Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

àghedu , nm: àghidu, àidu, àitu Definition tretu de muru o de cresura largu de dhue pòdere passare gente e bestiàmene, mescamente s'intrada de cungiaos serrada a geca o àteru serru Synonyms e antonyms barcaxu, ciassu, geca, ingiassu, intrada Idioms csn: pesàreche un'àidu = serrare un'àidu a muru; apèrrere s'àidu (chistionendhe de ideas, maneras de fàghere, costumas e gai) = comintzare, iscrizeniare de comente si est fatu semper, cambiare, bogare moda noa, azuare in carchi cosa comente e faghindhe istrada, andhendhe addainanti, dendhe una possibbilidade in menzus; fàghere àidu = abbèrrere su logu, sa cresura, prus che àteru colendhe afaiu zente o animales Sentences in s'àghedu sa zente intrabat a s'ortu a bíbere in sa funtana ◊ s'àidu serrèmalis e curemas su malàidu! ◊ fachent passibales chentz'àghidu e ne istupu 2. sa zente zúdigat a chie aperit sos àidos ◊ chie est chi nos at apertu semper s'àghidu in s'ora de su bisonzu? ◊ s'àidu pro s'errore est sempre apertu Surnames and Proverbs prb: àidu abbertu, cunzadu fertu! Etymon ltn. aditu(m) Translations French passage, brèche English passage, breach Spanish paso, brecha Italian varco, bréccia German Durchgang, Bresche.

barcàxu , nm: borcaxu, bracaxu, brecaxu, brocaxu, ecaxu, ocàrgiu Definition tretu apertu, apertura po passare, in d-una cresura, in d-unu muru Synonyms e antonyms àghedu, ciassu, ingiassu Etymon ltn. *var(i)carium Translations French passage English passage in a hedge Spanish pasaje Italian callàia German Durchgang.

brànu , nm Definition orrugu o tretu de cosa iscrita, unas cantu errigas, parte de una pàgina, de una lítera o àteru Translations French morceau, passage English passage Spanish pasaje, pieza Italian brano German Abschnitt.

colàda , nf: colata Definition su colare, su passare; su logu inue si passat o un'iscuta de tempus, un'intrada una essia lestra a unu logu; unu tanti; una manu (de trebballu), una lómpia lestra, faendho trebballu / èssere in c. = aundi si passat o si depit passai, candu si passat, passendi Synonyms e antonyms passera / atraessada, passada, trasida Sentences a domo sua bi so intradu una colada ◊ s'ortu est in colada, a oru a caminu!, e bi so intradu nessi a compidare 2. una colada de zente irbaia bi est in totue 3. in binza bi cheret dadu una colada de tzapu, nessi pro s'erba meda Etymon srd. Translations French passage, donner un coup de… (chiffon, fer, ect.) English rub, passage, soup Spanish pasaje, paso Italian passata German Seihen.

coladólzu , nm: coladórgiu, coladorju, coladorzu, coladroxu, colatorju Definition tretu o logu inue si podet passare o chi est fatu po cussu Synonyms e antonyms atruessu, passadolzu Sentences andhant in coladorjos largos e istrintos ◊ me in cussus coladòrgius dhui timint povintzas is crobus! 2. li dabat gherra a nche l'ingurtire pariat chi unu nodu li tancabat su coladorju Etymon srd. Translations French passage English passage, footbridge Spanish paso, pasaje Italian passàggio, vàlico, passerèlla German Durchgang, Übergang, Laufsteg.

coladúra , nf Definition su colare: andhare de una parte a un'àtera, fàere passare una cosa po ndhe seberare sa malesa Synonyms e antonyms colada / iscolomadura / grilliadura Etymon srd. Translations French passage, filtration, filtrage English passage, filtration Spanish paso Italian passàggio, filtrazióne German Filtrierung.

colaméntu , nm Definition su colare, su istare passandho Synonyms e antonyms coladura Etymon srd. Translations French transit, passage English passage Spanish tránsito, paso Italian trànsito German Durchgang.

passàda , nf Definition su passare; faina chi si faet o cosa chi si ponet o si giaet una o prus de una borta; giru, lobu de acapióngiu o àteru a inghíriu de calecuna àtera cosa; unu tanti de cosa; logu, leada, bandha Synonyms e antonyms colada, colamentu, trasida / manu, pasia / incropada / leada Idioms csn: lassare una cosa in p. a unu = perdonaisidha, lassai a pèrdiri; fàghere a p. ereta = passai in prus de unu logu in lestresa; mi benit in p. ereta = in colada, resurtat aundi depu passai; p. de arrennegu, de corpos, de abba = cadha de fele, de airu, surra de cropos, próina manna Sentences seus andaus a biri sa passada de sa santa ◊ no dhi apu donau una passara de nariaras ca femus in cussu logu! 2. in custu muru bi cheret duas passadas de illatonzu pro essire menzus ◊ si miticoi no dh'ant vacinada gei mi dhi donant una passada de contravintzioni! ◊ una passada de presoni assumancu po trint'annus!…◊ dhi at donau una passada de certu! ◊ a s'úrtima passada de sa meighina li tzessesit su dolore ◊ pitica sa passada de àcua chi est preparendusí, totu custus tronus e lampus!… 3. su loru cheret a tantas passadas in corros pro istare frimmu su zuale ◊ dhi ponit su cadenatzu a ingíriu de su tzugu, a seti passadas 4. ocannu in s'ortu bi at una bella passada de basolu 5. cussu est su mellus maistu de totu custas passadas 6. dae lia lassare in passada sichis a ingrussare su trucu: ma za ghirat babbu tuo a ti la fàchere pacare! Etymon srd. Translations French transit, passage English rub, passage Spanish mano, pasada, paso, tránsito Italian passata, trànsito, passàggio German Vorbeigehen, Durchgang, Transit.

passadíssu, passadítu, passadítzu , nm: passalítziu, passaríciu, passarissu, passaritzu Definition logu aintru de sa domo, longhitu e no tanti largu, a ue si essit, in mesu de is aposentos; genia de serru, craedhu in is gennas; a logos dhu narant a su balcone, tretu de bòveda chi essit de su muru maistu a paris de unu pianu, po essire a s'incarare a fora Synonyms e antonyms andhadissu, apitu 1, ciapitu, corridore, ispassarissu, passadora / passante 1 / ispassizu Sentences a sa prima intrada unu passadissu largu rucrabat totu su locu ◊ s'uscieri fiat sétziu in su passaditzu ◊ sa zente fit totu in su passarissu ◊ in cudhos passadissos istrintos setzi bi aiat córvulas e bértulas e azigu si podiat passare 2. a sa porta dhi apu postu su passadissu po no imbucai is pudhas Scientific Terminology dmo Etymon ctl., spn. passadís, pasadizo Translations French couloir, entrée English passage Spanish pasillo Italian àndito German Flur.

passadólzu , nm: passadórgiu, passadorzu, passadroxu Definition logu ue si passat, prus che àteru istrintu e dificurtosu mescamente in su sartu Synonyms e antonyms coladorju, passera / cdh. passatógiu Sentences est tocadu a si apostare in su passadolzu inue depiant colare sos fraitzos ◊ amus mortu sete porcrabos in chimbe passadorzos ◊ su passadroxu aprontau po monsignori fiat unu tapetu arrúbiu ◊ in s'arriu ant fatu unu passadroxu de perdas Etymon srd. Translations French passage English passage Spanish pasaje, pasadizo Italian passàggio German Durchgang.

passèra , nf Definition su passare, su istare passandho, andhandho; su logu inue si passat Synonyms e antonyms colada, passadolzu / andhàina, andhera Sentences passera de màchinas ◊ unu leperedhu isfadadu dai sa passera chimentosa de totu cudha zente ndhe istupat dai sa chijura 2. si che colat calicunu in passera, avertídelu! ◊ ti dant colore a pudhile sas fadas in passera ◊ fia in passera e mi so frimmadu un'iscuta ◊ benit sa boza de andhare, sighire tantas nues in passera ◊ nàrali chi che colet atesu e no si che fetat bídere mancu in passera Etymon ctl. passera Translations French passage English passage Spanish paso, pasaje Italian passàggio German Durchgang.

ruciadúra , nf: orrogadura, rucradura, rugadura, ruxadura, urrugadura Definition su rucrare Synonyms e antonyms orrugamentu, rucrata, truncadura Idioms csn: andhare a r. = andai a istruncadura, a orrugadura, leare un'incurtziadorzu, fendi unu tretu prus curtzu (e passendi fintzas fora de su mòri); essíreche a r. in su chistionu = che iscassuletadu Sentences arratza de rugadura chi li as fatu a custa linna!… 2. su fogu fuidu curret a ruxadura ◊ at comintzadu a faedhare pàsidu e de bona manera, ma poi ch'est essidu a rugadura! Etymon srd. Translations French cassure, brisure, cassement, traversée English breaking, passage Spanish rotura, cruce Italian spezzatura, spezzaménto, attraversaménto German Brechen.