àghedu , nm: àghidu,
àidu,
àitu Definizione
tretu de muru o de cresura largu de dhue pòdere passare gente e bestiàmene, mescamente s'intrada de cungiaos serrada a geca o àteru serru
Sinonimi e contrari
barcaxu,
ciassu,
geca,
ingiassu,
intrada
Modi di dire
csn:
pesàreche un'àidu = serrare un'àidu a muru; apèrrere s'àidu (chistionendhe de ideas, maneras de fàghere, costumas e gai) = comintzare, iscrizeniare de comente si est fatu semper, cambiare, bogare moda noa, azuare in carchi cosa comente e faghindhe istrada, andhendhe addainanti, dendhe una possibbilidade in menzus; fàghere àidu = abbèrrere su logu, sa cresura, prus che àteru colendhe afaiu zente o animales
Frasi
in s'àghedu sa zente intrabat a s'ortu a bíbere in sa funtana ◊ s'àidu serrèmalis e curemas su malàidu! ◊ fachent passibales chentz'àghidu e ne istupu
2.
sa zente zúdigat a chie aperit sos àidos ◊ chie est chi nos at apertu semper s'àghidu in s'ora de su bisonzu? ◊ s'àidu pro s'errore est sempre apertu
Cognomi e Proverbi
prb:
àidu abbertu, cunzadu fertu!
Etimo
ltn.
aditu(m)
Traduzioni
Francese
passage,
brèche
Inglese
passage,
breach
Spagnolo
paso,
brecha
Italiano
varco,
bréccia
Tedesco
Durchgang,
Bresche.
barcàxu , nm: borcaxu,
bracaxu,
brecaxu,
brocaxu,
ecaxu,
ocàrgiu Definizione
tretu apertu, apertura po passare, in d-una cresura, in d-unu muru
Sinonimi e contrari
àghedu,
ciassu,
ingiassu
Etimo
ltn.
*var(i)carium
Traduzioni
Francese
passage
Inglese
passage in a hedge
Spagnolo
pasaje
Italiano
callàia
Tedesco
Durchgang.
brànu , nm Definizione
orrugu o tretu de cosa iscrita, unas cantu errigas, parte de una pàgina, de una lítera o àteru
Traduzioni
Francese
morceau,
passage
Inglese
passage
Spagnolo
pasaje,
pieza
Italiano
brano
Tedesco
Abschnitt.
colàda , nf: colata Definizione
su colare, su passare; su logu inue si passat o un'iscuta de tempus, un'intrada una essia lestra a unu logu; unu tanti; una manu (de trebballu), una lómpia lestra, faendho trebballu / èssere in c. = aundi si passat o si depit passai, candu si passat, passendi
Sinonimi e contrari
passera
/
atraessada,
passada,
trasida
Frasi
a domo sua bi so intradu una colada ◊ s'ortu est in colada, a oru a caminu!, e bi so intradu nessi a compidare
2.
una colada de zente irbaia bi est in totue
3.
in binza bi cheret dadu una colada de tzapu, nessi pro s'erba meda
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
passage,
donner un coup de… (chiffon,
fer,
ect.)
Inglese
rub,
passage,
soup
Spagnolo
pasaje,
paso
Italiano
passata
Tedesco
Seihen.
coladólzu , nm: coladórgiu,
coladorju,
coladorzu,
coladroxu,
colatorju Definizione
tretu o logu inue si podet passare o chi est fatu po cussu
Sinonimi e contrari
atruessu,
passadolzu
Frasi
andhant in coladorjos largos e istrintos ◊ me in cussus coladòrgius dhui timint povintzas is crobus!
2.
li dabat gherra a nche l'ingurtire pariat chi unu nodu li tancabat su coladorju
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
passage
Inglese
passage,
footbridge
Spagnolo
paso,
pasaje
Italiano
passàggio,
vàlico,
passerèlla
Tedesco
Durchgang,
Übergang,
Laufsteg.
coladúra , nf Definizione
su colare: andhare de una parte a un'àtera, fàere passare una cosa po ndhe seberare sa malesa
Sinonimi e contrari
colada
/
iscolomadura
/
grilliadura
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
passage,
filtration,
filtrage
Inglese
passage,
filtration
Spagnolo
paso
Italiano
passàggio,
filtrazióne
Tedesco
Filtrierung.
colaméntu , nm Definizione
su colare, su istare passandho
Sinonimi e contrari
coladura
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
transit,
passage
Inglese
passage
Spagnolo
tránsito,
paso
Italiano
trànsito
Tedesco
Durchgang.
passàda , nf Definizione
su passare; faina chi si faet o cosa chi si ponet o si giaet una o prus de una borta; giru, lobu de acapióngiu o àteru a inghíriu de calecuna àtera cosa; unu tanti de cosa; logu, leada, bandha
Sinonimi e contrari
colada,
colamentu,
trasida
/
manu,
pasia
/
incropada
/
leada
Modi di dire
csn:
lassare una cosa in p. a unu = perdonaisidha, lassai a pèrdiri; fàghere a p. ereta = passai in prus de unu logu in lestresa; mi benit in p. ereta = in colada, resurtat aundi depu passai; p. de arrennegu, de corpos, de abba = cadha de fele, de airu, surra de cropos, próina manna
Frasi
seus andaus a biri sa passada de sa santa ◊ no dhi apu donau una passara de nariaras ca femus in cussu logu!
2.
in custu muru bi cheret duas passadas de illatonzu pro essire menzus ◊ si miticoi no dh'ant vacinada gei mi dhi donant una passada de contravintzioni! ◊ una passada de presoni assumancu po trint'annus!…◊ dhi at donau una passada de certu! ◊ a s'úrtima passada de sa meighina li tzessesit su dolore ◊ pitica sa passada de àcua chi est preparendusí, totu custus tronus e lampus!…
3.
su loru cheret a tantas passadas in corros pro istare frimmu su zuale ◊ dhi ponit su cadenatzu a ingíriu de su tzugu, a seti passadas
4.
ocannu in s'ortu bi at una bella passada de basolu
5.
cussu est su mellus maistu de totu custas passadas
6.
dae lia lassare in passada sichis a ingrussare su trucu: ma za ghirat babbu tuo a ti la fàchere pacare!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
transit,
passage
Inglese
rub,
passage
Spagnolo
mano,
pasada,
paso,
tránsito
Italiano
passata,
trànsito,
passàggio
Tedesco
Vorbeigehen,
Durchgang,
Transit.
passadíssu, passadítu, passadítzu , nm: passalítziu,
passaríciu,
passarissu,
passaritzu Definizione
logu aintru de sa domo, longhitu e no tanti largu, a ue si essit, in mesu de is aposentos; genia de serru, craedhu in is gennas; a logos dhu narant a su balcone, tretu de bòveda chi essit de su muru maistu a paris de unu pianu, po essire a s'incarare a fora
Sinonimi e contrari
andhadissu,
apitu 1,
ciapitu,
corridore,
ispassarissu,
passadora
/
passante 1
/
ispassizu
Frasi
a sa prima intrada unu passadissu largu rucrabat totu su locu ◊ s'uscieri fiat sétziu in su passaditzu ◊ sa zente fit totu in su passarissu ◊ in cudhos passadissos istrintos setzi bi aiat córvulas e bértulas e azigu si podiat passare
2.
a sa porta dhi apu postu su passadissu po no imbucai is pudhas
Terminologia scientifica
dmo
Etimo
ctl., spn.
passadís, pasadizo
Traduzioni
Francese
couloir,
entrée
Inglese
passage
Spagnolo
pasillo
Italiano
àndito
Tedesco
Flur.
passadólzu , nm: passadórgiu,
passadorzu,
passadroxu Definizione
logu ue si passat, prus che àteru istrintu e dificurtosu mescamente in su sartu
Sinonimi e contrari
coladorju,
passera
/
cdh. passatógiu
Frasi
est tocadu a si apostare in su passadolzu inue depiant colare sos fraitzos ◊ amus mortu sete porcrabos in chimbe passadorzos ◊ su passadroxu aprontau po monsignori fiat unu tapetu arrúbiu ◊ in s'arriu ant fatu unu passadroxu de perdas
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
passage
Inglese
passage
Spagnolo
pasaje,
pasadizo
Italiano
passàggio
Tedesco
Durchgang.
passèra , nf Definizione
su passare, su istare passandho, andhandho; su logu inue si passat
Sinonimi e contrari
colada,
passadolzu
/
andhàina,
andhera
Frasi
passera de màchinas ◊ unu leperedhu isfadadu dai sa passera chimentosa de totu cudha zente ndhe istupat dai sa chijura
2.
si che colat calicunu in passera, avertídelu! ◊ ti dant colore a pudhile sas fadas in passera ◊ fia in passera e mi so frimmadu un'iscuta ◊ benit sa boza de andhare, sighire tantas nues in passera ◊ nàrali chi che colet atesu e no si che fetat bídere mancu in passera
Etimo
ctl.
passera
Traduzioni
Francese
passage
Inglese
passage
Spagnolo
paso,
pasaje
Italiano
passàggio
Tedesco
Durchgang.
ruciadúra , nf: orrogadura,
rucradura,
rugadura,
ruxadura,
urrugadura Definizione
su rucrare
Sinonimi e contrari
orrugamentu,
rucrata,
truncadura
Modi di dire
csn:
andhare a r. = andai a istruncadura, a orrugadura, leare un'incurtziadorzu, fendi unu tretu prus curtzu (e passendi fintzas fora de su mòri); essíreche a r. in su chistionu = che iscassuletadu
Frasi
arratza de rugadura chi li as fatu a custa linna!…
2.
su fogu fuidu curret a ruxadura ◊ at comintzadu a faedhare pàsidu e de bona manera, ma poi ch'est essidu a rugadura!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
cassure,
brisure,
cassement,
traversée
Inglese
breaking,
passage
Spagnolo
rotura,
cruce
Italiano
spezzatura,
spezzaménto,
attraversaménto
Tedesco
Brechen.