Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

arrebbócu , nm Definitzione carda de prantu, de arrennegu Sinònimos e contràrios arrebbentu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu rage réprimée avec de chaudes larmes Ingresu anger reprimed with an implacable cry Ispagnolu arrebato de ira Italianu ira reprèssa con pianto implacàbile Tedescu verhaltener Zorn.

arrigàdu , agt: errigau, rigau Definitzione pps. de arrigare; chi est totu a errigas / paperi, fògliu arrigau = a rigas Sinònimos e contràrios aviau 2. teniat su bentone arrigadu, sa cravata de seda, sas iscarpitas fines de pedhe Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu rayé Ingresu striped Ispagnolu rayado, de rayas Italianu rigato Tedescu liniert.

arrimàdu , pps, agt: arrimatu, arrimau Definitzione de arrimare; firmu, postu o lassau a una parte; nau de ccn., chi po maladia o becesa no essit prus Sinònimos e contràrios firmu, postu / malàdiu Frases s'autocarru dh'iant arrimau in pratza ◊ is istimentos de is frades o sorres prus mannos beniant arrimaos e dhos umperànt is prus pitios 2. candho mi ant bidu betzu e arrimadu mi ant che un'istratzu fuliadu (C.Longu)◊ est mesu arrimau, cun sas ancas che tzumpedhu ◊ seo cricanno foedhos arrimaos in calecunu corruncone de sa memória Tradutziones Frantzesu appuyé, posé Ingresu deposited, put Ispagnolu arrimado, que ya no sale de su casa (anciano) Italianu depósto, appoggiato Tedescu gestützt.

arrubiètu , nm Definitzione genia de cosa orrúbia chi si frigant in cara e mescamente in lavras is féminas po si pàrrere de prus, po fàere prus bella sa carrítzia Sinònimos e contràrios arrubiedhu, arrubighita Frases su trucu est cussa cosa chi si ponint in faci po si fai bellas, is féminas: s'arrubietu po is trempas Tradutziones Frantzesu rouge à lèvres Ingresu lipstick Ispagnolu barra de labios, arrebol Italianu rossétto Tedescu Lippenstift.

arrullàu , pps, agt Definitzione de arrullai; chi portat is pilos anedhaos, a lorighedhas Sinònimos e contràrios abbuculau, frisau, pilianedhadu 2. essiast a curri cun cuadhu arrullau ◊ cussa picioca portat is pius niedhus arrullaus ◊ fiat unu pipiu totu arrullau, a fronti artu ◊ portat is pius arrullaus coment'e un'angioni 3. su meri bolliat màniga arrullada, de s'iscaraderi e de su serbidori, messendi Tradutziones Frantzesu bouclé Ingresu curly Ispagnolu de pelo ensortijado Italianu riccioluto Tedescu lockig.

arveghínu , agt: berbechinu*, elveghinu, vervechinu Definitzione chi est de brebè; nau in suspu de unu, chi est tontu o de pagu contu coment'e is brebès, o chi deasi dhu càrculant Sinònimos e contràrios irvechinu Frases su pópulu arveghinu ant de trampare Tradutziones Frantzesu de brebis Ingresu sheep's milk cheese Ispagnolu de oveja Italianu pecorino Tedescu Schaf…

asílu , nm Definitzione logu seguru inue faet a si apartare, aprigare; genia de iscola ue leant is pipios piticos po dhos amedhare e cumenciare a dhis giare imparu pentzau apostadamente Tradutziones Frantzesu asile, jardin d'enfants Ingresu refuge Ispagnolu jardín de infancia Italianu asilo Tedescu Kindergarten.

asseguradòre, asseguradòri , nm: assicuradore Definitzione prus che àteru, impresa chi faet assiguratziones Terminologia iscientìfica prf Tradutziones Frantzesu assureur Ingresu assurer Ispagnolu asegurador, compañía de seguros Italianu assicuratóre Tedescu Versicherer.

assubentài , vrb: assubentare, assubrentare, assuentai, assuentare Definitzione èssere o fàere a assúpidu, torrare àlidu coment'e chi unu apat curtu; pigare su subentu o fúria bentosa Sinònimos e contràrios acaugare, addemare, atanare, irfodhiare, isalidare, scannai / assubrimare Frases su pipiu fiat assubentendu, cun cudhu sarragu mannu pariat donendu s'úrtimu respiru ◊ est arribbau a su monti assubentendu ◊ fiant assubentendu forti me is pesadas ◊ ses assuentendi ca fiast currendi ◊ si fiat assubrentau e isciopau puru ◊ seu giai assubentendi isceti a su pensamentu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu devenir poussif Ingresu to become broken-winded Ispagnolu jadear, enfermar de huélfago Italianu ansimare, imbolsire Tedescu keuchen, ermatten.

àstua , nf: àstula Definitzione orrughedhu de linna minore, crutzu e ladu, bogau o segau unu pagu de longu, a isperradura, segandho e iscudendho a segure; genia de naturale de ccn. / àstua de prana = apranadura Sinònimos e contràrios alciuza, doladu, gliesca, iscata, isciapa, schedra, taza / naturale Maneras de nàrrere csn: bogai à. de unu truncu, faisí a àstulas; betare s'à. de unu a un'àteru = pigai is difetus de un'àteru; andhare in àstula (nadu de unu) = èssere astulau, irdeortu, pagu atentu faghindhe cosa Frases àstula negat d'esser de presone, ma su truncu est de veru delincuente (B.Asili) 2. pro s'àstula mala chi at, lu leant totu de lantza e de punta ◊ bae chi già li at betadu, s'àstula de su babbu! Sambenados e Provèrbios prb: àlbori orrutu, totus dhi bogant àstula Ètimu ltn. astula Tradutziones Frantzesu éclat de bois Ingresu splinter Ispagnolu astilla de madera Italianu schéggia di légno Tedescu Holzsplitter.

àtzos , nm Definitzione puntos de cosidura in segadas de sa carre / pònnere atzos = cosire una ferida Sinònimos e contràrios puntos Tradutziones Frantzesu points de suture Ingresu stiches Ispagnolu puntos de sutura Italianu punti di sutura Tedescu Suturfäden.

audènte , agt Definitzione adduidore, chi adduit, chi est de acórdiu Frases afina su pessamentu e ti as a ammentare chi issa puru fit audente Tradutziones Frantzesu consentant Ingresu consentient Ispagnolu de acuerdo Italianu consenziènte Tedescu zustimmend.

babballúca , nf: bambaloca, bombulita, bubbalica Definitzione bubburuca o luna de sabone, ma fintzes bubburuca de freadura o iscardidura Sinònimos e contràrios bubbugiuca, bumbuglione 2. trabballendi custa cosa ti essint is babballucas coment'e bocioedhas in sa manu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu bulle de savon Ingresu little soap bubble Ispagnolu burbuja de jabón Italianu bollicina di sapóne Tedescu Seifenblase.

bàdhu 2 , nm Definitzione corgiolu de lardu, de porcu o de sirbone; s'intostadura chi faet a tretos su primu pígiu de sa carre in manos a fortza de fàere trebballu pesante Sinònimos e contràrios callu* 1, corgiolu, sidhu 2. sos betzos si contant tribbulias mustrèndhesi sos badhos de sa manu Tradutziones Frantzesu couenne Ingresu pigskin Ispagnolu hoja de tocino, témpano Italianu coténna Tedescu Schwarte.

bàgnu , nm: bàngiu, bànniu, bannu, banzu, vanzu Definitzione su si pònnere o istare in mesu de s'abba o àteru po si samunare o ispàssiu; su pl., logu inue dhue at abbas meighinosas caentes o fintzes ludu po cura; logu, aposentedhu aintru de domo fatu adatu po si samunare e fàere de bisóngiu Sinònimos e contràrios peschina Frases semus andhados a Fordongianus a fàghere sos bagnos ◊ che sunt in mare pro sos bagnos ◊ a sa camba dhi faint bèni is bàngius de axedu callenti ◊ andhaiant a frúmmene a impojare ca no si podiant fàede su banzu in dommo 2. in Benetuti e in Sàrdara bi sunt sos bagnos ◊ bai e isciacuadí in su bàngiu de Síloe! 3. in sas domos como su bagnu lu faghent intro Sambenados e Provèrbios smb: (Anzos) Terminologia iscientìfica dmo Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu bain, salle de bain Ingresu bath Ispagnolu baño, cuarto de baño Italianu bagno, tèrme o stabiliménto termale (al pl.) Tedescu Bad, Badezimmer, Thermalbad.

balanséri , nm: balantzeri Definitzione chie faet, o bendhet o acònciat balansas Terminologia iscientìfica prf Ètimu ctl. balancer, balanser Tradutziones Frantzesu balancier Ingresu scales maker Ispagnolu fabricante de balanzas Italianu bilanciàio Tedescu Waagenhersteller.

bancarrutéri , nm Definitzione chie faet bancarruta, pruschetotu apostadamente, a ingannu Frases sos carabbineris aite no arrestant sos bancarruteris?! Tradutziones Frantzesu dilapidateur, banqueroutier Ingresu bankrupt Ispagnolu quebrado, empresario acusado de bancarrota Italianu dilapidatóre, bancarottière Tedescu Bankrotteur.

barigàdu , pps, nm, avb: barigau Definitzione de barigare; sa die apustis de pustigràs o fintzes sa die apustis de cras: 1. oe, 2. cras, 3. pusticràs, 4. barigadu, o, in àteru logu: 1. oe, 2. cras, 3. barigadu Sinònimos e contràrios abbarigau, imbarigadu / colau, passadu Frases su mastru in sa vida ndhe aiat bidu e barigadu de onzi colore ◊ isse si ammandroneit, ch'est barigadu su tempus e abbarradu est chena patente e como est betzu pro cosas gai 2. oe cantos de gioja e de amore, boghes cras de miséria e dolore e barigadu in d-unu muntonalzu! (A.Casula)◊ nos amos a bíere barigadu, candho torro ◊ oe est carrasegare, cras est barantinu e barigadu est Pasca… Terminologia iscientìfica tpc Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu après-demain Ingresu in three days Ispagnolu dentro de tres días Italianu fra tre giórni Tedescu in drei Tagen.

barrína , nf: berrina, bérrina, varrina Definitzione genia de aina a caragolu e a punta po istampare linna; idea firma, idea maca; maladia a conca de is brebès / barrinas (nadu de macarrones) = itl. fusilli Sinònimos e contràrios berruzu, érrina / badhirone / gadheghinzu, ingadheinzu Frases aggarrat una berrina e ponet manu a su carratzolu ◊ portu sa berrina ca istampu custa tàula 2. candu mi benit cussu dolori parit chi m'istampint is ossus a barrina! ◊ no tengu prus barrinas in sa conca ◊ giughet sa berrina de bi torrare! ◊ su tzirríchiu de is sitzirigollas brintat in is origas a tipu berrina e arribbat a is ciorbedhus Sambenados e Provèrbios smb: Berrina Terminologia iscientìfica ans Tradutziones Frantzesu vrille Ingresu gimlet, auger Ispagnolu barrena de mano Italianu succhièllo, trivèllo Tedescu Lochbohrer.

basína, basínu , nf, nm Definitzione genia de tela de cotone Terminologia iscientìfica ts Ètimu itl. basino Tradutziones Frantzesu ouatine Ingresu cotton cloth Ispagnolu tela de algodón Italianu bambagina Tedescu baumwollener Stoff.

«« Torra a chircare