arbàu , agt Definition nau de su sabore de frutuàriu candho no est bene cotu Synonyms e antonyms abru 1, cruàxini, crudonzu, iscrómpiu Idioms csn: arenada arbara = agra, de sabore agritzu; arenada arbara durci = unu pagu agra, no cota dereta, de pòdere manigare Surnames and Proverbs smb: Arbau Scientific Terminology sbr Translations French vert, qui n'est pas mûr English varied, not completely ripe Spanish agrio Italian non ben maturo German unreif.

arreoràre , vrb Definition èssere a diferente idea Synonyms e antonyms iscussentire | ctr. adduire Translations French n'être pas d'accord English to dissent Spanish disentir Italian dissentire German nicht übereinstimmen.

bóh! , iscl Definition foedhu chi si narat candho unu, coment'e meravigiau, arrespondhet chi no ischit o no cumprendhet, o fintzes solu po arrespòndhere chi no ndh'ischit nudha de su chi dhi funt dimandhandho; foedhu po significare bastat deasi! Sentences boh boh: deo inoghe no che so cumprendhindhe nudha! ◊ boh, dh'at a iscí cussu aundi est! ◊ boh, e ite ndh'isco, deo?! 2. boh, no sigas a betare ca s'isterzu est prenu! ◊ boh, boh: no torres issegus ca tocas! Translations French je ne sais pas (sais pas!), ça suffit! English that's enough Spanish no sé, ya basta Italian boh!, basta! German keine Ahnung, genug damit.

chélviu , agt: chelvu 1, cherfu, chérviu, chervu, chevu, crefu, crevu Definition nau de unos cantu frutuàrios, chi no funt lómpios, chi no funt fatos, no funt ancora de papare: de àteros frutos si narat chi funt cruos, agros / pira cherfa, superba cherfa, pirastru cherfu Synonyms e antonyms abru 1, aghervu*, cruatzinu, cruenale, iscrefu | ctr. fatu, lómpidu Sentences bodhide pirastru, ma mih chi no siat crefu! ◊ est un'àrbure isfozada chi perdet su frutu ancora chevu ◊ nachi est birde sa mela, candho est chelva ◊ fit tzicullitendhe che aéschidu dai pira cherva ◊ frutuàriu cherfu ponet in bula ◊ sa frúture cherva acórriat Translations French vert (qui n'est pas mûr) English unripe Spanish verde Italian acèrbo German unreif.

cogiúdu , agt, nm: colludu, coxudu, cozudu, cuzudu Definition nau de mascu de animales, chi portat is butones, chi no est crastau (a disprétziu, o ca est atzuda, arrabiosa, si narat fintzes de fémina); su mascu de is brebès / cuadhu, porcu, malloru colludu Synonyms e antonyms botonudu, botudu / cdh. cudhutu | ctr. crastrau Sentences mi mandheint a tènnere custu poledhu cozudu chi, male domadu e imbitzadu, che leaiat s'arrastu de s'àina a unu chilòmetre e istei totu su sero pessighèndhelu 2. ita apu a nai immoi a is èguas colludas?!(Scomuniga) Etymon srd. Translations French pas châtré English not castrated Spanish cojudo, entero Italian non castrato German nicht kastriert.

conchilénu , agt Definition chi arregordat pagu, chi imméntigat is cosas Synonyms e antonyms conchischerésciu, immentigosu, immentrigaditzu, innotoriadu, irmentigajolu, irvagantadu Scientific Terminology ntl Etymon srd. Translations French étourdi, qui n'a pas de mémoire English forgetful Spanish desmemoriado, descabezado Italian smemorato German vergeßlich.

conchischeréscidu , agt Definition chi s'imméntigat sa cosa, ma prus che àteru po su malu cabu, su pagu incuru Synonyms e antonyms abbaucadu, ammodoinau, innotoriadu, ilmentigadu, irmentigajolu, sbentiau Scientific Terminology ntl Etymon srd. Translations French étourdi, qui n'a pas de mémoire English forgetful Spanish desmemoriado Italian smemorato German vergeßlich.

desaggradèssiri , vrb: disaggradèssere, disaggradèssiri Definition no ndhe àere praxere de una cosa, immentigare unu praxere, unu bene chi at fatu àtere, fàere s'isconnóschidu, èssere discannotu Synonyms e antonyms disconnòschere, dispiàchere | ctr. aggradare Etymon spn. Translations French ne pas agréer English to dislike, to behave ungratefully Spanish desagradecer Italian sgradire, dimostrarsi ingrato German übel aufnehmen, undankbar sein.

disaggradài, disaggradàre , vrb Synonyms e antonyms dispiàchere | ctr. acaressire, aggradèssere Translations French ne pas agréer English to dislike Spanish desagradecer Italian sgradire German übel aufnehmen.

incambionàda , nf Definition passu longu, camminandho a sa lestra Synonyms e antonyms ispalioncada, ispassiotada, sperroncu, sperruncada / ttr. iparangada Sentences fit caminendhe a incambionadas mannas: depiat tènnere presse Etymon srd. Translations French grand pas English long step Spanish zancada Italian passo lungo German langer Schritt.

inconsideràu , agt: iscunsideradu, iscussideradu Definition chi no giughet cunsideru, chi faet is cosas a sa maconatza, chentza dhas pentzare bene e chentza régula Synonyms e antonyms disatinau, sbentiau | ctr. atinadu Sentences fiza mia, ses tropu prepotente chi non ti abbizas iscussiderada: babbu tuo a s'anzena zorronada, mortu de gana e chene pantalone, tue chin brusa noa e fardeta pressada! (S.Soro)◊ cane mandrone, macu iscussideradu! ◊ su disonestu e iscunsideradu cheret su sou e s'anzenu puru! Translations French inconsideré, qui n'a pas de jugement English thoughtless Spanish desconsiderado Italian sconsiderato, scriteriato German unbesonnen, unvernünftig.

innotoriàdu , agt Definition nau de ccn., chi no tenet prus a notu, chi imméntigat totu Synonyms e antonyms conchilenu, conchischerésciu, immentigosu, immentrigaditzu, irmenteriatu, irmentigajolu, irvagantadu, ismentadu Sentences isco de èssere torrada minoredha: so topa, tzega, surda, innotoriada (G.Ruju)◊ nos narant chi semus isturudhados, innotoriados, isambrulidos, solu ca semus vetzos Translations French qui n'a pas de mémoire English forgetful Spanish desmemoriado Italian smemorato German vergeßlich.

irvagantàdu , agt Definition nau de ccn., chi no tenet prus a notu, chi imméntigat totu Synonyms e antonyms conchilenu, conchischerésciu, immentigosu, immentrigaditzu, irmentigajolu, innotoriadu Translations French qui n'a pas de mémoire English forgetful Spanish desmemoriado, olvidadizo Italian smemorato German vergeßlich.

iscrómpidu 1, iscrómpiu , agt Definition chi no est ancora fatu, nau de cosas chi lompent a unu certu tempus, chi no est lómpiu / ovu iscrómpidu = chi portat su croxu a pillonchedhu modhi, chi no est fatu Synonyms e antonyms cherfu | ctr. cotu, drempidu, fatu Etymon srd. Translations French vert, qui n'est pas mûr English unripe Spanish inmaduro Italian immaturo German unreif.

lemenàlzu, lemenàrju, leminàrgiu , nm: leminarzu, limenarju, liminàrgiu, liminarju, liminarzu, liminaxi, liminaxu, lumenàgliu, lumenalzu, lumenarju, lumenarzu, lumenàrgiu, luminàrgiu, luminarzu, luminaxu Definition su tretu inue si passat in sa porta (ma a logos est fintzes su travone de una porta) Synonyms e antonyms briminaxu, cumenarzu, gennile, minaxi, nemenaxu, riminale, terminaxi / cdh. triminili Sentences iscàmpia a su lumenarju e abbérgua it'est su bandhu! ◊ dhu poniant in su liminaxu de s'enna a pediri s'elemúsina ◊ istaiat un'ora manna in su luminarzu isetendhe ◊ in custu leminarzu teracos de una vida bi at zumpau! ◊ fit brincandhe su lemenarju de sa gianna ◊ intra, ello in su liminarzu abbarras?!◊ si seent in su leminàrgiu de sa domu o peri in camminu ◊ at agatau sa mamma aspetendudedha in su liminaxu ◊ chi custa cosa no l'iscat mancu su liminarzu de sa ghenna! 2. cussu lemenarzu est de chercu Scientific Terminology dmo Etymon ltn. *liminarium Translations French seuil, pas English threshold Spanish umbral Italian limitare German Schwelle.

màncu , nm, avb, cng: immancu, mancus Definition prus pagu, nau prus che àteru a su postu de unu no forte o fintzes po afortigare su no, s'idea de mancare, de no èssere; inditat sèmpere s'idea de farta o de méngua, de mancare (es. sas oto mancu deghe = mancant dexi minutus a is otu; is noi oras mancu cincu = mancant chimbe minutos a is noe) e in matemàtica tenet a símbulu / – / Synonyms e antonyms nemmancu | ctr. finces, prus Idioms csn: chena mancu = chentza farta; mancu, mancus chi... (e fintzas "mancus" solu, + su vrb. a su cong.) = mancuberi, coment'e chi…, itl. nemmeno fosse; mancu su/sa/sos/sas…(+ númene, nadu coment'e a impudu, dispiàghidos) = no at pagadu, no ndh'est bàfidu, no ndhe balet (+ númene); èssere ómine de pacu prus o mancu = pagu ’e tzou, de pagu cabbale; èssere a mancu maledhu = istai unu pagu mellus de saludi; fàghere a mancu de carchi cosa = istare chentza, lassare istare; mancu po conca, po sonnu = mancu a bi pessare!; bènnere mancu, torrai de mancu = menguai, pèrdiri fortzas, essire peus, andhare de male in peus Sentences ch'est colau su prus e no che at a colare su mancu? 2. si est gai mancu bi andho ◊ mancu a lèzere faghet, cun custa lughe ◊ no bi andhas tue e mancu deo! ◊ machisonza, no ti ndhe faghes mancu sa birgonza de faedhare gai?! ◊ no timet mancu sas annadas malas ◊ non piaghet mancu a isse ◊ cun custu corriaxu, sa bachixedha mancu si acatat de èssi giunta! 3. diaderus ndi fatzu de mancu de atrus trumentus! ◊ faghídendhe a mancu de fumare! ◊ no si ndhe podet fàghere de mancu a manigare 4. no ndhe at iscobiadu a sa muzere ca issa si fit posta chena mancu a sa parte de sa cuscénscia 5. mi brigat puru, mancu lu apa fatu pro cumbénia mia! ◊ mi catzas mancus chi sia unu cane! ◊ ite presse, mancu chi sias una chida sena papare?! 6. a mie mi ant acumpanzadu duas féminas fatendhe lughe cun d-unu titzone inchesu e brinchendhe muros de tres tancas: mancu sas rutas chi amus leadu!…◊ za nos est costadu cust'ozu… mancu su fritu chi amus leadu collindhe s'olia! 7. sa cosa chi no benit mai mancu est sa paràgula de Deus ◊ custa est funtana chi no benit mai mancu, ne in istiu e ne in annadas de sicore ◊ sa mere de domo, custa dea-pobidha, non beniat mai mancu in sas netzessidades (Z.Zazzu) Surnames and Proverbs smb: Mancu Etymon itl. Translations French moins, non plus, pas, même English not so much as Spanish menos, ni, ni siquiera Italian méno, nemméno, neppure German wenigste (Subst.), weniger (Adv.), nicht einmal (Adv.).

no , avb: non, nu Definition foedhu de nega impreada prus che àteru coment'e avb. (ma fintzes coment'e nm.) po giare a cumprèndhere sèmpere su contràriu de su chi si narat cun su vrb.; in d-unas cantu nadas, su no podet bàlere po adduire, fàere a cumprèndhere chi eja / a/c., impare cun su vrb. in forma de cong. si ponet sèmpere po fàere su modu de cumandhu negativu: no bi andhes!, no fuedhis aici!, no bos isarchedas!, no contedas fàulas!, no cumences!, no fatzais giura!, no ti pighis pentzamentu!, no dias curpas a su mastru!; si manígiat meda in is pregontas po ischire ma nau in su sensu precisu de bòllere su contràriu: Cudhu líbberu no mi l'as buscadu?, No l'as fatu ancora su cumandhu chi ti apo nadu?, No bi la ses morighendhe sa bagna in su fogu?; no + cong. = a bortas chi…, de is bortas chi… Idioms csn: (in prop. dipendhentes) no… + vrb. a su cong. = a bortas chi…, no siat chi…, a manera chi…, pro chi no…; no est a (+ vrb. inf. o cong.) = no tocat de…; no est chi… (+vrb.)? = de is bortas, (vrb.)?; dae su no no si tinghet paperi = si rispondhes totu chi nono, a sas dimandhas chi ti faghent (in su porrogu), no ischint e no iscrient nudha Sentences no podia annare nen carru a innanti e nen carru ifatu ◊ no est cosa de tocares tue ◊ chin cussa nos istimamus, ma su babbu, no de mi la dare, no diat chèrrere mancu chi cole in su camminu issoro ◊ nu apu acutu a pigai su postali 2. cussu bàrriu est andhendhe male: arrànzalu no che lu perdas ◊ bae a bídere no li bisonzet cosa! ◊ s'inghinúciant fachendhe oratzione no los cumbincat sa tentatzione (T.Ziranu)◊ no ti dha provis meda sa conca, no ti noxat!…◊ custu dolore de conca so pessendhe no siant sos ogros chi mi lu sunt faghindhe ◊ at a esse mellus a nosi ndi andai, non mutat is carabbineris abberu! ◊ bazi e no che torredas!◊ intrate chi b'at fritu, non bos refrietas! (A.Pau) 3. no est gai, no, a fàghere a sa maconatza: dae tentu e fàghela bene, sa cosa! ◊ a nois no est a nos bierezas in gala: est a bíere ite bi at intro de su coro! ◊ no est a lu bídere gai, a cussu, no: cussu est professore de s'universidade, fintzas si no paret! ◊ no est chi comporais lissa bella? ◊ no est chi mi podes fàghere custu piaghere? 4. bi at ómine chi est una die cun s'una, una die cun s'àtera: e no faghent gai sos mascros berbeghinos puru?!…◊ ih, ello nono, no faghent totugantos gai, a si che collire sa linna chi at segadu àtere?!… Ponide cue e segadebbondhe, si ndhe cherides! ◊ custu no est fritu… lampu! 5. ballit prus su no miu chi no su si tuu Etymon ltn. non Translations French ne… pas, point, non English not Spanish no Italian non German nicht, kein.

pàssu , nm Definition incambionada o tretu chi si faet cun is peis camminandho; apertura de longu de is cambas, su tretighedhu chi cabet tra unu pei e s'àteru postos su prus atesu (si pigat fintzes coment'e misura de longària, tanti po bíere cantu podet èssere unu tretu); genia de móvia chi si faet cun is peis ballandho; mutúgiu, moida chi si faet cun is peis camminandho; in sa màdria o vite, apertura de su surcu a caragolu o distàntzia tra ferme e ferme, inter duas cristas; fintzes tretu significativu de iscritura Idioms csn: fàghere a p. in carrela = passai ananti de una domu sentza de si firmai mancus a saludai; caminare a p. istracu = abbellu, azummai trazendhe sos pes, a passu istasiu; annare a p. pasatu = caminare pàsidos, abbellu; andai a p. istirau = lestros; betare p. = pònnere passos, caminare, mòeresi; illonghiare, istirare, allegrare, spetiai su p. = caminare prus impresse; camminai a p. = andhare chentza cúrrere; èssiri de passu, in su passu = in passera, in colada; mòghere de p. = mòere unu passu; castiai is passus a unu = zúghere a unu a oretu; su p. torradu = zenia de ballu chi no serrat a chircu Sentences custa bronchita no mi lassat isperriai passu ◊ torrat pro bídere ue sos primos passos at betadu ◊ apu fatu una poriga de passus ◊ tanti funt bàtero passos de sa fiera de Abbasanta a bidha!…◊ no cumences gasie a passos mannos a t'ischertzare sa persona mia! 2. cussu terrinu l'apo medidu a passos 3. in sos ballos, isse daiat su passu e su tonu a su cantu ◊ tue ballas bene, ma custu passu no l'ischis 4. s'intendint passus in foras: funt issus torrendi! 5. nci portaus custa cosa a domu sua, po cantu ca seus in su passu ◊ dae inoche no s'est móghiu de passu ◊ onzi pitzinna mirat s'amoradu e fintz'a chelu si altzat su piúere a donzi colpu de passu torradu (A.Casula)◊ bai in bonora, fortuna, giai chi ses de passu! ◊ torrat a bidha a passu istasiu ◊ gei coidat a torrai… portat passu de sitzigorru! Surnames and Proverbs prb: cunformi a sa camba tira su passu Etymon ltn. passus Translations French pas English step Spanish paso Italian passo German Schritt.

sciampíta , nf, nm: sciampitu Definition su passu prus fàcile de su ballu sardu, genia de manera de mòvere is peis ballandho, coment'e atzopiandho, brinchidedhu (ma fintzes una genia de iscucuricàrgiu chi unu balladore, poderau cun àteros duos istacaos de su giru, faet ballandho furriau a peis in artu, a conca a bàsciu); manera de ballare, genia de ballu / fai s'isciampita a unu = parare s'anca Synonyms e antonyms ciapita, tzopita / ballu Sentences a sciampitas altas acomenti a nosu mancu bosatrus badhais! ◊ bai ca oi no dha fais sa sciampita cun sa sposa a su costau! ◊ cun d-unu brínchidu si fut postu conca a bàsciu e peis a susu e iat fatu sa sciampita, sighendu a badhai ◊ o Luisicu, dh'arriscas de fai una sciampita? Etymon srd. Translations French entrechat, pas de danse sarde English sardinian ball step Spanish paso del baile sardo Italian scambiétto German Kreuzsprung, Entrechat.

«« Search again