biscàre , vrb Definition
aciapare, cassare cun su biscu
Synonyms e antonyms
imbiscare
Etymon
srd.
Translations
French
engluer
English
to spread with birdlime
Spanish
enviscar
Italian
invischiare
German
mit Vogelleim fangen.
friài , vrb: friare,
fricare,
frigai,
frigare Definition
passare calecuna cosa tocandho in pitzu de un'àtera unu pagu a forte siat po pigare (limpiare, samunare), o pònnere, o fintzes po aconciare un’arremu; fàere freaduras, malandras, a su friga friga cun calecuna cosa; cullonare, pigare a ingannu / ger. friendi
Synonyms e antonyms
afrigongiai,
carasiai,
cariare,
ifricatzare,
scrovinai,
sfrigongiai
/
lúngiri
/
acostanare,
agliagai,
frazare,
inghetare,
iscaldire,
ispitulare,
malandrare
Idioms
csn:
avb. friga friga = acurtzu meda, azummai tochendhe, tochendhe própiu; èssere friga friga = istare sempre tochendhe a un'àteru acurtziendhesili; andhare friga friga = a sachedhadura, coment'e frighendhe; zúghere a unu friga friga = tene tene, acurtzu meda curríndheli fatu pro lu tènnere; frigai s'arrobba = samunare; frigai bèni sa mardi a unu = dàreli unu dispiaghere mannu; frigare su late = acragare, pònnere su cragu a su late; frigare murta, lestincu = arregòllere murta, lestincu
Sentences
s'isterzu cheret bene frigadu pro che li catzare sa cosa atacada ◊ seu andada a frúmini a frigai s'arrobba ◊ in sa pedhe malàida si at frigadu sa pumada ◊ de sa cuntentesa chi teniat fit sempre frighèndhesi sas manos ◊ s'arromana chi frigu parit unu ghetau… ◊ po sa cura de su léndhine si poniat mele in d-unu tzapulledhu e si frigàt fintzes a che dh'arrasigare
2.
custa cintura mi est friendi su tzugu
3.
non mi frigais prus: no aspetu a nisciunus! ◊ male, un'ómine abbistu che lodhe no fit tantu fàtzile a lu frigare!
Surnames and Proverbs
smb:
Frigau
/
prb:
cuadhu friau sa sedha timit
Etymon
ltn.
fricare
Translations
French
frotter,
froisser,
enduire
English
to rub,
to spread
Spanish
frotar,
untar,
engañar
Italian
fregare,
sfregare,
strofinare,
stropicciare,
spalmare
German
reiben,
streichen.
irmendhàre , vrb Definition
fàere ischire is segretos, nàrrere totu su chi s'ischit, chentza abbisóngiu; fintzes cunfessare, pentire; lassare a pèrdere, no fàere contu de calecuna cosa
Synonyms e antonyms
iscassetare,
iscobiare,
lendhare,
scolovetai
/
cufessare
Sentences
prima at incomintzau a li dimandhare su segretu, apustis a li zurare chi mai liu diat irmendhare (G.F.Sedda)
2.
pessa de t’irmendhare: mira chi su pecadu est grae! (A.Cucca)
3.
irmendhatindhe, de cussu!
Translations
French
divulguer
English
to spread
Spanish
propalar
Italian
propalare
German
verbreiten.
ispabaràre , vrb Definition
pònnere ispratu, istérriu de si pòdere bídere totu, bene
Synonyms e antonyms
ispàlghere,
istèrrere,
istirare,
stendiai
| ctr.
atuturae,
imboligare
Sentences
torrant cun cudha tela manna, naro chi fit nessi duos metros e chimbanta, la ponent in terra e l'ispàbarant (M.Bua)
Translations
French
déployer
English
to spread
Spanish
desplegar,
extender
Italian
dispiegare
German
ausbreiten.
ispaghinàre , vrb: ispagnai,
ispainai,
ispainare,
ispaniai,
ispaniare,
isprainare,
spagnai Definition
pigare e betare o pònnere ispratu a ispergiadura, ispainau peri su logu; isterrigorzare, pònnere crocau totu istérriu
Synonyms e antonyms
illaizare,
isciudrare,
ispàlghere,
isparcinare,
isparminare,
isprabinare
/
isterrighinare,
isterrinai
| ctr.
ammuntonae,
collire
Sentences
a su fenúciu a pizu si ghetat unu pacu de sufrissu vene ispaghinau e un’ispiugherada de casu ◊ Bidhanoavorru est diventada famosa po sa cultura chi arrennescit a ispaniai ◊ s'ispagnat su concimi ◊ ossus ispainaus a ingíriu de su foghidoni ◊ isciú sa pudha, chi m'ispànias sa palla!◊ est ispaghinendhe sa chisina
2.
sa gatu est ispaghinàndhesi in terra
3.
sas crapas sont ispainatas in sas ripas de su monte
Etymon
ltn.
*expaginare
Translations
French
étendre,
répandre
English
to spread
Spanish
esparcir,
derramar
Italian
spàndere,
spàrgere,
diffóndere
German
ausstreuen,
verbreiten.
ispàlghere , vrb: ispàrgere,
ispàrghere,
ispàrgiri,
ispràgere,
ispràghere,
ispraghi,
ispraxi,
spàrgiri Definition
pònnere, portare, betare peri su logu, atesu de pare, nau pruschetotu de cosa ammuntonada o meda; pònnere istérriu, ispratu, istirau, su si apèrrere de is frores / pps. ispaltu, ispartu
Synonyms e antonyms
ispabarare,
ispaghinare,
isparcinare,
istèrrere,
sparri
| ctr.
ammuntonai,
atuturae,
collire
Sentences
mi apo ispartu sos pannos ◊ dhoi at tupas de arrú po ispraxi s'arrobba ◊ sas berbeghes s'isparghent paschindhe ◊ isparghídebbos chirchendhe cosa pro aggurgare prus logu! ◊ su sonu de su ferru de su tàgiu s'ispraghet in totue ◊ ant ispartu sa zara in s'istrada ◊ si funt ispràxius cantendi e badhendi
2.
no b'isparghet prus frore in sa pastera
Etymon
ltn.
spargere
Translations
French
répandre
English
to spread
Spanish
esparcir
Italian
spàrgere
German
ausstreuen.
ispantiàu , pps, agt: ispentiatu Definition
de ispantiare; chi est apertu, nau fintzes in su sensu de aparau, postu a cara a calecuna cosa (sole, fogu, bentu)
Synonyms e antonyms
abbertu,
ispaltu
/
cdh. spirriatu
/
aparau
2.
est a ancas ispantiadas ◊ bi aiat una fémina vetza caudha ispentiata a su focu de unu brajeri
Translations
French
écarté
English
spread apart
Spanish
abierto
Italian
divaricato
German
gespreizt.
ispixàre , vrb Definition
isciusciare is pinnigas, is piegas, istèrrere una cosa pinnigada
Synonyms e antonyms
ispinnicare
| ctr.
apigiare
Etymon
srd.
Translations
French
repasser
English
to spread (out)
Spanish
desplegar,
desdoblar
Italian
spiegare,
stirare
German
auseinanderfalten.
istendhiàdu , agt Definition
postu bene apertu, istérriu, istirau / andhare a passu i. = a passos longos, a passu istiradu
Synonyms e antonyms
istirau
| ctr.
atuturadu,
collidu,
pinnicau
Sentences
su piús bellu de tale ornamentu est un'àbbile de oro, istendhiadu in su frontone, postu a ispaventu (S.Lay Deidda)◊ s'ómine est in terra, orrutu cun sos bratzos istendhiaos commente a Zesugristu in sa rughe
Translations
French
déployé
English
spread out
Spanish
desplegado,
extendido
Italian
dispiegato
German
entfaltet.
istèrrere , vrb: istèrriri,
sterri Definition
pònnere sa cosa a manera de pigare logu meda, atesu de pare, in paris (fintzes in su sensu de carragiare cun cosa istérria, de pònnere cosa modhe isprata po pònnere àteru in pitzu), fintzes pònnere crocau; cumenciare unu chistionu, presentare un'argumentu; nàrrere a bàntidu cosa meda prus de su chi est; allonghiare una chistionada, un'allega, a manera de nàrrere cosa meda, fintzes creschendho sa cosa / pps. istérridu, istretu
Synonyms e antonyms
atendiai,
ilboligare,
ispabarare,
ispàlghere,
isparcinare,
istèndhere,
istenniare,
istirare,
stendiai,
tèndhere
| ctr.
ammuntonae,
atuturae
Sentences
s'isterrent sos trastes ifustos in su sole ◊ isterro su pamentu a pabilos pro no imbrutare illatendhe ◊ suta de sas olias como isterrent telos pro coitare collindhe ◊ tocat a istèrrere zara in s'istrada ◊ sas tzitades si sunt isterrindhe, ma medas bidhas si che sunt derruindhe ◊ sa canna prantada s'isterret, si leat su logu ◊ su fogu fuidu s'est istérridu meda ◊ istèrredi cue e drómmidi ◊ no t'isterras tropu!
2.
sunt a bínchida isterrendhe versos ◊ como cussu isterret carchi àtera fàula! ◊ toca, isterri sa chistioni, ca intendeus!
3.
e za no isterret, mih, candho chistionat de su fizu: paret menzus de Deus!
4.
s'ora ch'est tarda e no mi apo a istèrrere meda cun sa chistionada mia ◊ si li naro carchi fàula no l'abbàido mancu in oxos, ca sinono si mi leget in cara deretu chi so isterrendhe
Etymon
ltn.
sternere
Translations
French
étendre,
répandre
English
to spread out
Spanish
extender
Italian
spàrgere,
stèndere,
estèndere
German
verstreuen,
ausstrecken,
erweitern.
istérridu , pps, agt: istérriu,
stérriu Definition
de istèrrere; chi est postu a manera chi pigat logu meda, fintzes in su sensu de crocau (nau de cosas chi istant prantadas) e crocadórgiu puru, isterrimentu / su cadhu s'est istérridu bene = fit faghindhe totu su chi podiat; su cadhu fut istérridu bene = zughiat isterrimenta bona
Synonyms e antonyms
ispaltu,
istertu,
spainau
/
corcadu
2.
sos presetos s'iscontzant in códulas istérrias a lecucu in su riu ◊ semus essidos a campu a sole istérridu ◊ sas crabas paschent istérridas meda, sas berbeghes prus atrumadas
3.
at postu su murdegu friscu po istérriu a is crabitus de lati
Translations
French
répandu,
étendu
English
spread
Spanish
esparcido,
extendido
Italian
sparso,
diffuso,
stéso,
distéso
German
verstreut,
verbreitet,
ausgestreckt.
lendhàre , vrb Definition
nàrrere a s'unu e a s'àteru totu su chi s'ischit chentza abbisóngiu, fintzes cosas chi iant a dèpere istare méngius chentza bandhias comente podent èssere is chistiones de domo o personales
Synonyms e antonyms
irmendhare,
iscassetare,
iscobiare,
linire,
sbrufulai,
scolovetai,
scordulai
Sentences
neune andhaiat a lendhare sa cosa a sos carabbineris e si calicunu si proaiat a iscobiare est ca fit un'arga de muntonarzu
Etymon
srd.
Translations
French
répandre,
divulguer
English
to spread
Spanish
contar,
airear,
largar
Italian
spifferare,
svesciare,
propalare
German
ausplaudern.
lúngi , vrb: lúngiri Definition
frigare mescamente ógiu o àteru a calecuna cosa in pitzu / pps. lúngiu, luntu; lungi s'arroda = fàere arregalos po ammodhiare a ccn.
Synonyms e antonyms
friai,
ludai,
úngere
Sentences
aporrimidha una fita de lardu ca mi dhu lúngiu asuba de su pani arridau! ◊ mi at lúngiu is ogus cun d-unu pagu de ludu, mi seu isciacuau e non seu prus itzurpu! ◊ Scuetu ispronat a Cuadhedhu, dhu fait sudai bèni e si lungit de sudori ◊ is sebadas si lungint cun su meli ◊ seu lungendu is botas po dhas alluxentai ◊ tui ses bella isceti a ti lungi is murrus e is ungas! (T.Putzu)
Translations
French
étendre,
étartiner,
enduire
English
to spread
Spanish
untar
Italian
spalmare
German
streichen,
schmieren.
spainàu , pps, agt Definition
de spainai
Synonyms e antonyms
ispaltu,
ispartinau,
istérridu
/
bacamundhu,
faghineri
| ctr.
ammuntonau,
collidu
2.
cun custu bentu dhoi at a èssi duas cuarras de olia spainada in terra!
Translations
French
répandu
English
scattered,
spread
Spanish
difundido,
esparcido
Italian
diffuso,
sparso
German
verbreitet,
verstreut.