Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

abbovài, abbovàre , vrb Definition fàere bovu, pigare po bovu a unu; meravigliare, lassare ispantasiaos, fintzes foedhare a s'afaiu chentza cabu e ne coa Synonyms e antonyms abbuvonare, coglionai, coluvronare, imbovai, imbusterai, improsae, ingannai, piocai, scafai, trampai / transire, trassicare Sentences furriotos cun arte, bellos pro abbovare zente menga! ◊ custa fémina dh'abbovant cun cosa fata ◊ de candu ti ses abbitendi cun cussus ti ses abbovau ◊ si bides cussa pianta ti ndhe abbovas! 2. Deus criesit logos e cosas pretziadas tantu chi ndhe abbovant su nostru pensamentu! (P.Serra)◊ deo ne seo abbarradu abbovadu Etymon srd. Translations French faire l'idiot, prendre pour un idiot English to mock Spanish abobar Italian prèndere per scémo German taüschen, verdummen, erstaunen.

abbrentosicàre , vrb Definition papare a meda, fàere una papada manna, fàere sa bente che a unu brentósicu; arribbiri, prènnere sa bentre Synonyms e antonyms abbentrare, abberchedhare, abbidhiai, abbrentusinare, abbudagare, abbuselcare, abbuzare, afraschedhare, atatamacare, imbrentai, sgagliubbai 2. so colau a butecaria a pedire purgativos pro su cabadhu, ca s'est abbrentosicau Etymon srd. Translations French faire un plat English to gut Spanish atiborrarse, tragar Italian spanciare German sich vollessen.

acabbanài, acabbanàre , vrb rfl: aggabbanare Definition pònnere o bestire su cabbanu Synonyms e antonyms acaparronare, acavanai, acucullai, incaparonare, incapotai Etymon srd. Translations French envelopper dans un manteau English to wrap up in a coat (s.o.) Spanish poner el abrigo Italian incappottare German einen Mantel anziehen.

acumbeniàre , vrb: cumbeniare Definition pònnere is cumbénias, is comodidades, mescamente in sa domo Synonyms e antonyms acumbenentziare Etymon srd. Translations French doter un appartement de tous les conforts English to have, to provide oneself Spanish regalarse comodidades Italian avére o provvedérsi di tutte le comodità German mit allem Komfort versehen.

acupài , vrb: cupai* Definition fàere o ammesturare is cartas e ispartzire su matzu in duos o prus muntonedhos Synonyms e antonyms ilgupare, smatzai 1 Translations French couper un jeu de cartes English to halve Spanish barajar, cortar Italian smezzare le carte German abheben (Kartenspiel).

addotorài, addotoràre , vrb Definition giare o pigare sa làurea, fàere a dutore, laureau; nau a disprétziu de unu, giare a bíere chi ischit totu issu, su si crèdere ischípiu meda Translations French décerner un diplôme, obtenir son diplôme, faire le pédant English to graduate, to air one’knowledge Spanish licenciarse, titularse, maestrear, presumir de docto Italian addottorarsi, fare il saccènte German doktorieren, den Besserwisser spielen.

aizarédhu, aizédhu, aizighédhu , nm, avb Definition unu tanti pagu pagu, un'apenedha Synonyms e antonyms agigu, atzítzigu, izedhu, pachedhu, pachitzedhu, talighedhu, tzúniu | ctr. meda Etymon srd. Translations French un petit peu English only a little Spanish un poquito Italian pochino German wenig.

allimbràre , vrb Definition papare cun asuria Synonyms e antonyms lambrire, irrujonare, istruntzonare Etymon srd. Translations French manger comme un goinfre English to eat greedily Spanish comer con avidez, a dos carrillos Italian mangiare con ingordìgia German gierig essen.

ammatutzàre , vrb Definition fàere a mata, nau de matedu; bogare o segare is tupas aprontandho sa terra po dh'arare Synonyms e antonyms immatai, innetiare, irrascare, ismatutzare, ispatare, matai, scrachirai Etymon srd. Translations French déboiser, dégarnir un terrain des buissons English to take bushs off Spanish podar, desbrozar Italian decespugliare German Gestrüpp entfernen.

ammiàre , vrb Definition giare a cumprèndhere una cosa cun calecuna móvia de conca, de manu o àteru Synonyms e antonyms acinnai 1, atzinnire, chinnire, oghidare Sentences ponzei su pódhighe afaca a su nasu e ammiei in manera misteriosa (N.Falconi)◊ su babbu si tirat de cinta e lia ammiat a su fizu (N.Rubanu) Etymon ltn. ad + micare Translations French faire un clin d'œil, faire signe English to make gesture, to wink Spanish hacer un ademánseña Italian ammiccare, far cénno German winken.

ammòdhe , avb Definition istare o pònnere a. = pònniri in s'àcua, aciuvau me in s'àcua (o fintzes àteru, in lícuidu chi faet essire modhe sa cosa o fintzes solu po dha mantènnere sèmpere isciusta, po ciupire) Synonyms e antonyms afufu / cdh. ammodhu Etymon srd. Translations French rester plongé dans un liquide, (faire tremper du linge, des aliments…) English soak (to) Spanish aen remojo Italian in immersióne German in Wasser.

apènas , nm, avb, cng Definition unu tanti pitichedhu, pagu pagu; coment'e cng. inditat tempus, pagu pagu, luego apustis Synonyms e antonyms acalaizu, addizu, apenedha, impensus, pacu / imperis, impesci Sentences daemindhe un'apenas de su chi zughes! ◊ mi mànigo apenas de pane ◊ ndhe li apo dadu apenas, za li bastat 2. so apenas torradu ◊ su pane apenas cotu est budhidu ◊ fiat unu logu illuminau apenas de una candela a carburu ◊ babbai in iscola at apenas apenas imparau a lígere ◊ cussu no depiat nasci, o apenas nàsciu mortu! 3. apenas chi at bidu gai si ndh'est allegradu ◊ apenas dh'iant bia totus si ndi fuant ispantaus ◊ apenas arribbaus ant allutu su fogu in sa forredha Etymon spn. apenas Translations French à peine, un petit peu English just Spanish apenas Italian appéna German kaum.

aprantamonàre , vrb rfl Definition su si pònnere a prantamone, istare che prantamone, su si parare prantaos ananti de ccn. giaendhodhi ifadu Sentences como ti ses aprantamonadu cue!… Etymon srd. Translations French rester planter comme un piquet English to stand stiffy Spanish quedarse encandilado Italian stare impalato German kerzengerade stehenbleiben.

arrugài , vrb Definition andhare a segadura, passare in mesu de unu logu a manera de incurtzare su camminu de fàere, passare fora de camminu, de una parte a s'àtera de unu logu Synonyms e antonyms aggrucare, atravigare, atreminare, atruessai, ruciare Etymon srd. Translations French prendre un raccourci English to take a short cut Spanish atajar Italian prèndere una scorciatóia German einen Abkürzungsweg einschlagen.

atzichédhu , nm: cichedhu, tichedhu Definition un’apenas de calecuna cosa de bufare, o fintzes de àteru, de css. cosa o fàere Synonyms e antonyms atzicu, bucada, súrbia, tichichedhu, ticu* | ctr. meda Sentences si sos ómines aiant pessau atzichedhu a s'áteru mundu aiant caminau prus zustos! Translations French un petit peu English very little Spanish poco Italian pòco pòco German bißchen.

azichédhu , nm Definition pagu pagu, un'apenedha Synonyms e antonyms agigu, atzítzigu, izedhu, pachedhu, pachitzedhu, talighedhu, tzúniu Translations French assez peu, un petit peu English only a little Spanish poquito Italian pochino German bißchen.

basài , vrb: basare, vasare Definition giare basos, pigare a unu a basos Idioms csn: basare a pítighe = basai a ispítzulus; basare cun s'agu in buca = zúghere sa traitoria; èssiri a basa e imprassa = àere tratamentu mannu, èssere sempre paris Sentences cussus funt sempri a basa e imprassa ◊ bàsami, bella, e bàsami, bella! ◊ tziu Berte si fit sinnau e aiat basau su pane ◊ ite non fiat su prexu de Lulú: mi at impressau e basau! ◊ torrandi, ca Sardigna ti basat in fronti, torra a sa sarda mamma trista e desolada! ◊ si acostat a sa fiza e si la istringhet forte basèndheli sos chizos ◊ cussa est un'istróllica, est sèmpiri basendi sa genti!◊ bai e basadhu a babbai: est coment'e chi basis a mimi etotu! Etymon ltn. basiare Translations French embrasser, donner un baiser, baiser English to kiss Spanish besar Italian baciare German küssen.

bintúnu , agt, nm: vintiunu Definition duas bortas deghe prus unu (in números àrabbos 21, in números romanos XXI)/ a/c.: candho est agt., su númene chi benit apustis cuncordat cun su sing. de unu Sentences custu pesat bintunu chilu ◊ tenia bintun'annu e podia fai de conca mia (B.Lobina)◊ candu iat cumpriu bintun'annu, iat fatu is paperis e fiat partiu (F.Pilloni)◊ candho as a tènnere bintun'annu, si benis, cun megus ti ndhe leo! ◊ est morta a s'edade de bintun'annu Translations French vingt et un English twenty-one Spanish veintiuno Italian ventuno German einundzwanzig, Einundzwanzig.

birrandài , vrb Definition fàere unu brindhis, bufare a sa salude de ccn., fàere unu brindhu Synonyms e antonyms brindai Sentences cun su trigu cotu si fiat inténdiu satzau prus chi essit birrandau sa mellus cosa Translations French boire, trinquer, porter un toast English to drink a toast Spanish brindar Italian brindare German toasten, anstoßen, prosten.

bragnócula , nm Translations French un bon à rien English a nobody Spanish hombre de nada Italian uòmo da nulla German Null.