arrebbócu , nm Definizione
carda de prantu, de arrennegu
Sinonimi e contrari
arrebbentu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
rage réprimée avec de chaudes larmes
Inglese
anger reprimed with an implacable cry
Spagnolo
arrebato de ira
Italiano
ira reprèssa con pianto implacàbile
Tedesco
verhaltener Zorn.
arrigàdu , agt: errigau,
rigau Definizione
pps. de arrigare; chi est totu a errigas / paperi, fògliu arrigau = a rigas
Sinonimi e contrari
aviau
2.
teniat su bentone arrigadu, sa cravata de seda, sas iscarpitas fines de pedhe
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
rayé
Inglese
striped
Spagnolo
rayado,
de rayas
Italiano
rigato
Tedesco
liniert.
arrimàdu , pps, agt: arrimatu,
arrimau Definizione
de arrimare; firmu, postu o lassau a una parte; nau de ccn., chi po maladia o becesa no essit prus
Sinonimi e contrari
firmu,
postu
/
malàdiu
Frasi
s'autocarru dh'iant arrimau in pratza ◊ is istimentos de is frades o sorres prus mannos beniant arrimaos e dhos umperànt is prus pitios
2.
candho mi ant bidu betzu e arrimadu mi ant che un'istratzu fuliadu (C.Longu)◊ est mesu arrimau, cun sas ancas che tzumpedhu ◊ seo cricanno foedhos arrimaos in calecunu corruncone de sa memória
Traduzioni
Francese
appuyé,
posé
Inglese
deposited,
put
Spagnolo
arrimado,
que ya no sale de su casa (anciano)
Italiano
depósto,
appoggiato
Tedesco
gestützt.
arrubiètu , nm Definizione
genia de cosa orrúbia chi si frigant in cara e mescamente in lavras is féminas po si pàrrere de prus, po fàere prus bella sa carrítzia
Sinonimi e contrari
arrubiedhu,
arrubighita
Frasi
su trucu est cussa cosa chi si ponint in faci po si fai bellas, is féminas: s'arrubietu po is trempas
Traduzioni
Francese
rouge à lèvres
Inglese
lipstick
Spagnolo
barra de labios,
arrebol
Italiano
rossétto
Tedesco
Lippenstift.
arrullàu , pps, agt Definizione
de arrullai; chi portat is pilos anedhaos, a lorighedhas
Sinonimi e contrari
abbuculau,
frisau,
pilianedhadu
2.
essiast a curri cun cuadhu arrullau ◊ cussa picioca portat is pius niedhus arrullaus ◊ fiat unu pipiu totu arrullau, a fronti artu ◊ portat is pius arrullaus coment'e un'angioni
3.
su meri bolliat màniga arrullada, de s'iscaraderi e de su serbidori, messendi
Traduzioni
Francese
bouclé
Inglese
curly
Spagnolo
de pelo ensortijado
Italiano
riccioluto
Tedesco
lockig.
arveghínu , agt: berbechinu*,
elveghinu,
vervechinu Definizione
chi est de brebè; nau in suspu de unu, chi est tontu o de pagu contu coment'e is brebès, o chi deasi dhu càrculant
Sinonimi e contrari
irvechinu
Frasi
su pópulu arveghinu ant de trampare
Traduzioni
Francese
de brebis
Inglese
sheep's milk cheese
Spagnolo
de oveja
Italiano
pecorino
Tedesco
Schaf…
asílu , nm Definizione
logu seguru inue faet a si apartare, aprigare; genia de iscola ue leant is pipios piticos po dhos amedhare e cumenciare a dhis giare imparu pentzau apostadamente
Traduzioni
Francese
asile,
jardin d'enfants
Inglese
refuge
Spagnolo
jardín de infancia
Italiano
asilo
Tedesco
Kindergarten.
asseguradòre, asseguradòri , nm: assicuradore Definizione
prus che àteru, impresa chi faet assiguratziones
Terminologia scientifica
prf
Traduzioni
Francese
assureur
Inglese
assurer
Spagnolo
asegurador,
compañía de seguros
Italiano
assicuratóre
Tedesco
Versicherer.
assubentài , vrb: assubentare,
assubrentare,
assuentai,
assuentare Definizione
èssere o fàere a assúpidu, torrare àlidu coment'e chi unu apat curtu; pigare su subentu o fúria bentosa
Sinonimi e contrari
acaugare,
addemare,
atanare,
irfodhiare,
isalidare,
scannai
/
assubrimare
Frasi
su pipiu fiat assubentendu, cun cudhu sarragu mannu pariat donendu s'úrtimu respiru ◊ est arribbau a su monti assubentendu ◊ fiant assubentendu forti me is pesadas ◊ ses assuentendi ca fiast currendi ◊ si fiat assubrentau e isciopau puru ◊ seu giai assubentendi isceti a su pensamentu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
devenir poussif
Inglese
to become broken-winded
Spagnolo
jadear,
enfermar de huélfago
Italiano
ansimare,
imbolsire
Tedesco
keuchen,
ermatten.
àstua , nf: àstula Definizione
orrughedhu de linna minore, crutzu e ladu, bogau o segau unu pagu de longu, a isperradura, segandho e iscudendho a segure; genia de naturale de ccn. / àstua de prana = apranadura
Sinonimi e contrari
alciuza,
doladu,
gliesca,
iscata,
isciapa,
schedra,
taza
/
naturale
Modi di dire
csn:
bogai à. de unu truncu, faisí a àstulas; betare s'à. de unu a un'àteru = pigai is difetus de un'àteru; andhare in àstula (nadu de unu) = èssere astulau, irdeortu, pagu atentu faghindhe cosa
Frasi
àstula negat d'esser de presone, ma su truncu est de veru delincuente (B.Asili)
2.
pro s'àstula mala chi at, lu leant totu de lantza e de punta ◊ bae chi già li at betadu, s'àstula de su babbu!
Cognomi e Proverbi
prb:
àlbori orrutu, totus dhi bogant àstula
Etimo
ltn.
astula
Traduzioni
Francese
éclat de bois
Inglese
splinter
Spagnolo
astilla de madera
Italiano
schéggia di légno
Tedesco
Holzsplitter.
àtzos , nm Definizione
puntos de cosidura in segadas de sa carre / pònnere atzos = cosire una ferida
Sinonimi e contrari
puntos
Traduzioni
Francese
points de suture
Inglese
stiches
Spagnolo
puntos de sutura
Italiano
punti di sutura
Tedesco
Suturfäden.
audènte , agt Definizione
adduidore, chi adduit, chi est de acórdiu
Frasi
afina su pessamentu e ti as a ammentare chi issa puru fit audente
Traduzioni
Francese
consentant
Inglese
consentient
Spagnolo
de acuerdo
Italiano
consenziènte
Tedesco
zustimmend.
babballúca , nf: bambaloca,
bombulita,
bubbalica Definizione
bubburuca o luna de sabone, ma fintzes bubburuca de freadura o iscardidura
Sinonimi e contrari
bubbugiuca,
bumbuglione
2.
trabballendi custa cosa ti essint is babballucas coment'e bocioedhas in sa manu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
bulle de savon
Inglese
little soap bubble
Spagnolo
burbuja de jabón
Italiano
bollicina di sapóne
Tedesco
Seifenblase.
bàdhu 2 , nm Definizione
corgiolu de lardu, de porcu o de sirbone; s'intostadura chi faet a tretos su primu pígiu de sa carre in manos a fortza de fàere trebballu pesante
Sinonimi e contrari
callu* 1,
corgiolu,
sidhu
2.
sos betzos si contant tribbulias mustrèndhesi sos badhos de sa manu
Traduzioni
Francese
couenne
Inglese
pigskin
Spagnolo
hoja de tocino,
témpano
Italiano
coténna
Tedesco
Schwarte.
bàgnu , nm: bàngiu,
bànniu,
bannu,
banzu,
vanzu Definizione
su si pònnere o istare in mesu de s'abba o àteru po si samunare o ispàssiu; su pl., logu inue dhue at abbas meighinosas caentes o fintzes ludu po cura; logu, aposentedhu aintru de domo fatu adatu po si samunare e fàere de bisóngiu
Sinonimi e contrari
peschina
Frasi
semus andhados a Fordongianus a fàghere sos bagnos ◊ che sunt in mare pro sos bagnos ◊ a sa camba dhi faint bèni is bàngius de axedu callenti ◊ andhaiant a frúmmene a impojare ca no si podiant fàede su banzu in dommo
2.
in Benetuti e in Sàrdara bi sunt sos bagnos ◊ bai e isciacuadí in su bàngiu de Síloe!
3.
in sas domos como su bagnu lu faghent intro
Cognomi e Proverbi
smb:
(Anzos)
Terminologia scientifica
dmo
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
bain,
salle de bain
Inglese
bath
Spagnolo
baño,
cuarto de baño
Italiano
bagno,
tèrme o stabiliménto termale (al pl.)
Tedesco
Bad,
Badezimmer,
Thermalbad.
balanséri , nm: balantzeri Definizione
chie faet, o bendhet o acònciat balansas
Terminologia scientifica
prf
Etimo
ctl.
balancer, balanser
Traduzioni
Francese
balancier
Inglese
scales maker
Spagnolo
fabricante de balanzas
Italiano
bilanciàio
Tedesco
Waagenhersteller.
bancarrutéri , nm Definizione
chie faet bancarruta, pruschetotu apostadamente, a ingannu
Frasi
sos carabbineris aite no arrestant sos bancarruteris?!
Traduzioni
Francese
dilapidateur,
banqueroutier
Inglese
bankrupt
Spagnolo
quebrado,
empresario acusado de bancarrota
Italiano
dilapidatóre,
bancarottière
Tedesco
Bankrotteur.
barigàdu , pps, nm, avb: barigau Definizione
de barigare; sa die apustis de pustigràs o fintzes sa die apustis de cras: 1. oe, 2. cras, 3. pusticràs, 4. barigadu, o, in àteru logu: 1. oe, 2. cras, 3. barigadu
Sinonimi e contrari
abbarigau,
imbarigadu
/
colau,
passadu
Frasi
su mastru in sa vida ndhe aiat bidu e barigadu de onzi colore ◊ isse si ammandroneit, ch'est barigadu su tempus e abbarradu est chena patente e como est betzu pro cosas gai
2.
oe cantos de gioja e de amore, boghes cras de miséria e dolore e barigadu in d-unu muntonalzu! (A.Casula)◊ nos amos a bíere barigadu, candho torro ◊ oe est carrasegare, cras est barantinu e barigadu est Pasca…
Terminologia scientifica
tpc
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
après-demain
Inglese
in three days
Spagnolo
dentro de tres días
Italiano
fra tre giórni
Tedesco
in drei Tagen.
barrína , nf: berrina,
bérrina,
varrina Definizione
genia de aina a caragolu e a punta po istampare linna; idea firma, idea maca; maladia a conca de is brebès / barrinas (nadu de macarrones) = itl. fusilli
Sinonimi e contrari
berruzu,
érrina
/
badhirone
/
gadheghinzu,
ingadheinzu
Frasi
aggarrat una berrina e ponet manu a su carratzolu ◊ portu sa berrina ca istampu custa tàula
2.
candu mi benit cussu dolori parit chi m'istampint is ossus a barrina! ◊ no tengu prus barrinas in sa conca ◊ giughet sa berrina de bi torrare! ◊ su tzirríchiu de is sitzirigollas brintat in is origas a tipu berrina e arribbat a is ciorbedhus
Cognomi e Proverbi
smb:
Berrina
Terminologia scientifica
ans
Traduzioni
Francese
vrille
Inglese
gimlet,
auger
Spagnolo
barrena de mano
Italiano
succhièllo,
trivèllo
Tedesco
Lochbohrer.
basína, basínu , nf, nm Definizione
genia de tela de cotone
Terminologia scientifica
ts
Etimo
itl.
basino
Traduzioni
Francese
ouatine
Inglese
cotton cloth
Spagnolo
tela de algodón
Italiano
bambagina
Tedesco
baumwollener Stoff.