Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

alléu , nm Definitzione criadura minuda, pipiu de naschidórgiu Tradutziones Frantzesu enfant au berceau Ingresu baby Ispagnolu niño de pañales Italianu bambino in fàsce Tedescu Wickelkind.

allupaguàdhu 2 , nm Definitzione genia de erba chi no sicat mai Sinònimos e contràrios nuditzedhu, síntziri Terminologia iscientìfica rba, Polygonum equisetiforme Tradutziones Frantzesu renouée, centinode Ingresu knotgrass, knotweed Ispagnolu hierba de la sangre Italianu polìgono Tedescu Vogelknöteriche.

allupaguàdhu 3 , nm Definitzione genia de erba linnosa, coa de gatu o fintzes strapudhu de cani, bona po tínghere orrobba in colore grogo Sinònimos e contràrios reseda Terminologia iscientìfica rbl, Reseda alba Tradutziones Frantzesu réséda blanc Ingresu white mignonette Ispagnolu hopo de zorra Italianu resèda bianca Tedescu weisser Wau.

alluscàu , pps, agt Definitzione de alluscare; chi est coment'e tzurpu, chi no biet prus nudha de sa gana o disígiu, chi dhu praghet sa fémina (o s'ómine), chi est imbriagu / alluscau de su sídiu = cassidu, tzegu de su sidi Sinònimos e contràrios alluscorau Frases Mallena fit débbile e alluscada de natura Terminologia iscientìfica ntl Tradutziones Frantzesu rêveur, sensuel Ingresu dreamer, sensual Ispagnolu ciego de pasión Italianu sognatóre, sensuale Tedescu träumend, sinnlich.

altudhàre , vrb: artudhare, artzudhare, astudhare, atudhare Definitzione pònnere sa tzudha, fàere inteterare su pilu, intrare su fritu de s'assíchidu, de sa timoria; fintzes arrennegare Sinònimos e contràrios aciuciudhae, altudhire, apilurtzie, arpilare, assunciudhai, aturtudhire, atzultzudhare, impilurtzai, impriutzai Frases fit artudhadu a su fritu e a su fàmene 2. mamas chin fizos morzendhe de fàmine sunt cosas chi faghent altudhare ◊ un'aerita de ispreu mi artudhat sa carena (P.Fae)◊ si li fit atudhada sa carena pessandhe de pòdere favedhare gai a su frade (S.Spiggia)◊ mancari si artzudhet, isse, si dha faent abbassare sa coa! ◊ mi ndhe altudhat sa pedhe Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu faire dresser les cheveux sur la tête (herisser), frissonner de froid, frissonner d'horreur Ingresu to make s.o.'s hair stand on end, to shudder Ispagnolu espeluznar, ponérsele los pelos de punta Italianu far rizzare i capélli, rabbrividire Tedescu die Haare sträuben, schaudern.

amarète, amarètu , nm: ammaretu Definitzione genia de druche, de forma tundha, ladu, grussu pagu prus de unu centímetru, fatu cun méndhula druche mólia e pagu pagu de méndhula marigosa, farra e tzúcuru Sinònimos e contràrios maricosu Frases est cumbidandu sa gente cun is amaretos, is pistocos e is licores fatus in domu ◊ ant combidadu suspiros e amaretes de Utieri Terminologia iscientìfica drc Tradutziones Frantzesu macaron Ingresu macaroon Ispagnolu pastel a base de almendras amargas Italianu amarétto Tedescu Makrone.

amèga , avb: ammegu, ammega, ammegas, megas Definitzione megai de…, èssere faendho, acant'a fàere, apenas fata calecuna cosa / ammegas de mandhigare = sughestantu, in s'ora chi fit, o chi est, manighendhe Frases ammegas de bènnere so in su mamentu 2. proite tue, fizu de s'upa manna e de unu filu de lughe, ammega in s'oru de sa corona, cun sa làntia de su pensamentu già chircas e preguntas? Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu être sur le point de… Ingresu in the act of… Ispagnolu mientras, a punto de Italianu nell'atto di… Tedescu im Begriff zu.

ammalaía , avb Definitzione a mala gana, mancai chentza gana o contras a sa gana chi si tenet Sinònimos e contràrios ammalaoja, ammaròglia, provortza Frases ammalaia sos contos teviant torrare! ◊ ammalaia est andhadu a chircare cosa, si cheriat manigare! ◊ ammalaia est torradu a domo de su babbu Tradutziones Frantzesu à contrecœur, force est de…, finalement Ingresu reluctantly Ispagnolu de mala gana, a regañadientes Italianu malvolentièri, giocofòrza, finalménte Tedescu ungern, gezwungen sein.

ammalaòxa, ammalaòza , avb Definitzione a mala bògia, a mala gana, contr’a sa volontade Sinònimos e contràrios ammalaia, ammaròglia Frases ammalaoza nos benit de andhare, mancari malàidos! ◊ oe ci non ti callas a sola ti callas ammalaoja! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu à contrecœur Ingresu unwillingly Ispagnolu de mala gana, a regañadientes Italianu malvolentièri Tedescu ungern.

ammaròglia, ammaròlgia, ammaròlla , avb, nf: marolla Definitzione a mala bolla, a mala bògia, fintzes contr’a sa volontade; fintzes chentza unu motivu giustu, contras a s’arrexone, a prepoténtzia / fai una cosa po s'ammarolla = pro bisonzu, a s’apretu Sinònimos e contràrios ammalaia, ammalaoja, atrupi, provortza Frases ammarolla impicant ◊ meras bortas is babbus e is mamas bolint ammarolla mandai is fillus a iscola po s'afródhiu de dhis fai pigai unu diploma ◊ candu benit s'ammarolla tocat de andai! 2. tantis Sardus ant pigau s'istrada de s'ammarolla, emigrendu peri su mundu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu à contrecœur Ingresu reluctantly Ispagnolu de mala gana Italianu controvòglia Tedescu widerwillig.

ammarturàe, ammarturài, ammarturàre , vrb: ammarturiai, ammarturiare, marturare Definitzione orrúere a malàidu a tempos longos, màrtire, chentza ndhe pòdere sanare; nau cun arrennegu, abbarrare a tropu in letu, istare sèmpere crocau, chentza trebballare Sinònimos e contràrios irmalaidare Frases nos diamus ammarturiare labandhe a modhe in su ribu! ◊ aite isto in su letu, a mi ammarturare peus?! ◊ no si podiat movi poita de otu annus si fut ammarturau 2. at fatu su letu e si nc'est ammarturada! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu demeurer infirme Ingresu to fall ill for a long time Ispagnolu enfermar de forma crónica Italianu ammalarsi a lungo Tedescu lange erkranken.

ammatucàe, ammatucài , vrb Definitzione fàere a matucu, a mannu, fintzes fàere crèschere Sinònimos e contràrios crèschere, immannitare Frases immoi, candu ammatucant dhis còmporant su motorinu, a is fillus! ◊ a piticu fut donau a su giogu, ma comenti est ammatuchendi est prus sériu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu grandir, bien pousser (fam.) Ingresu to grow up Ispagnolu crecer de edad Italianu divenir grandicèllo Tedescu halb erwachsen werden.

ammirànte , nm Definitzione genia de erba e frore: cragarista de caboni o pinnàciu de carabbineri Sinònimos e contràrios sprameta Terminologia iscientìfica frs, Celosia argentea Ètimu itl. amaranto Tradutziones Frantzesu crête-de-coq Ingresu rattle (weed) Ispagnolu moco de pavo Italianu crésta di gallo Tedescu Hahnenkamm.

ammodàu , agt Definitzione chi tenet crabbu o manera in su fàere is cosas, in su tratare cun sa gente Sinònimos e contràrios aggrabbadu, ammodidu, assetiosu, garbosu, imbodau, pertocu | ctr. burrincatzu, gavàciu, intrudhadu, mabigrabbau Terminologia iscientìfica ntl Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu bien élevé Ingresu polite Ispagnolu de buenos modales Italianu di buòne manière, gentile Tedescu manierlich.

ammutadúra , nf Definitzione càntigu po dormire is pipios Sinònimos e contràrios ammutu, anninnia Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu berceuse Ingresu lullaby Ispagnolu canción de cuna, nana Italianu ninnananna Tedescu Wiegenlied.

ammutaméntu , nm Definitzione gara poética fata cantandho mutos; genia de fatúgiu, ma mescamente manera de pigare un'animale angenu, furandho, po chi no tzérriet o apedhet de iscobiare sa gente Terminologia iscientìfica sntz Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu competition poétique improvisée Ingresu dispute on extempore poetry Ispagnolu certamen de poesía improvisada Italianu dìsputa in poesìa improvvisata Tedescu dichterische Stegreifdiskussion.

ancúa , nf Definitzione dhu narant po anca, camba; est puru sa parte de apalas de sa còscia de un'animale macellau, sa nàdiga, e sa petza chi portat / s'ossu de s'ancua = sa cannedha de s'anca Sinònimos e contràrios anca, anconi Frases carnatzeri valenti segat petza de ancua ◊ sa bricicheta 'e fogu bogat fumu niedhu de sa part'e s'ancua… Ètimu ctl. ancuda Tradutziones Frantzesu gîte à la noix Ingresu haunch channell, hip Ispagnolu parte posterior del muslo de animal Italianu scannèllo Tedescu Kugel.

àndhas , nf: àndhia, àndhias, àndia, àndua Definitzione genia de aparatu a pigare is santos chi bogant in crufessone: duos murales aunios de unu retàulu, chi andhet bene a dhu pigare in bàtoro (prus che àteru a codhu) Sinònimos e contràrios letera, létia, peàngela, piàngia, prana 1 / panteus Maneras de nàrrere csn: èssere o pònnere in àndhia = portai in panteus, coment'e candu si portant is santus in prucissioni, allirgus, cument'e in festa; leare in àndhias = manera de leare a unu in duos faghíndhelu sere subra de sas manos intradas apare (cun d-una manu si aferrat s'àteru brussu, cun s'àtera unu brussu de su cumpanzu) Frases Gesús iat nau a su màrtiru: Pesadindi, piga s'àndia e torra a domu tua! (Ev)◊ dh'iant betiu is malàidus in àndias ◊ in portessione leant su santu in s'àndhia 2. su binu niedhu de tiu Bustianu los ponzeit in àndhias ◊ est in àndhias, de sa cuntentesa! Ètimu spn. andas, andias Tradutziones Frantzesu chaise à porteurs Ingresu sedan (chair) Ispagnolu silla de manos Italianu portantina, barèlla Tedescu Tragbahre.

annéulu 1 , nm Definitzione su si pònnere o calare sa népide Sinònimos e contràrios anneuladura, anneulamentu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu obscurcissement Ingresu dimness Ispagnolu el cubrirse de niebla Italianu annebbiaménto, rannuvolaménto Tedescu Aufsteigen von Nebel, Bewölkung.

anninnía , nf, nm: anninniu, ninia Definitzione genia de càntidu chi is mamas faent a su pipiu po che dhu dormire; su dormire, nau de is pipios / fai s’anninnia = drommire Sinònimos e contràrios anninnu, nínnidu, ninnoro Frases cantat s'anninnia a su criu ◊ anninnia, anninnia, dromi e fai su sonnu, sa pipia de nonnu! ◊ anninnia anninnia, mannu e bonu ti bia! ◊ po fai dormiri su pipiu is mamas dhi cantànt is anninnius Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu berceuse Ingresu lullaby Ispagnolu canción de cuna, nana Italianu ninnananna, nènia Tedescu Wiegenlied, Nänie.

«« Torra a chircare