Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

àbidu , nm: àidu 2, àlidu, àliru Definitzione s'ària chi intrat a o chi essit de is prumones: si narat fintzes in su sensu de agiudu, cumpangia de un’àtera persona Sinònimos e contràrios alentu, alenu, alidore, àlinu 1, ànidu, fiadu 1 / calore Maneras de nàrrere csn: torrare à. = alidai; segare s'à. = firmai de alidai; mobadia de s'àidu impressi o de s'àidu crutzu = maladia a prummones chi faghet a bàtima, a bémida, itl. asma Frases ojamomia, s'àbidu mi est manchendi, innòi nci at àcua meda! ◊ lassamí torrai àbidu, assumancus! ◊ est assupandho ca est àlidi curtzu 2. est unu bentu budhidu, unu pudidore, chi segat s'àlidu 3. candu su forru est brandu si alluit flaca in sa buca po fai cresci s'àlidu aintru 4. sa pessone sola istat male: un'àteru àlidu bi cheret, fintzas pro un'apretu! Ètimu ltn. halitus Tradutziones Frantzesu souffle Ingresu breath Ispagnolu aliento Italianu respiro Tedescu Atem.

alenàda , nf Definitzione una torrada de àlidu Sinònimos e contràrios alentada, alidada Frases bíere, bufare a un'alenada Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu haleine, souffle Ingresu breath Ispagnolu aliento Italianu alitata, fiato Tedescu Atem.

aléntu , nm: alientu, allentu 1 Definitzione fortza prus che àteru de s'ànimu; s'ària chi andhat a e torrat de is prumones / pèrdiri s'alientu = isalidare pro currera, tropu pelea leada impresse, ma fintzas pèrdere su tinu Sinònimos e contràrios àbidu, alenu, àlinu 1, coragi, foltza, piogu 1 / sentidu Frases li est torrau s'alentu ◊ sa limba zuchet sos alentos de sos mannos ◊ su disprexeri mi ndi at pigau is alientus ◊ un'iscarrociada de cosa a conca, bis ca dhi torrat is allentus, a su macu! ◊ cuss'abba at torrau s'alientu a is massajos e a is pastores 2. no currit ispera ne alientu de bentu, no s'intendit súlidu 3. a s'ómini mellus de su mundu puru podit acuntèssiri de pèrdiri s'alientu ◊ dhu naras po mi fai inchietai o ses perdendi is allentus? Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu esprit, cœur, souffle Ingresu hearh, courage, breath Ispagnolu aliento Italianu ànimo, respiro Tedescu Mut, Atem.

irfodhiàre , vrb: isfodhare, isfodhiare Definitzione coment'e pèrdere su súlidu, s'ària; èssere a fodhidas, torrare àlidu a pelea e a moida, coment'e chi is prumones siant unu fodhe; fintzes pèrdere o abbrandhare s'arrennegu Sinònimos e contràrios abbatimare, afandhare, assagadare, assupai, isalidare, sufratare Frases sos pitzinnos curriant fatu de sa moto fintzas a s'irfodhiare ◊ si fit irfodhiatu coment'e unu fodhe nandhe: Galu bi ndh'at? Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu s'époumoner, essouffler Ingresu to breathe (out), to be out of breath Ispagnolu resollar, resoplar, jadear Italianu sfiatare, respirare affannosaménte Tedescu ausströmen, Atemnot bereiten.

muschiàre , vrb: ammusciare, musciai, musciare (mu-sci-a-i, mu-sci-a-re) muscinai Definitzione istare a múscius, a murrúngios; si narat fintzes po torrare àlidu a pelea, fàere una genia de sonu in su nasu mesu tupau coment'e chie arrespirat male Sinònimos e contràrios imprabastulare, muciai, musci, smusciai, traganzare, tzuniare Frases no bollu a musciai, ca no feus a cropu a cropu! ◊ muda, mintapare: no deves mancu muschiare! ◊ fiat unu chi passàt sentza de muscinai ◊ no si fiat atreviu de musciai ◊ cuaisí e no muscineis, chinonca seis in perígulu Ètimu ltn. *mussiare, mussare Tradutziones Frantzesu grogner, grommeler, respirer Ingresu to grumble, to breath Ispagnolu gruñir, resollar Italianu brontolare, fiatare Tedescu brummen.

spentimàu , agt: spentumau Definitzione giagarau male, coment'e fuindho, currendho airau assupandho / fuiri a sa spentimada = a perdighinu, currindhe a cantu podet Sinònimos e contràrios assupau, isalenatu, isartigadu, spentiniau Frases nci dhu fait fui po macu, spentimau Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu haletant Ingresu haunted, out of breath Ispagnolu jadeante Italianu trafelato, spiritato Tedescu keuchend, aufgeregt.

súbidu , nm: súlidu, súliru Definitzione s'ària chi si bogat de prumones torrandho àlidu, mescamente fatu a forte, fintzes su surbare de su bentu: a bortas, súrbiu, suspidura bufandho cosa Sinònimos e contràrios àbidu, alenu, isúfiu, suidu, sulu, tzúfiu / bentu Maneras de nàrrere csn: èssiri unu s. (nadu de tempus/durada) = unu sinnu, una furriada de ogus; pigai o torrai súlidu = torrare àlidu, respirare coment'e pasendhe unu pagu faghindhe cosa; aspetai a súlidu tentu = azummai chentza torrare àlidu pro istare atentos Frases at pérdiu su súlidu tzerriendi meda ◊ candu passu ingunis mi tocat de aguantai súliru, po no mi allupai de fragu de bassa 2. sa temporada mala est infruschendhe cun súlidos de bentu bidhiarzu ◊ su súbidu de su bentu 3. cussas dexi dis fiant istétias unu súlidu 4. cun d-unu súlidu nci at ingúrtiu unu pisu de préssiu… (F.Carlini) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu souffle Ingresu breath Ispagnolu aliento, soplo Italianu fiato, respiro, sóffio Tedescu Atem, Atemzug, Blasen.

suídu, súidu , nm: suiru Definitzione s'ària chi intrat o essit de prumones arrespirandho Sinònimos e contràrios àbidu, alenu, isúfiu, súbidu Maneras de nàrrere csn: torrai suidu = torrare àlidu; portai suidu crutzu = èssere a bàtima, a sufrata; súidu mau = umbra mala, carchi cosa chi faghet efetu malu, chi batit dannu Frases nci abbrincat afannendu a suidu crutzu ◊ in s'aposentu s'intendit unu suiru cansau ◊ sa morti isfollat sa vida, contat is dis, is oras, is minutus, s'úrtimu suidu ◊ is animalis connoscint su meri a su súidu ◊ it'est mancau, su suidu a totus, chi no cantais prus?! ◊ lassamí setzi ca est mellus, ca seu giai assupendi a suidus longus! 2. in cussa bidha nci depit èssi calincunu súidu mau, totu cussa genti chi morit! ◊ fadeidhi giai sa beneditzioni po nci dhi andai su súidu mau! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu souffle Ingresu breath Ispagnolu aliento, respiración Italianu àlito, fiato, respiro Tedescu Atem, Atemzug.

súlida , nf Definitzione súlidu bogau unu pagu a forte, coment'e po dispraxere o pentzamentu, impudu o àteru / bogare o betare súlidas, èssere a súlidas Sinònimos e contràrios múschiu, píliu, pisintzu, tzíliu / ispíscidu, sútidu Frases su pisedhu est a súlidas, comente fit pranghindhe ◊ debberone súlida, at torradu, s'àinu, comente l'amus irbarriadu! ◊ oe no est in dare: no li essit súlida! ◊ za ndhe tenes de ufas e afas: ite b'at, chi ses a súlidas?! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu halètement, souffle, soupir Ingresu pant, breath, sigh Ispagnolu jadeo, aliento, suspiro Italianu ànsimo, fiato, sospiro Tedescu Atembeschwerde, Atem, Seufzer.