cantonéri 1 , nm: contoneri Definizione
operaju chi contivígiat un'istrada, una línia ferroviària
Sinonimi e contrari
cantoneralzu,
istradoneri
/
cdh. cantuneri
Terminologia scientifica
prf
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
cantonnier
Inglese
signal man (road)
Spagnolo
peón caminero,
peón de vía
Italiano
cantonière
Tedesco
Bahnwärter.
capistatziòne , nm: capustatzioni Definizione
chie cumandhat o contivígiat un'istatzione
Terminologia scientifica
prf
Traduzioni
Francese
chef de gare
Inglese
stationmaster
Spagnolo
jefe de estación
Italiano
capostazióne
Tedesco
Bahnhofsvorsteher.
capòne 1, capòni , nm Definizione
una genia de pische de mare, una calidade de iscrópula orrúbia
Frasi
ammisturu prupu, sépia cun pagellu, gallinetas cun sorellu, vacas, òrgunus, caponis, mumungionis…
Cognomi e Proverbi
smb:
Capponi
Terminologia scientifica
psc, lepidotrigla cavillone, trigla lucerna, t. lyra, aspitrigla obscura, a. cuculus, eutrigla gurnandus, trigloporus lastoviza
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
trigle
Inglese
swallow-fish
Spagnolo
cabete,
golondrina de mar,
bejel,
rubio
Italiano
pésce cappóne
Tedesco
Meersau.
caràtere , nm: caràtile,
caràtili,
caràtiri Definizione
prus che àteru su naturale o naturalesa de su cristianu, ma fintzes arresurtau de educatzione e de imparu, bistu coment'e cumportamentu, maneras de fàere e de pentzare sérias, coment'e firmesa e seguresa de cumportamentu, naturale forte e síncheru / caràteres de istampa = líteras po iscritura de tipografia o de css. màchina, de bisura e genias diferentes
Sinonimi e contrari
naturale
/
firmesa
Frasi
cussu disonestu si at béndhidu onore e caràtere ◊ cussos sunt chentza caràtere: bae e fídadi, ti narant una cosa oe un'àtera cras! ◊ custa est fémina de caràtere e de sentidu ◊ su travàgliu li aiat acraritu su caràtile de s'ómine: unu cantu de pane! ◊ mi azis imparadu a no timire, a tènnere caràtere in donzi situassione e a mi ribbellare a sas cosas dortas (G.B.Fressura)◊ ti faint su bellu bellu ananti e sunt de caràtiri fraitzu prenus de ingannus!
Traduzioni
Francese
caractère bien trempé
Inglese
temper
Spagnolo
fortaleza de alma
Italiano
caràttere morale,
fermézza nel pròprio comportaménto
Tedesco
Charakterstärke.
carbónicu , agt Definizione
chi dhue at o portat carbóniu / anidride carbónica = gasu, o astrau, cumpostu de un'àtomu de carbóniu (C) e duos de ossígenu (O): CO2
Traduzioni
Francese
carbonique
Inglese
carbonic
Spagnolo
de carbono,
carbónico
Italiano
carbònico
Tedesco
kohlensauer.
carduéru , nm: cardureu,
carduvreu,
garduleu Definizione
de totugantos is cardos, su chi prus si assimbígiat a sa cranciofa, bonu meda po alimentu (sa crosta, su cambu e su canciofitu, chi però est prus ispinosu)
Sinonimi e contrari
bardueru,
cardugureu,
gureu
Frasi
a su carduvreu no li andhat meda s'aspríghine: menzus sa fava
Terminologia scientifica
rba, Cynara cardunculus ssp. cardunculus
Etimo
ltn.
carduus verus
Traduzioni
Francese
artichaut sauvage
Inglese
wild artichoke
Spagnolo
cardo de Castilla
Italiano
carciòfo selvàtico
Tedesco
spanische Artischocke.
carduvustíga , nm Definizione
una genia de cardu
Sinonimi e contrari
cardugandhela,
spinabra
Terminologia scientifica
rba, Carlina corymbosa
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
carline en corymb
Inglese
clustered carline thistle
Spagnolo
cabeza de pollo
Italiano
carlina raggio d'òro
Tedesco
Wolliger Saflor
càrra , nf: cuarra Definizione
genia de istrégiu po medire prus che àteru laores e fintzes po inditare sa mannària de unu terrenu (po su sèmene chi dhue intrat); àtera cosa puru?
Sinonimi e contrari
caltu
Modi di dire
csn:
fai sa cuarra a rasu, a cúcuru; portai sa conca cantu una cuarra = ammuinada, che in moida ’e rios; tènniri sa cosa a cuarras = a muntones, a meda
Frasi
su pipiu tenit sonnu… a cuarras su dinai dhi misurit su nonnu! ◊ batzinones chi leant una carra dogni note ndhe prenant chimbe e ses! ◊ Predu at semenau duas carras de orju
2.
in sa càscia bi aiat carras de fresi, lentolos de linu e costúmenes
3.
fach'e cuarra atriviu!
Cognomi e Proverbi
smb:
Carra, Carredda
Terminologia scientifica
ans
Etimo
itl.
quarra
Traduzioni
Francese
boisseau
Inglese
bushel
Spagnolo
cubo de madera,
fanega de sembradura,
fanegada
Italiano
stàio
Tedesco
Scheffel.
carràmbalu , nm Definizione
matzu de ispigas de moriscu; cosa chi istat pendhendho, iscaligione de àghina, fintzes cambu cun cheréssia
Sinonimi e contrari
campaninu,
cicillone,
iscalúgia,
pimpillia,
popurustu,
pripixone,
scalonina,
scrichilloni,
sprimpilloni,
tzitzicra
/
apesile,
pubúsulu
Terminologia scientifica
rbr
Traduzioni
Francese
gerbe d'épis de maïs
Inglese
bunch of panicles
Spagnolo
manojo de mazorcas
Italiano
mazzo di pannòcchie
Tedesco
Maiskolbenstrauch.
cartavetràda , nf Definizione
genia de paperi fatu arrasposu a una parte po allisare linna passandhodhu a frigadura
Traduzioni
Francese
papier de verre
Inglese
glasspaper
Spagnolo
papel de lija
Italiano
carta vetrata
Tedesco
Glaspapier.
cartéri , nm Definizione
chie in su giogu minat e giaet is cartas
Etimo
spn.
cartero
Traduzioni
Francese
qui mêle les cartes
Inglese
dealer
Spagnolo
quien baraja las cartas de juego
Italiano
cartaro
Tedesco
Kartengeber.
cartièra , nf Definizione
fràbbica ue faent su paperi
Traduzioni
Francese
papeterie
Inglese
paper-mill
Spagnolo
fábrica de papel
Italiano
cartièra
Tedesco
Papierfabrik.
carútza , nf Definizione
min. de cara, cara pitichedha, de criadura / min. carutzedha
Sinonimi e contrari
carighedha
Frasi
est gai belledha, cun cussa carutzedha totu abba e sabone!…◊ disizendhe sas carutzas de fizos mios m'ingaleno
Traduzioni
Francese
joli minois,
frimousse
Inglese
pretty face
Spagnolo
cara de niño
Italiano
visino
Tedesco
kleines Gesicht.
càsa , nf Definizione
abiàrgiu, casidhu, su niu chi faet s'abe in is tuvos de is matas o de orrocas, o fintzes àteru bobboi chi faet mele / min. casedha
Sinonimi e contrari
istallu 1
/
abialzu,
bugnu,
caidhu,
mógiu,
moitedhu
Frasi
una borta e dua ndhe li apo intesu, a babbu, de contos de casas de abe!…◊ su muscone, si li forroxant sa casa, si difendhet cun rejone! ◊ lis mustresit s'abe in sas casas
Cognomi e Proverbi
smb:
Casa, Casas
Terminologia scientifica
sbs
Traduzioni
Francese
nid d'abeilles
Inglese
beehive
Spagnolo
panal de abeja
Italiano
nido delle api
Tedesco
Bienennest.
casigiólu , nm: casizolu Definizione
genia de forma de casu piticu (agiummai solu de late bàchinu) chi si faet a bisura de pira trebballandho su casu friscu aintru de s'abba budhia: dhi faent unu nasedhu (o tenàgiu, conca), su tzugu, inue faet a dhi pònnere un'acapióngiu a dh'apicare (e po cussu a logos dhi narant tavedha)/ unu c. = unu pischedhu de casizolu
Sinonimi e contrari
gruguzone,
gurgugiolu,
panada 3,
perita,
piredha
/
cdh. caxola
Frasi
issus papànt arrescotu, cagiadu e casigiolu ◊ còmpora duos casizolos ca no che ndhe amus!◊ casigiolu e casu furriadu, su casu béciu cun su casu nou, totu cositas de bonu sabore!
Terminologia scientifica
csu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
"caciocavallo" (fromage de d'Italie du Sud à forme allongée)
Inglese
strong cheese from southern italy
Spagnolo
"caciocavallo",
un tipo de queso
Italiano
caciocavallo
Tedesco
geräucherter Hartkäse.
cassatziòne , nf Definizione
tribbunale supremu, úrtimu gradu de unu dibbatimentu a ue unu si podet furriare contr'a sa senténtzia de sa corte de apellu
Traduzioni
Francese
cassation
Inglese
supreme court
Spagnolo
tribunal de casación
Italiano
cassazióne
Tedesco
Kassationshof.
castagnòla , nf: castangiola 2,
castanzola Definizione
tafaranu areste o gardu tridicale, genia de erba chi faet asuta che una castàngia, dha papant is porcos a forrogu, bogat unu frorighedhu biancu
Terminologia scientifica
rba, Romulea bulbocodium
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
faux safran
Inglese
wild saffron
Spagnolo
tipo de azafrán
Italiano
zafferano selvàtico
Tedesco
wilder Safran.
castangiòla 1 , nf Definizione
lillixedhu de castangiola o asulu, una genia de erba chi faet asuta che una chibudhita de sa mannària de una castangedha: castangiola si narat fintzes de dónnia tzeurra a conchighedha a bisura de chibudha pitica
Sinonimi e contrari
lillubburdu
Frasi
is procus iscorrovant sa terra circhendi castangiola
Terminologia scientifica
rba, Moraea sisyrinchium
Traduzioni
Francese
bulbe
Inglese
bulb
Spagnolo
patita de burro
Italiano
bulbo
Tedesco
Zwiebel.
castragànes , nf: crastacanes Definizione
gentilledha de àcua, erba de anadis, lentígia de abba; nau in cobertantza e a befa, gurtedhu malu, chi no segat
Terminologia scientifica
rba, Lemna minor
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
lentille d'eau
Inglese
duckweed
Spagnolo
lenteja de agua
Italiano
lentìcchia d'àcqua
Tedesco
kleine Wasserlinse.
casucótu , nm: casugotu 1 Definizione
una genia de erba: orchidea aresti; prus che àteru su pl., is casucotus, funt is càrigas, màncias de diferente colore chi si formant in is cambas aparadas meda nudas a su fogu
Sinonimi e contrari
tubaridúbari
2.
tocat a illichidire, no faet a abbarrare a fàere casu cotu pata a fogu!
Terminologia scientifica
rba, Anacamptis longicornu, Dactylorhiza maculata, Anacamptis morio
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
orchis à long éperon,
orchis bouffon
Inglese
wild orchis,
green-winged orchid
Spagnolo
especies de orquídeas
Italiano
orchide cornuta,
concòrdia
Tedesco
geflecktes Knabenkraut,
Kleine Knabenkraut.