àbidu , nm: àidu 2,
àlidu,
àliru Definition
s'ària chi intrat a o chi essit de is prumones: si narat fintzes in su sensu de agiudu, cumpangia de un’àtera persona
Synonyms e antonyms
alentu,
alenu,
alidore,
àlinu 1,
ànidu,
fiadu 1
/
calore
Idioms
csn:
torrare à. = alidai; segare s'à. = firmai de alidai; mobadia de s'àidu impressi o de s'àidu crutzu = maladia a prummones chi faghet a bàtima, a bémida, itl. asma
Sentences
ojamomia, s'àbidu mi est manchendi, innòi nci at àcua meda! ◊ lassamí torrai àbidu, assumancus! ◊ est assupandho ca est àlidi curtzu
2.
est unu bentu budhidu, unu pudidore, chi segat s'àlidu
3.
candu su forru est brandu si alluit flaca in sa buca po fai cresci s'àlidu aintru
4.
sa pessone sola istat male: un'àteru àlidu bi cheret, fintzas pro un'apretu!
Etymon
ltn.
halitus
Translations
French
souffle
English
breath
Spanish
aliento
Italian
respiro
German
Atem.
alenàda , nf Definition
una torrada de àlidu
Synonyms e antonyms
alentada,
alidada
Sentences
bíere, bufare a un'alenada
Etymon
srd.
Translations
French
haleine,
souffle
English
breath
Spanish
aliento
Italian
alitata,
fiato
German
Atem.
aléntu , nm: alientu,
allentu 1 Definition
fortza prus che àteru de s'ànimu; s'ària chi andhat a e torrat de is prumones / pèrdiri s'alientu = isalidare pro currera, tropu pelea leada impresse, ma fintzas pèrdere su tinu
Synonyms e antonyms
àbidu,
alenu,
àlinu 1,
coragi,
foltza,
piogu 1
/
sentidu
Sentences
li est torrau s'alentu ◊ sa limba zuchet sos alentos de sos mannos ◊ su disprexeri mi ndi at pigau is alientus ◊ un'iscarrociada de cosa a conca, bis ca dhi torrat is allentus, a su macu! ◊ cuss'abba at torrau s'alientu a is massajos e a is pastores
2.
no currit ispera ne alientu de bentu, no s'intendit súlidu
3.
a s'ómini mellus de su mundu puru podit acuntèssiri de pèrdiri s'alientu ◊ dhu naras po mi fai inchietai o ses perdendi is allentus?
Etymon
spn.
Translations
French
esprit,
cœur,
souffle
English
hearh,
courage,
breath
Spanish
aliento
Italian
ànimo,
respiro
German
Mut,
Atem.
irfodhiàre , vrb: isfodhare,
isfodhiare Definition
coment'e pèrdere su súlidu, s'ària; èssere a fodhidas, torrare àlidu a pelea e a moida, coment'e chi is prumones siant unu fodhe; fintzes pèrdere o abbrandhare s'arrennegu
Synonyms e antonyms
abbatimare,
afandhare,
assagadare,
assupai,
isalidare,
sufratare
Sentences
sos pitzinnos curriant fatu de sa moto fintzas a s'irfodhiare ◊ si fit irfodhiatu coment'e unu fodhe nandhe: Galu bi ndh'at?
Etymon
srd.
Translations
French
s'époumoner,
essouffler
English
to breathe (out),
to be out of breath
Spanish
resollar,
resoplar,
jadear
Italian
sfiatare,
respirare affannosaménte
German
ausströmen,
Atemnot bereiten.
muschiàre , vrb: ammusciare,
musciai,
musciare (mu-sci-a-i,
mu-sci-a-re)
muscinai Definition
istare a múscius, a murrúngios; si narat fintzes po torrare àlidu a pelea, fàere una genia de sonu in su nasu mesu tupau coment'e chie arrespirat male
Synonyms e antonyms
imprabastulare,
muciai,
musci,
smusciai,
traganzare,
tzuniare
Sentences
no bollu a musciai, ca no feus a cropu a cropu! ◊ muda, mintapare: no deves mancu muschiare! ◊ fiat unu chi passàt sentza de muscinai ◊ no si fiat atreviu de musciai ◊ cuaisí e no muscineis, chinonca seis in perígulu
Etymon
ltn.
*mussiare, mussare
Translations
French
grogner,
grommeler,
respirer
English
to grumble,
to breath
Spanish
gruñir,
resollar
Italian
brontolare,
fiatare
German
brummen.
spentimàu , agt: spentumau Definition
giagarau male, coment'e fuindho, currendho airau assupandho / fuiri a sa spentimada = a perdighinu, currindhe a cantu podet
Synonyms e antonyms
assupau,
isalenatu,
isartigadu,
spentiniau
Sentences
nci dhu fait fui po macu, spentimau
Etymon
srd.
Translations
French
haletant
English
haunted,
out of breath
Spanish
jadeante
Italian
trafelato,
spiritato
German
keuchend,
aufgeregt.
súbidu , nm: súlidu,
súliru Definition
s'ària chi si bogat de prumones torrandho àlidu, mescamente fatu a forte, fintzes su surbare de su bentu: a bortas, súrbiu, suspidura bufandho cosa
Synonyms e antonyms
àbidu,
alenu,
isúfiu,
suidu,
sulu,
tzúfiu
/
bentu
Idioms
csn:
èssiri unu s. (nadu de tempus/durada) = unu sinnu, una furriada de ogus; pigai o torrai súlidu = torrare àlidu, respirare coment'e pasendhe unu pagu faghindhe cosa; aspetai a súlidu tentu = azummai chentza torrare àlidu pro istare atentos
Sentences
at pérdiu su súlidu tzerriendi meda ◊ candu passu ingunis mi tocat de aguantai súliru, po no mi allupai de fragu de bassa
2.
sa temporada mala est infruschendhe cun súlidos de bentu bidhiarzu ◊ su súbidu de su bentu
3.
cussas dexi dis fiant istétias unu súlidu
4.
cun d-unu súlidu nci at ingúrtiu unu pisu de préssiu… (F.Carlini)
Etymon
srd.
Translations
French
souffle
English
breath
Spanish
aliento,
soplo
Italian
fiato,
respiro,
sóffio
German
Atem,
Atemzug,
Blasen.
suídu, súidu , nm: suiru Definition
s'ària chi intrat o essit de prumones arrespirandho
Synonyms e antonyms
àbidu,
alenu,
isúfiu,
súbidu
Idioms
csn:
torrai suidu = torrare àlidu; portai suidu crutzu = èssere a bàtima, a sufrata; súidu mau = umbra mala, carchi cosa chi faghet efetu malu, chi batit dannu
Sentences
nci abbrincat afannendu a suidu crutzu ◊ in s'aposentu s'intendit unu suiru cansau ◊ sa morti isfollat sa vida, contat is dis, is oras, is minutus, s'úrtimu suidu ◊ is animalis connoscint su meri a su súidu ◊ it'est mancau, su suidu a totus, chi no cantais prus?! ◊ lassamí setzi ca est mellus, ca seu giai assupendi a suidus longus!
2.
in cussa bidha nci depit èssi calincunu súidu mau, totu cussa genti chi morit! ◊ fadeidhi giai sa beneditzioni po nci dhi andai su súidu mau!
Etymon
srd.
Translations
French
souffle
English
breath
Spanish
aliento,
respiración
Italian
àlito,
fiato,
respiro
German
Atem,
Atemzug.
súlida , nf Definition
súlidu bogau unu pagu a forte, coment'e po dispraxere o pentzamentu, impudu o àteru / bogare o betare súlidas, èssere a súlidas
Synonyms e antonyms
múschiu,
píliu,
pisintzu,
tzíliu
/
ispíscidu,
sútidu
Sentences
su pisedhu est a súlidas, comente fit pranghindhe ◊ debberone súlida, at torradu, s'àinu, comente l'amus irbarriadu! ◊ oe no est in dare: no li essit súlida! ◊ za ndhe tenes de ufas e afas: ite b'at, chi ses a súlidas?!
Etymon
srd.
Translations
French
halètement,
souffle,
soupir
English
pant,
breath,
sigh
Spanish
jadeo,
aliento,
suspiro
Italian
ànsimo,
fiato,
sospiro
German
Atembeschwerde,
Atem,
Seufzer.