Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

arrebbócu , nm Definition carda de prantu, de arrennegu Synonyms e antonyms arrebbentu Etymon srd. Translations French rage réprimée avec de chaudes larmes English anger reprimed with an implacable cry Spanish arrebato de ira Italian ira reprèssa con pianto implacàbile German verhaltener Zorn.

arrigàdu , agt: errigau, rigau Definition pps. de arrigare; chi est totu a errigas / paperi, fògliu arrigau = a rigas Synonyms e antonyms aviau 2. teniat su bentone arrigadu, sa cravata de seda, sas iscarpitas fines de pedhe Etymon srd. Translations French rayé English striped Spanish rayado, de rayas Italian rigato German liniert.

arrimàdu , pps, agt: arrimatu, arrimau Definition de arrimare; firmu, postu o lassau a una parte; nau de ccn., chi po maladia o becesa no essit prus Synonyms e antonyms firmu, postu / malàdiu Sentences s'autocarru dh'iant arrimau in pratza ◊ is istimentos de is frades o sorres prus mannos beniant arrimaos e dhos umperànt is prus pitios 2. candho mi ant bidu betzu e arrimadu mi ant che un'istratzu fuliadu (C.Longu)◊ est mesu arrimau, cun sas ancas che tzumpedhu ◊ seo cricanno foedhos arrimaos in calecunu corruncone de sa memória Translations French appuyé, posé English deposited, put Spanish arrimado, que ya no sale de su casa (anciano) Italian depósto, appoggiato German gestützt.

arrubiètu , nm Definition genia de cosa orrúbia chi si frigant in cara e mescamente in lavras is féminas po si pàrrere de prus, po fàere prus bella sa carrítzia Synonyms e antonyms arrubiedhu, arrubighita Sentences su trucu est cussa cosa chi si ponint in faci po si fai bellas, is féminas: s'arrubietu po is trempas Translations French rouge à lèvres English lipstick Spanish barra de labios, arrebol Italian rossétto German Lippenstift.

arrullàu , pps, agt Definition de arrullai; chi portat is pilos anedhaos, a lorighedhas Synonyms e antonyms abbuculau, frisau, pilianedhadu 2. essiast a curri cun cuadhu arrullau ◊ cussa picioca portat is pius niedhus arrullaus ◊ fiat unu pipiu totu arrullau, a fronti artu ◊ portat is pius arrullaus coment'e un'angioni 3. su meri bolliat màniga arrullada, de s'iscaraderi e de su serbidori, messendi Translations French bouclé English curly Spanish de pelo ensortijado Italian riccioluto German lockig.

arveghínu , agt: berbechinu*, elveghinu, vervechinu Definition chi est de brebè; nau in suspu de unu, chi est tontu o de pagu contu coment'e is brebès, o chi deasi dhu càrculant Synonyms e antonyms irvechinu Sentences su pópulu arveghinu ant de trampare Translations French de brebis English sheep's milk cheese Spanish de oveja Italian pecorino German Schaf…

asílu , nm Definition logu seguru inue faet a si apartare, aprigare; genia de iscola ue leant is pipios piticos po dhos amedhare e cumenciare a dhis giare imparu pentzau apostadamente Translations French asile, jardin d'enfants English refuge Spanish jardín de infancia Italian asilo German Kindergarten.

asseguradòre, asseguradòri , nm: assicuradore Definition prus che àteru, impresa chi faet assiguratziones Scientific Terminology prf Translations French assureur English assurer Spanish asegurador, compañía de seguros Italian assicuratóre German Versicherer.

assubentài , vrb: assubentare, assubrentare, assuentai, assuentare Definition èssere o fàere a assúpidu, torrare àlidu coment'e chi unu apat curtu; pigare su subentu o fúria bentosa Synonyms e antonyms acaugare, addemare, atanare, irfodhiare, isalidare, scannai / assubrimare Sentences su pipiu fiat assubentendu, cun cudhu sarragu mannu pariat donendu s'úrtimu respiru ◊ est arribbau a su monti assubentendu ◊ fiant assubentendu forti me is pesadas ◊ ses assuentendi ca fiast currendi ◊ si fiat assubrentau e isciopau puru ◊ seu giai assubentendi isceti a su pensamentu! Etymon srd. Translations French devenir poussif English to become broken-winded Spanish jadear, enfermar de huélfago Italian ansimare, imbolsire German keuchen, ermatten.

àstua , nf: àstula Definition orrughedhu de linna minore, crutzu e ladu, bogau o segau unu pagu de longu, a isperradura, segandho e iscudendho a segure; genia de naturale de ccn. / àstua de prana = apranadura Synonyms e antonyms alciuza, doladu, gliesca, iscata, isciapa, schedra, taza / naturale Idioms csn: bogai à. de unu truncu, faisí a àstulas; betare s'à. de unu a un'àteru = pigai is difetus de un'àteru; andhare in àstula (nadu de unu) = èssere astulau, irdeortu, pagu atentu faghindhe cosa Sentences àstula negat d'esser de presone, ma su truncu est de veru delincuente (B.Asili) 2. pro s'àstula mala chi at, lu leant totu de lantza e de punta ◊ bae chi già li at betadu, s'àstula de su babbu! Surnames and Proverbs prb: àlbori orrutu, totus dhi bogant àstula Etymon ltn. astula Translations French éclat de bois English splinter Spanish astilla de madera Italian schéggia di légno German Holzsplitter.

àtzos , nm Definition puntos de cosidura in segadas de sa carre / pònnere atzos = cosire una ferida Synonyms e antonyms puntos Translations French points de suture English stiches Spanish puntos de sutura Italian punti di sutura German Suturfäden.

audènte , agt Definition adduidore, chi adduit, chi est de acórdiu Sentences afina su pessamentu e ti as a ammentare chi issa puru fit audente Translations French consentant English consentient Spanish de acuerdo Italian consenziènte German zustimmend.

babballúca , nf: bambaloca, bombulita, bubbalica Definition bubburuca o luna de sabone, ma fintzes bubburuca de freadura o iscardidura Synonyms e antonyms bubbugiuca, bumbuglione 2. trabballendi custa cosa ti essint is babballucas coment'e bocioedhas in sa manu Etymon srd. Translations French bulle de savon English little soap bubble Spanish burbuja de jabón Italian bollicina di sapóne German Seifenblase.

bàdhu 2 , nm Definition corgiolu de lardu, de porcu o de sirbone; s'intostadura chi faet a tretos su primu pígiu de sa carre in manos a fortza de fàere trebballu pesante Synonyms e antonyms callu* 1, corgiolu, sidhu 2. sos betzos si contant tribbulias mustrèndhesi sos badhos de sa manu Translations French couenne English pigskin Spanish hoja de tocino, témpano Italian coténna German Schwarte.

bàgnu , nm: bàngiu, bànniu, bannu, banzu, vanzu Definition su si pònnere o istare in mesu de s'abba o àteru po si samunare o ispàssiu; su pl., logu inue dhue at abbas meighinosas caentes o fintzes ludu po cura; logu, aposentedhu aintru de domo fatu adatu po si samunare e fàere de bisóngiu Synonyms e antonyms peschina Sentences semus andhados a Fordongianus a fàghere sos bagnos ◊ che sunt in mare pro sos bagnos ◊ a sa camba dhi faint bèni is bàngius de axedu callenti ◊ andhaiant a frúmmene a impojare ca no si podiant fàede su banzu in dommo 2. in Benetuti e in Sàrdara bi sunt sos bagnos ◊ bai e isciacuadí in su bàngiu de Síloe! 3. in sas domos como su bagnu lu faghent intro Surnames and Proverbs smb: (Anzos) Scientific Terminology dmo Etymon itl. Translations French bain, salle de bain English bath Spanish baño, cuarto de baño Italian bagno, tèrme o stabiliménto termale (al pl.) German Bad, Badezimmer, Thermalbad.

balanséri , nm: balantzeri Definition chie faet, o bendhet o acònciat balansas Scientific Terminology prf Etymon ctl. balancer, balanser Translations French balancier English scales maker Spanish fabricante de balanzas Italian bilanciàio German Waagenhersteller.

bancarrutéri , nm Definition chie faet bancarruta, pruschetotu apostadamente, a ingannu Sentences sos carabbineris aite no arrestant sos bancarruteris?! Translations French dilapidateur, banqueroutier English bankrupt Spanish quebrado, empresario acusado de bancarrota Italian dilapidatóre, bancarottière German Bankrotteur.

barigàdu , pps, nm, avb: barigau Definition de barigare; sa die apustis de pustigràs o fintzes sa die apustis de cras: 1. oe, 2. cras, 3. pusticràs, 4. barigadu, o, in àteru logu: 1. oe, 2. cras, 3. barigadu Synonyms e antonyms abbarigau, imbarigadu / colau, passadu Sentences su mastru in sa vida ndhe aiat bidu e barigadu de onzi colore ◊ isse si ammandroneit, ch'est barigadu su tempus e abbarradu est chena patente e como est betzu pro cosas gai 2. oe cantos de gioja e de amore, boghes cras de miséria e dolore e barigadu in d-unu muntonalzu! (A.Casula)◊ nos amos a bíere barigadu, candho torro ◊ oe est carrasegare, cras est barantinu e barigadu est Pasca… Scientific Terminology tpc Etymon srd. Translations French après-demain English in three days Spanish dentro de tres días Italian fra tre giórni German in drei Tagen.

barrína , nf: berrina, bérrina, varrina Definition genia de aina a caragolu e a punta po istampare linna; idea firma, idea maca; maladia a conca de is brebès / barrinas (nadu de macarrones) = itl. fusilli Synonyms e antonyms berruzu, érrina / badhirone / gadheghinzu, ingadheinzu Sentences aggarrat una berrina e ponet manu a su carratzolu ◊ portu sa berrina ca istampu custa tàula 2. candu mi benit cussu dolori parit chi m'istampint is ossus a barrina! ◊ no tengu prus barrinas in sa conca ◊ giughet sa berrina de bi torrare! ◊ su tzirríchiu de is sitzirigollas brintat in is origas a tipu berrina e arribbat a is ciorbedhus Surnames and Proverbs smb: Berrina Scientific Terminology ans Translations French vrille English gimlet, auger Spanish barrena de mano Italian succhièllo, trivèllo German Lochbohrer.

basína, basínu , nf, nm Definition genia de tela de cotone Scientific Terminology ts Etymon itl. basino Translations French ouatine English cotton cloth Spanish tela de algodón Italian bambagina German baumwollener Stoff.