addolumànnu! , iscl Definition
cun dolore o dispraxere mannu / addolumannu meu, tou, sou, nostru, bostru, issoro = male po mimi, po tue, po issu, e e totu deasi
Synonyms e antonyms
addolumeu!,
mischinu!
Sentences
già mi l'at fatu, addolumannu meu, chi ndhe apo finas s'ànima niedha! ◊ addolumannu: su bene meu ti l'as isperdisciadu pro su lussu! ◊ addolumannu meu, apo pérdidu sos brios
Etymon
srd.
Translations
French
hélas!
English
alas!
Spanish
¡ay de mí!
Italian
ahimè!,
purtròppo!
German
ach!,
leider!
addoluméu! , iscl Definition
s'iscuru a mie!, cun dannu mannu meu!, mischinu de mimi!
Synonyms e antonyms
addolumannu!,
mischinu!
Etymon
srd.
Translations
French
hélas,
que je suis malheureux!
English
dear me!
Spanish
¡ay de mí!
Italian
ahimè!
German
weh mir!
addorojàda , nf Synonyms e antonyms
abboghiada,
addorojamentu,
bérchida,
boche,
cérriu,
grida
Etymon
srd.
Translations
French
hurlement de souffrance
English
cry
Spanish
grito de dolor
Italian
urlo di dolóre
German
Geheule.
addotorài, addotoràre , vrb Definition
giare o pigare sa làurea, fàere a dutore, laureau; nau a disprétziu de unu, giare a bíere chi ischit totu issu, su si crèdere ischípiu meda
Translations
French
décerner un diplôme,
obtenir son diplôme,
faire le pédant
English
to graduate,
to air one’knowledge
Spanish
licenciarse,
titularse,
maestrear,
presumir de docto
Italian
addottorarsi,
fare il saccènte
German
doktorieren,
den Besserwisser spielen.
àera , nf: (fintzes aera)
Definition
linnu malu o murta làvrina, genia de linna tostada meda chi faet a mata in logu de monte unu pagu artu
Synonyms e antonyms
costi,
cóstiche,
olàdighe
Sentences
sa discu fit de linna de àera fata a curbia
Scientific Terminology
mtm, Acer monspessulanum
Translations
French
érable
English
maple
Spanish
arce de Montpellier
Italian
àcero
German
Ahorn.
aescài , vrb: aiscae,
aiscai,
aiscari,
escai,
iscai Definition
giare a papare ponendho in buca sa cosa a su pipiedhu, a fintzes a unu chi no si dha podet fàere a solu
Synonyms e antonyms
addascare
Sentences
si no papat, cuss'animaledhu, tocat a dh'aiscari ◊ dhi tocat a guardai sa mama ca est a camba segada, ma po papai ciai no tocat a dh'aiscai
Etymon
srd.
Translations
French
nourrir à la petite cuillère
English
to feed
Spanish
dar de comer
Italian
imboccare
German
in den Mund stecken.
afastiài , vrb: afastiare Definition
passare su fàmene papandho, tzatzare de no ndhe tènnere prus gana; asseliare o passare fintzes un'àtera gana o bisóngiu de s'intèndhere coment'e tzatzaos, orróschios
Synonyms e antonyms
apastamare,
apastare,
arrosci,
cascaviare,
sassai
/
abbolotai,
aconare,
agrungiai,
ascamare,
colloviare,
ilvilire,
isbolotiare,
iserare,
istomacare,
tolocare
Idioms
csn:
no si ndi pòdiri afastiai de… = sighire a…, chentza si pòdere catzare su disizu, sa gana de…; fuedhai a boxi afastiada = coment'e chentza pòdere faedhare, comente faedhat s'imbriagu
Sentences
cussus drucis ti afàstiant de su tzúcuru chi portant! ◊ seu fintzas afastiau de sa tropu cosa chi apu papau ◊ nci nd'at duas sempri bufendi impari: pustis afastiadas si tirant s'istrexu!
2.
dha miru sempri: no mi potzu afastiai! ◊ fiat afastiau de su chi fadiat e de comenti dhu fadiat ◊ no si afastiaus mai de biri cussa bellesa de logu!
Translations
French
dégoûter
English
to bore,
to feel queasy
Spanish
cansarse de una comida
Italian
stufare,
provare nàusea
German
satt sein,
Übelkeit empfinden.
aferulàda , nf Definition
atoscamentu a feurra
Synonyms e antonyms
afeurramentu
Scientific Terminology
mld
Etymon
srd.
Translations
French
intoxication
English
poisining
Spanish
intoxicación de cañaheja
Italian
intossicazióne
German
Vergiftung.
afideàdu , agt Definition
chi tenet isperàntzia, chi giaet fide, chi promitit bene
Synonyms e antonyms
animosu,
fiantzosu,
isperanciosu,
iperansciadu
| ctr.
isarcadu,
scunfiantzosu
Sentences
tandho fia afideadu de mi che torrare a acordare e imbetzes so intradu in d-un'impresa
Etymon
srd.
Translations
French
confiant
English
trustful
Spanish
confiado,
de confianza
Italian
fiducióso
German
vertrauend.
afrísciu , nm Definition
su si adatare a su bisóngiu, a un'apretu / po afrísciu = pro netzessidade, pro su bisonzu
Sentences
cussa est zente de pagu afrísciu ◊ allà un'afrísciu, ita bregúngia, a isterri totu asusu de su letu po papai!
Etymon
srd.
Translations
French
faculté d'adaptation
English
spirit of adaptability
Spanish
capacidad de adaptación
Italian
spìrito di adattaménto
German
Anpassungsfähigkeit.
afritorídu, afritoríu , agt: afritulidu,
afrituridu,
fritoridu Definition
chi tenet fritu meda, chi est tremendhosi de su fritu, fintzes chi sufrit su fritu, chi dhu aguantat pagu
Synonyms e antonyms
afrituladu,
allintugliadu,
ifritoridu
/
friarosu
| ctr.
afoghigiau,
caente
Sentences
làssami caentare: no lu bides chi so totu afritoridu?! ◊ dae su giogu, istracu de currizare, recuit Nanni mesu afritoridu ◊ unu petiruju afritoridu si ndhe cheret intrare a sa pinneta
2.
de su sole sos rajos no mi dant calura, so fatendhe afritulidu s'última pitzulada a mala gana (P.Muresu)
Etymon
srd.
Translations
French
transi de froid
English
cold
Spanish
muerto de frío
Italian
infreddolito
German
fröstelnd.
afrontànte, afrontànti , nm Definition
chie tenet sa propiedade o su possessu a làcana in mesu cun calecun’àteru o cun calecuna cosa (es. istrada)
Synonyms e antonyms
lacanante,
lacanarju
Etymon
srd.
Translations
French
riverain
English
frontager
Spanish
propietario de un inmueble que da a una calle o a un río
Italian
frontista
German
Anlieger.
afutíre, afutíri , vrb rfl Definition
lassare cúrrere, lassare andhare, pigaresidha a pagu incuru, no fàere contu de sa cosa, de un'ofesa, de una chistione
Synonyms e antonyms
impipai 1,
importai,
incodiare,
strafudhai,
strufudhire
Sentences
si ndhe afutit de contes e de barones! ◊ medas de sas lezes si ndhe afutint ◊ proat gustu a minter su didu in sa ferida afutèndhesi de su dolore de su malàidu ◊ is mortus abarrant mortus e no dhis intrat prus nudha: afutassindhi! (A.Garau)
Etymon
srd.
Translations
French
s'envoyer,
s'en ficher (vulg.)
English
not to give a fuck
Spanish
pasar de
Italian
fregàrsene,
fóttersene
German
pfeifen auf.
aghedhósu , agt Definition
nau de cosa modhe, chi est unu pagu tostada solu segundhu su tretu o segundhu sa calidade
Synonyms e antonyms
cadhosu
/
duraghe
Sentences
su lardu de su súmene est aghedhosu ◊ sa ua litàchina est calidade aghedhosa, bona a pabassa ◊ su péssighe duraghe zughet sa purpa aghedhosa
Etymon
srd.
Translations
French
pavie
English
clingstone
Spanish
duro (dicho de algo que suele ser blando)
Italian
duràcino
German
hartfleischig.
agrúgu , nm Definition
boghe de animale, mescamente su gúgulu de su cane; fintzes boghe de persona pranghendho
Synonyms e antonyms
gruju,
gurrúliu,
órulu
Sentences
s'agrugu de su cani
2.
est a agrugus tzerriendi ca dhi est mortu su mairu ◊ scerau, cussu piciocu: est mortu a agrugus!
Scientific Terminology
bga
Etymon
srd.
Translations
French
hurlement
English
animal howl
Spanish
grito de animal,
gañido
Italian
urlo animalésco
German
Schrei,
Heulen.
aisségus , avb, prep: asegus,
assecus,
assegus Definition
su tretu apalas de una cosa o de unu / avb. de tempus: a s'assegus = a úrtimu de totu, a fine e a candho, apustis; pigai a unu a lanas de asegus = leàrelu a purpedhas de culu
Synonyms e antonyms
acoacò,
addaesegus,
daesecus,
incuadas,
insegus
| ctr.
ananti
2.
si est giradu a dogni ala e at bidu, própiu aissegus de una foza, un'afarighedhu chi pariat una mela allizada ◊ su soldadedhu at detzisu tandho de si cuare aissegus de una tabbachera
3.
olvida, nessi, a s'assegus, s'amarigore de sa vida: ca no balet chi pentida ti boltes, poi, a insegus! ◊ a s'assecus sa bidha fit torrata unu burdellu niedhu che furesi
4.
creimí ca ti pigu a lanas de asegus!
Etymon
srd.
Translations
French
derrière
English
back
Spanish
atrás,
detrás,
tras,
detrás de
Italian
diètro
German
hinter,
hinten.
alchèrmes , nm Translations
French
alkermès
English
alkermes
Spanish
alquermes,
licor de mesa
Italian
alchèrmes
German
Alkermes.
allatadòrza , nf Definition
in is linnas bias, sa vena (e arraighina) prus grussa chi allatat totu sa mata
Sentences
su prantone at a súere dae s'allatadorza bestíndhesi de linna, sida e frutu
Etymon
srd.
Translations
French
artère principale
English
artery
Spanish
vaso principal de un árbol
Italian
artèria principale
German
Hauptader.
allatàrza , nf Definition
mama de tita, fémina chi est allatandho, mescamente chi giaet a súere a unu pipiedhu angenu (fígiu de tita)
Synonyms e antonyms
allatadora,
allatera,
dhedha,
dida,
mammedita,
tadàgia
Etymon
srd.
Translations
French
nourrice
English
wet nurse
Spanish
nodriza,
madre de leche
Italian
nutrice
German
Amme.
allatèra , nf: latera Definition
mama de tita, mamma titedha, fémina chi giaet a súere a unu pipiedhu angenu
Synonyms e antonyms
allatadora,
allatarza,
dhedha,
dida,
mammedita,
tadàgia
Etymon
srd.
Translations
French
nourrice
English
wet-nurse
Spanish
nodriza,
madre de leche
Italian
bàlia,
allattatrice
German
Amme.