dragòne , nm: dragoni Definition
sordau chi cumbatit prus a cuadhu chi no a pei; genia de mata po bellesa, ma chi faet fintzes unu vernissu orrúbiu, tinta, bona po meighina
Sentences
apo a girare dae mata in mata, che bandhidu chi giàgarant dragones
Scientific Terminology
mtm, dracaena draco
Translations
French
dragon,
sang de dragon
English
dragoon,
tarragon
Spanish
dragón,
drago de Canarias
Italian
dragone,
sàngue di drago
German
Drachenbaum.
dragonèra , nf Definition
erriu de abba chi curret asuta de terra
Synonyms e antonyms
tragonaja
Etymon
itl.
dragone
Translations
French
cours d'eau souterraine
English
subterranean water flow
Spanish
curso de agua subterráneo
Italian
flusso d'àcqua sotterràneo
German
Höhlenfluß.
dúdhuru , agt, nm Definition
foedhu chi si narat a disprétziu candho unu mannu faet che is criaduras
Etymon
srd.
Translations
French
grand enfant
English
great big baby
Spanish
crío,
niño de la rollona
Italian
bambinóne
German
Kindskopf.
duràghe , agt Definition
nau de frutos, chi giughent sa prupa aghedhosa, tostada, chi no istacat de s'ossu
Synonyms e antonyms
orrósigu
| ctr.
isperrache,
ispitzigaditu
Sentences
su péssighe duraghe est prus saboridu de s'àteru
Translations
French
pavie
English
clingstone
Spanish
fruto de carne dura
Italian
duràcino
German
hartfleischiger.
ebrighína , nf Definition
genia de maladia de is brebès
Scientific Terminology
mld.
Etymon
srd.
Translations
French
varioloïde
English
sheep-pox
Spanish
viruela de ovejas
Italian
vaiolòide
German
Schafpocken.
edrósu , agt Definition
chi est ammontau de follaera, chi portat edra
Sentences
in cue b'at unu muru edrosu
Etymon
srd.
Translations
French
couvert de lierre
English
ivy-mantled
Spanish
cubierto de hiedra
Italian
ederóso
German
Efeu…
erbamòdhi , nf Definition
duas genias de erba
Scientific Terminology
rba, Fedia graciliflora, Valerianella locusta
Etymon
srd.
Translations
French
corne-d'abondance
English
african valerian,
fedia cornucopia
Spanish
trompetillas,
lechuga de campo
Italian
lattughèlla
German
Afrikanischer Baldrian,
Ackersalat.
erbastérria , nf Definition
custu númene dhu narant a diferentes genias de erba: sa Frankenia pulverulenta, sa Frankenia laevis, sa Plantago coronopus (bona a papare e si prantat puru), s'erba de chentu nodos Polygonum aviculare, sa Polygonum maritimum
Scientific Terminology
rba, Plantago coronopus
Etymon
srd.
Translations
French
plantain corne de cerf
English
buck’s horn plantain
Spanish
estrella de mar,
hierba estrella
Italian
minutina,
erba stella
German
Schlitzwegerich.
erbiàtus , nf Definition
erva pútita, de batos, de arresfrius (su fragu faet a istúrridos)
Synonyms e antonyms
allupaguadhu 1,
brunedha,
isculabadedhas,
issopo,
mantedhada 1,
mummuleu,
murguleu 2,
sudorea
Scientific Terminology
rbc, Teucrium marum
Etymon
srd.
Translations
French
herbe aux chats
English
cat thyme
Spanish
tomillo de gato
Italian
maro
German
Katzengamander.
fadhísa , nf: fadhixa Definition
chinisu, cussu budhiu asuta de sa braxa; su fogu etotu
Synonyms e antonyms
cardufari,
fairivàiri
Sentences
si sa Sardigna sighit a bruxare goi no at a passare annos meda chi s'at a reduire a un'ísula de fadhixa ◊ coghiat sa cótzula in sa fadhixa
Etymon
ltn.
*falliva
Translations
French
cendre sous la braise
English
hot ash
Spanish
ceniza caliente debajo de las brasas
Italian
cinìgia
German
Glutasche.
fairivàiri , nm: farivàiri,
farivari,
frarivrari Definition
chinisu biu e giai orrúbiu de cantu est budhiu meda asuta de sa braxa, tanti ca faet a dhue còere cosa (patata, castàngia, ou)
Synonyms e antonyms
calduchinu,
cardufari,
fadhisa
Sentences
cust'ou at a èssi prus saboriu si dhu fia tebidebi in su fairivàiri? ◊ s'istrumpat in s'arena finivini che pisita in su farivari ◊ allorigados in su farivari, mesa bentre tizirint in caentu…
Etymon
ltn.
flagrare
Translations
French
cendre sous la braise
English
hot ash
Spanish
ceniza caliente debajo de las brasas
Italian
cinìgia
German
Glutasche.
fallàda , nf: fellada,
velada Definition
bestimentu: ispétzia de corpitu chi usant is féminas e chi si portat chentza abbutonare
Scientific Terminology
bst
Etymon
itl.
velada
Translations
French
casaque
English
bodice
Spanish
corpiño de mujer abierto
Italian
giubbettóne delle dònne
German
eine weibliche Westesorte.
fàlsas , nf: faltzas,
fartzas,
fatzas,
fratzas Definition
parte de s'animale: est un'ammassu de gràndhulas casi in figura de globbu, chi si format asuta de su grassu
Synonyms e antonyms
fatzixedhas
Sentences
si dhi portasta pisci o anguidha de arriu, o butonis, o fartzas, o ciorbedhus, ti preparàt su fritu in cuatru fuedhus! (I.Cogotti)
Etymon
ltn.
falsus
Translations
French
ris de veau
English
sweetbreads
Spanish
lechecillas,
mollejas de ternero
Italian
animèlle del vitèllo
German
Kalbsgekröse.
fàrre , nm: farri,
farru Definition
sa farra de s'órgiu, de su trigumoriscu; si narat fintzes de sa simbuledha cota in su brodu
Surnames and Proverbs
smb:
(Arre, Arris), Farre, Farris, Farru
Etymon
ltn.
farris
Translations
French
farine d'orge
English
barley flour
Spanish
harina de cebada
Italian
farina d'òrzo
German
Gerstenfuttermehl.
fartzía , nf: fratzia Definition
erba chi no infundhet, genia de fílighe a fògias finedhedhas, pitichedhas, chi creschet in logu de abba e in pitzu de is orrocas carragiadas de lanedha
Synonyms e antonyms
fatzina,
pampinella 1
Sentences
curàndhesi a marruju e a fratzia, no cheriat mutire su dotore (Z.A.Cucca)◊ bufaiant arculentu, fratzia, pistidhori, sentziana, doradilla e àteras ervas pro meichina
Scientific Terminology
rba, adiantum capillus-veneris
Etymon
ctl.
falzía
Translations
French
cheveu-de Vénus (bot.)
English
maidenhair
Spanish
cabellera de Venus,
culantrillo de pozo
Italian
capelvènere
German
Venushaar,
Frauenhaarfarn.
faturànte, faturànti , nm Definition
chie còmporat bestiàmene po dhu torrare a bèndhere
Synonyms e antonyms
carnanseri
Translations
French
marchand de bétail
English
cattle dealer
Spanish
comerciante de ganado
Italian
commerciante di bestiame
German
Viehhändler.
fatuvàtu , avb Definition
luego, deretu apustis, avatu; dónnia pagu tempus, dónnia tanti, tanti bortas, a físciu (itl. fintzes periodicamente)
Synonyms e antonyms
ifatu
/
atoratora,
fissientementi,
otora
Sentences
s'undha andhat e benit e paret chi li apat mandhadu fatuvatu s'ànima de su fizu emigradu ◊ at leadu prémiu Fulanu e fatuvatu Fulana ◊ caminaiat fatuvatu a sa mama
2.
fatuvatu mi ndhe la bido in domo ◊ fatuvatu andaus a bíngia a candu po una cosa a candu po un’àtera ◊ sos lampos fatuvatu allumant de fiama s'orizonte ◊ fit una candhela a carburu e fatuvatu mi lassaiat a s'iscuru ◊ fatuvatu mi torras a sa mente
Etymon
srd.
Translations
French
aussitôt après,
souvent,
de temps en temps
English
at once,
close,
often,
at intervals
Spanish
luego,
enseguida,
a menudo,
de vez en cuando
Italian
sùbito apprèsso,
spésso,
sovènte,
a intervalli
German
daneben,
oft,
in Abständen.
feleòga , nf Definition
foressia de fele
Scientific Terminology
mld
Translations
French
perte de bile
English
bale leak
Spanish
pérdida de bilis
Italian
colerragìa
German
Gallenfluß.
fermesílicu , nm: fermisílicu Definition
su greme chi faet sa seda
Synonyms e antonyms
sílicu
Scientific Terminology
crp, bombyx mori
Translations
French
ver à soie
English
silkworm
Spanish
gusano de seda
Italian
baco da séta
German
Seidenraupe,
Seidenwurm.
ferrínu, férrinu , agt Definition
de ferru, forte che ferru, chi giughet o cuntenet ferru / erba ferrina o de ferru = Piptatherum miliaceum
Synonyms e antonyms
ferrinzu
Sentences
sa preda ferrina bogat coment'e ruinzu chi ndhe faghet rúere fintzas s'intúnigu
Etymon
srd.
Translations
French
ferrifère,
semblable au fer
English
ferriferous,
iron-like
Spanish
ferroso,
de hierro
Italian
ferrìfero,
ferroso,
ferrigno
German
eisern.