acorruntzulàre , vrb Definition
fàere su corrúntzulu, seberare sa tega de sa fae, de su pisu, o àteru)
Synonyms e antonyms
acorruschedhare,
seberare
Etymon
srd.
Translations
French
nouer (bot.)
English
to set
Spanish
transformarse el ovario en fruto
Italian
allegare (détto di piante)
German
ansetzen (Bot).
addegàre , vrb: atecare,
ategai Definition
fàere sa tega, nau de unos cantu laores (fae, pisucre, pisu)/ fasoledhu ategau = a tega fata
Etymon
srd.
Translations
French
nouer (bot.)
English
to set
Spanish
transformarse el ovario en fruto
Italian
allegare (fare i baccèlli)
German
ansetzen (Bot).
cagadía , nf: cogodia Definition
fodhe, frutu aortitzu de sa pruna, chi no ammadurat s'ossu e chi no dhu sèberat de sa prupa: abbarrat coment'e teghighedha, buida in mesu, ladita, modhe, in colore tra birde e biancu, bona a papare, de sabore marigosu, e apustis si sicat deunudotu
Synonyms e antonyms
tacatia
2.
s'amistade issoro ch'est finida in cogodia e no si sunt mancu piús faedhados!
Scientific Terminology
rbr
Etymon
srd.
Translations
French
fruit rabougri de la ronce
English
withered fruit of the plum tree
Spanish
fruto apestado del endrino
Italian
frutto imbozzacchito del pruno
German
eingeschrumpfter Frucht des Pflaumenbaums.
carriadòrgia, carriadòrza, carriadròxa , nf: carriatòglia,
carricatorja,
carrigadorja,
carrigadroxa,
garriatòglia Definition
de is pértigas de sa bide, sa chi si lassat fintzes prus longa po bogare prus frutu; calidade de àghina bianca / est peus de unu ciliru de cerri chi no acherrat mancu una carriadroxa = (nau de ccn.) est unu culivala, no aguantat su segretu
Synonyms e antonyms
barriadorza,
cabidiana
| ctr.
codiana
Sentences
assumancus duas carriadroxas lassaisidhas a dónnia fundu
Etymon
srd.
Translations
French
sarment fructifère
English
shoot
Spanish
sarmiento más largo para fruto
Italian
tràlcio da frutto
German
Schößling.
duràghe , agt Definition
nau de frutos, chi giughent sa prupa aghedhosa, tostada, chi no istacat de s'ossu
Synonyms e antonyms
orrósigu
| ctr.
isperrache,
ispitzigaditu
Sentences
su péssighe duraghe est prus saboridu de s'àteru
Translations
French
pavie
English
clingstone
Spanish
fruto de carne dura
Italian
duràcino
German
hartfleischiger.
frútu , nm Definition
su chi is matas sèberant de su frore e cumprint ammadurandhodhu, fintzes su fedu nou de una carena animale; s’arresurtau, su chi si ndhe tenet de unu trebballu / min. frutixedhu
Synonyms e antonyms
frútora
Idioms
csn:
frutu mortu = in cuntratos de pastoriu, totu su chi si podet cussiderare frutu foras su bestiàmine biu (peta, lana, late, e gai); a frutu parte = parte de su frutu, de sos balanzos: zenia de cuntratu de pastoriu, de massajia; frutos de mare: cóciula, arritzonis, buconis, indàtili, cotzas; su frutu est intrendhe in fàghere = est lompindhe; cojaisí a f. pendenti = a isposa príngia, a pipiu incarrerau
Sentences
de su frutu si connoscit sa mata ◊ sos ventos ant secatu e frazicatu frutos e ramos ◊ beneditu est su frutu de is intrànnias tuas, Gesu ◊ seus comet’e una mata e sa língua chi fuedhaus est su frutu chi portaus apicau sèmpiri ◊ biveus de us frutus de sa terra
2.
triballu meda, ma frutu pagu! ◊ sos frutos de sa terra e de sas bamas, totu at fatu pro zente istraniera!
3.
si at picau unu cariasarju a frutu parte ◊ li aiant dau una gama manna de berbeches a frutu parte e sos pàsculos a mesapare
Surnames and Proverbs
smb:
Fruttu
Etymon
ltn.
fructus
Translations
French
fruit
English
fruit
Spanish
fruto
Italian
frutto
German
Frucht,
Ergebnis,
Frucht.
isperràche , agt: isperraghe Definition
nau de unos cantu frutos, chi sa prupa istacat bene de s'ossu
Synonyms e antonyms
abbelzinu,
abberigiolu,
ispitzigaditu,
sperradori
| ctr.
duraghe,
rósigu 1
Etymon
srd.
Translations
French
qui se détache facilement du noyau
English
that can be easily opened
Spanish
fruto que se deshuesa fácilmente
Italian
spiccàgnolo
German
leicht vom Kern lösbar.
sceberadúra , nf: seberadura Definition
su sceberai, su pigare e pònnere abbandha cosas diferentes; nau de is frores, su fàere su frutu, colare (iscolu 1) de frore a frutu
Synonyms e antonyms
chirrionzu,
iscolu 1,
seberamentu
/
sceberu,
sceradura
| ctr.
ammisturamentu
Etymon
srd.
Translations
French
tri,
nouement
English
setting,
choice
Spanish
selección,
criba,
el transformarse el ovario en fruto
Italian
cèrnita,
allegaménto
German
Auslese,
Sortierung,
Fruchtbildung.
sceberài, sceberàri , vrb: scioberai,
sebarai,
seberai,
seberare,
seperare,
severare Definition
pigare e pònnere a parte, abbandha una cosa de un'àtera; pigare su bonu, su méngius e lassare su malu, su peus, su metzanu, pigare ccn. cosa precisa chi torrat paris cun calecunu critériu, sa chi andhat bene a un'iscopu, o fintzes arregollendho de mesu de àteras; foedhandho de frores o de matas de frutuàriu, iscúdere o lassare andhare su frore e ingendrare su frutu, chi deasi si cumènciat a bíere / seberai/-are bijos, angionis, crabitos = pònnere abbandha dae sas mamas pro no che lis súere su late
Synonyms e antonyms
asseperare,
chirrare,
isceberai,
iscedhai,
iscerai,
istagiai
/
acorruntzulare
| ctr.
ammasturai,
meschiare
Sentences
seis prontus a sceberai s'arritzu in su cossu, ma nc'ingurteis unu cammellu intreu! ◊ po issa no nc'est calidadi de seberai, no sèberat ratza, mannus o pitius ◊ candu passais in mesu de is froris seberai is peis po no ndi apetigai
2.
as seberadu bene, cojendhe: as leadu una prendha de fémina! ◊ si at seberadu su menzus fiadu dae mesu de s'ama ◊ mi tiro unu frore: in mesu de sos chentu che sèbero s'orrosa… ◊ sciobera sciobera, su peus nd'iscerat ◊ cussa cosa est totu amméschiu: ndhe cheret seberada sa parte bona e frundhida sa mala ◊ ti ponzo a severare in mesu de duos coros: su chi cheres ti lea! ◊ est bellu, severadu che ispiga de trigu
3.
sa cariasa, sa pira, su frutuàriu como est totu seberendhe ◊ su fiore chi zughiat, s'àrbure, l'at seberadu totu ◊ s'àchina est seperendhe ◊ in su pàltinu nou sa ua est severendhe…
Surnames and Proverbs
prb:
a cuadhu donau no scioberis piu
Etymon
ltn.
seperare
Translations
French
séparer,
choisir,
nouer (bot.)
English
to divide,
to select,
to set
Spanish
elegir,
seleccionar,
transformarse el ovario en fruto
Italian
separare,
scégliere,
selezionare,
allegare (détto di piante)
German
trennen,
wählen,
auswählen,
ansetzen (Bot.).
sceberàu , pps, agt: seberadu Definition
de sceberai; foedhandho de su frutu de is matas, chi si cumènciat a bíere comente sa mata est perdendho su frore / s. che trigu bellu = chirriadu cun incuru mannu
Synonyms e antonyms
chirriatu,
ischeriadu,
scerau
2.
sa méndhula est totu seberada e ndhe zughet meda puru
Translations
French
séparé,
choisi,
noué
English
separated,
selected,
set
Spanish
separado,
elegido,
transformado en fruto
Italian
separato,
scélto,
allegato
German
getrennt,
ausgewählt,
angesetzt.