Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

àghedu , nm: àghidu, àidu, àitu Definition tretu de muru o de cresura largu de dhue pòdere passare gente e bestiàmene, mescamente s'intrada de cungiaos serrada a geca o àteru serru Synonyms e antonyms barcaxu, ciassu, geca, ingiassu, intrada Idioms csn: pesàreche un'àidu = serrare un'àidu a muru; apèrrere s'àidu (chistionendhe de ideas, maneras de fàghere, costumas e gai) = comintzare, iscrizeniare de comente si est fatu semper, cambiare, bogare moda noa, azuare in carchi cosa comente e faghindhe istrada, andhendhe addainanti, dendhe una possibbilidade in menzus; fàghere àidu = abbèrrere su logu, sa cresura, prus che àteru colendhe afaiu zente o animales Sentences in s'àghedu sa zente intrabat a s'ortu a bíbere in sa funtana ◊ s'àidu serrèmalis e curemas su malàidu! ◊ fachent passibales chentz'àghidu e ne istupu 2. sa zente zúdigat a chie aperit sos àidos ◊ chie est chi nos at apertu semper s'àghidu in s'ora de su bisonzu? ◊ s'àidu pro s'errore est sempre apertu Surnames and Proverbs prb: àidu abbertu, cunzadu fertu! Etymon ltn. aditu(m) Translations French passage, brèche English passage, breach Spanish paso, brecha Italian varco, bréccia German Durchgang, Bresche.

andadúra , nf: andhadura, annadura Definition su andhare, nau de sa manera Synonyms e antonyms andhanta Etymon srd. Translations French démarche English walk Spanish paso, andadura Italian andatura German Gang.

colàda , nf: colata Definition su colare, su passare; su logu inue si passat o un'iscuta de tempus, un'intrada una essia lestra a unu logu; unu tanti; una manu (de trebballu), una lómpia lestra, faendho trebballu / èssere in c. = aundi si passat o si depit passai, candu si passat, passendi Synonyms e antonyms passera / atraessada, passada, trasida Sentences a domo sua bi so intradu una colada ◊ s'ortu est in colada, a oru a caminu!, e bi so intradu nessi a compidare 2. una colada de zente irbaia bi est in totue 3. in binza bi cheret dadu una colada de tzapu, nessi pro s'erba meda Etymon srd. Translations French passage, donner un coup de… (chiffon, fer, ect.) English rub, passage, soup Spanish pasaje, paso Italian passata German Seihen.

coladólzu , nm: coladórgiu, coladorju, coladorzu, coladroxu, colatorju Definition tretu o logu inue si podet passare o chi est fatu po cussu Synonyms e antonyms atruessu, passadolzu Sentences andhant in coladorjos largos e istrintos ◊ me in cussus coladòrgius dhui timint povintzas is crobus! 2. li dabat gherra a nche l'ingurtire pariat chi unu nodu li tancabat su coladorju Etymon srd. Translations French passage English passage, footbridge Spanish paso, pasaje Italian passàggio, vàlico, passerèlla German Durchgang, Übergang, Laufsteg.

coladúra , nf Definition su colare: andhare de una parte a un'àtera, fàere passare una cosa po ndhe seberare sa malesa Synonyms e antonyms colada / iscolomadura / grilliadura Etymon srd. Translations French passage, filtration, filtrage English passage, filtration Spanish paso Italian passàggio, filtrazióne German Filtrierung.

colaméntu , nm Definition su colare, su istare passandho Synonyms e antonyms coladura Etymon srd. Translations French transit, passage English passage Spanish tránsito, paso Italian trànsito German Durchgang.

giàssu , nm: ciassu, tzassu, zassu Definition in su logu, unu tretu minore o fintzes mannu ma precisu; apertura in is muros o in is cresuras ue faet a passare de una parte a s’àtera Synonyms e antonyms giàssidu, tretu / àghedu, barcaxu, ingiassu Idioms csn: a giassus a giassus = de tretu in tretu; obèrriri unu giassu = fàghere un'àidu, fàgheresi unu tretu de pòdere colare; portai sa dentiera a giassus = mancante, cun s'imbaga ue bi mancat dente Sentences si l'aia ischidu ch'in custu giassu aisti fatu nidu!…(G.A.Cossu)◊ timiant de si che istesiare dae cussu giassu ◊ dhoi fiat unu giassu totu àcua e ludu 2. in su cungiau fiat su giassu obertu ◊ in su giassu tocat a dhoi ponni una sida ca nci essit su bestiàmini ◊ lah, no fatzas giassu a nci fai passai is brebeis a su cungiadedhu miu! Translations French endroit English site Spanish sitio, abertura en la pared, paso Italian sito, callàia German Ort, Stelle, Platz, enger Durchgang.

passàda , nf Definition su passare; faina chi si faet o cosa chi si ponet o si giaet una o prus de una borta; giru, lobu de acapióngiu o àteru a inghíriu de calecuna àtera cosa; unu tanti de cosa; logu, leada, bandha Synonyms e antonyms colada, colamentu, trasida / manu, pasia / incropada / leada Idioms csn: lassare una cosa in p. a unu = perdonaisidha, lassai a pèrdiri; fàghere a p. ereta = passai in prus de unu logu in lestresa; mi benit in p. ereta = in colada, resurtat aundi depu passai; p. de arrennegu, de corpos, de abba = cadha de fele, de airu, surra de cropos, próina manna Sentences seus andaus a biri sa passada de sa santa ◊ no dhi apu donau una passara de nariaras ca femus in cussu logu! 2. in custu muru bi cheret duas passadas de illatonzu pro essire menzus ◊ si miticoi no dh'ant vacinada gei mi dhi donant una passada de contravintzioni! ◊ una passada de presoni assumancu po trint'annus!…◊ dhi at donau una passada de certu! ◊ a s'úrtima passada de sa meighina li tzessesit su dolore ◊ pitica sa passada de àcua chi est preparendusí, totu custus tronus e lampus!… 3. su loru cheret a tantas passadas in corros pro istare frimmu su zuale ◊ dhi ponit su cadenatzu a ingíriu de su tzugu, a seti passadas 4. ocannu in s'ortu bi at una bella passada de basolu 5. cussu est su mellus maistu de totu custas passadas 6. dae lia lassare in passada sichis a ingrussare su trucu: ma za ghirat babbu tuo a ti la fàchere pacare! Etymon srd. Translations French transit, passage English rub, passage Spanish mano, pasada, paso, tránsito Italian passata, trànsito, passàggio German Vorbeigehen, Durchgang, Transit.

passèra , nf Definition su passare, su istare passandho, andhandho; su logu inue si passat Synonyms e antonyms colada, passadolzu / andhàina, andhera Sentences passera de màchinas ◊ unu leperedhu isfadadu dai sa passera chimentosa de totu cudha zente ndhe istupat dai sa chijura 2. si che colat calicunu in passera, avertídelu! ◊ ti dant colore a pudhile sas fadas in passera ◊ fia in passera e mi so frimmadu un'iscuta ◊ benit sa boza de andhare, sighire tantas nues in passera ◊ nàrali chi che colet atesu e no si che fetat bídere mancu in passera Etymon ctl. passera Translations French passage English passage Spanish paso, pasaje Italian passàggio German Durchgang.

pàssu , nm Definition incambionada o tretu chi si faet cun is peis camminandho; apertura de longu de is cambas, su tretighedhu chi cabet tra unu pei e s'àteru postos su prus atesu (si pigat fintzes coment'e misura de longària, tanti po bíere cantu podet èssere unu tretu); genia de móvia chi si faet cun is peis ballandho; mutúgiu, moida chi si faet cun is peis camminandho; in sa màdria o vite, apertura de su surcu a caragolu o distàntzia tra ferme e ferme, inter duas cristas; fintzes tretu significativu de iscritura Idioms csn: fàghere a p. in carrela = passai ananti de una domu sentza de si firmai mancus a saludai; caminare a p. istracu = abbellu, azummai trazendhe sos pes, a passu istasiu; annare a p. pasatu = caminare pàsidos, abbellu; andai a p. istirau = lestros; betare p. = pònnere passos, caminare, mòeresi; illonghiare, istirare, allegrare, spetiai su p. = caminare prus impresse; camminai a p. = andhare chentza cúrrere; èssiri de passu, in su passu = in passera, in colada; mòghere de p. = mòere unu passu; castiai is passus a unu = zúghere a unu a oretu; su p. torradu = zenia de ballu chi no serrat a chircu Sentences custa bronchita no mi lassat isperriai passu ◊ torrat pro bídere ue sos primos passos at betadu ◊ apu fatu una poriga de passus ◊ tanti funt bàtero passos de sa fiera de Abbasanta a bidha!…◊ no cumences gasie a passos mannos a t'ischertzare sa persona mia! 2. cussu terrinu l'apo medidu a passos 3. in sos ballos, isse daiat su passu e su tonu a su cantu ◊ tue ballas bene, ma custu passu no l'ischis 4. s'intendint passus in foras: funt issus torrendi! 5. nci portaus custa cosa a domu sua, po cantu ca seus in su passu ◊ dae inoche no s'est móghiu de passu ◊ onzi pitzinna mirat s'amoradu e fintz'a chelu si altzat su piúere a donzi colpu de passu torradu (A.Casula)◊ bai in bonora, fortuna, giai chi ses de passu! ◊ torrat a bidha a passu istasiu ◊ gei coidat a torrai… portat passu de sitzigorru! Surnames and Proverbs prb: cunformi a sa camba tira su passu Etymon ltn. passus Translations French pas English step Spanish paso Italian passo German Schritt.

poltantàre , vrb: aportantai, portantare Definition fàere andhare su cuadhu a portante Sentences su cadhu de babbai poltantat Etymon srd. Translations French faire prendre l'amble English to amble Spanish marchar en paso de ambladura, portante Italian dare l'àmbio German den Paßgang geben.

sciampíta , nf, nm: sciampitu Definition su passu prus fàcile de su ballu sardu, genia de manera de mòvere is peis ballandho, coment'e atzopiandho, brinchidedhu (ma fintzes una genia de iscucuricàrgiu chi unu balladore, poderau cun àteros duos istacaos de su giru, faet ballandho furriau a peis in artu, a conca a bàsciu); manera de ballare, genia de ballu / fai s'isciampita a unu = parare s'anca Synonyms e antonyms ciapita, tzopita / ballu Sentences a sciampitas altas acomenti a nosu mancu bosatrus badhais! ◊ bai ca oi no dha fais sa sciampita cun sa sposa a su costau! ◊ cun d-unu brínchidu si fut postu conca a bàsciu e peis a susu e iat fatu sa sciampita, sighendu a badhai ◊ o Luisicu, dh'arriscas de fai una sciampita? Etymon srd. Translations French entrechat, pas de danse sarde English sardinian ball step Spanish paso del baile sardo Italian scambiétto German Kreuzsprung, Entrechat.