,
errisingianu
/
allegru,
pregiosu
2.
sa faci sua fiat torrada arrisigòngia
Etymon
srd.
Translations
French
qui aime rire
English
jolly
Spanish
risueño
Italian
ridanciano
German
lachlustig.
assortàdu , agt: assortau,
assultatu Definition
bene assortadu, chi tenet bona sorte, bona fortuna, dícia
Synonyms e antonyms
addiciadu,
afoltunadu,
auradu,
aurosu,
diciosu,
fadosu,
iscofadu,
orbau
| ctr.
irfortunadu,
mabassortau
Idioms
csn:
èssere assortadu = bene assortadu, tènnere fortuna; èssere male assortadu = irfortunadu, àere males, dirgràssias mannas
Etymon
srd.
Translations
French
qui a de la chance
English
lucky
Spanish
afortunado
Italian
fortunato
German
glücklich.
astulósu, astuósu , agt Definition
chi che andhat o essit a àstulas; in cobertantza nau de ccn., chi si tzacat, chi si dha leat o arrennegat po dónnia cosa
Synonyms e antonyms
gliescosu
/
airósigu,
arrennegaditu,
inchietosu
Etymon
srd.
Translations
French
qui éclate facilement
English
splinterful
Spanish
astilloso
Italian
scheggióso
German
splitterig.
auràdu , agt Definition
chi tenet ura bona
Synonyms e antonyms
addiciadu,
afoltunadu,
assortadu,
aurosu,
diciosu,
fadosu,
iscofadu
| ctr.
ifoltunadu
Sentences
chie dícia at tentu in beranos de paghe e de amore fit un'auradu (A.Dettori)
Etymon
srd.
Translations
French
qui a de la chance
English
lucky
Spanish
afortunado
Italian
fortunato
German
glücklich.
bàdhu 1 , iscl Definition
foedhu chi donat s'idea de una duda, de una cosa chi s'iat a bòllere ischire = chini scit…, s'incapat…, fortzis…
Synonyms e antonyms
abbà!,
abbellabbatu,
acabore,
atamore,
badhone,
badhuveru,
chinnicoi,
chissae,
mentecoi,
mih!
Sentences
badhu ite pessat! ◊ badhu bidu nos at?! ◊ badhu ite si ndhe at fatu de cuss'ànima bona! ◊ badhu a chie at a tocare! ◊ badhu proite, mi so cumbintu chi carchi cosighedha l'at dassada! ◊ badhu candho bi torras a frorire, Sardigna mea!
2.
a sas primas badhu chi nono, ma abbellu abbellu zente za bi ndh'at a àere
Etymon
srd.
Translations
French
qui sait…,
va,
aller savoir (fam)
English
goodness knows
Spanish
quién sabe
Italian
chissà
German
wer weiß.