abbudhàdu , pps, agt Definition
de abbudhare; chi at papau meda; chi dh'ant puntu; chi est pirmau (mau de s'aera, annuada)
Synonyms e antonyms
mascadu,
satzau
/
puntu 2
/
cdh. riadhatu
/
abbudhonadu
Sentences
ndh'at avassadu puru, mih, candho s'est bene abbudhadu!
2.
arratza de zente abbudhada, chi no cheret prus minestrone! ◊ sos batos no ant chérfidu macarrones: abbudhados sunt!
3.
su sole si ch'est frantu a crista bàscia: in s'aera abbudhada e tempestosa si respirat s'alenu de sa dilgràscia
Translations
French
rassasié
English
satiated
Spanish
lleno,
harto
Italian
satóllo
German
satt.
abbultzonàdu , pps, agt Definition
de abbultzonare; chi est totu abbugnau
Synonyms e antonyms
acrocongiolau,
becosu,
bumburonau
Translations
French
plein de bosses
English
bumpy
Spanish
lleno de chichones
Italian
bernoccoluto
German
voller Beulen.
bugnósu , agt: bungiosu Definition
chi est totu a giúmburos, prenu de giúmburos, de nodos (nau de linna, de truncu)
Synonyms e antonyms
abbultzonadu,
abburrutonadu,
bullonatu,
bunzudu,
giumburudu,
nuosu,
tzurumbosu
Sentences
custu est linnàmini bugnosu
Etymon
srd.
Translations
French
bosselé
English
knotty
Spanish
lleno de chicones
Italian
bozzoluto
German
voller Beulen.
ciaciàtu , agt: satzau,
tzatzatu Definition
tzatzau, chi at papau bene
Synonyms e antonyms
afiancu,
atatu,
mascadu,
pienu,
zibbu
| ctr.
famidu
Translations
French
rassasié
English
replete
Spanish
harto,
lleno
Italian
sàzio
German
satt.
imbarratzàdu , pps, agt: imbarratzau Definition
de imbarratzare; nau de logu, chi est prenu de trastos, de cosas chi funt prus de istrobbu chi no àteru, no importat si postas bene o a s’afaiu
Synonyms e antonyms
abbascaramenadu,
abbusatu
| ctr.
illertidu,
líchidu 1,
límpiu
2.
innòi fiat totu imbarratzau de mesedhas, gruxis e santus ◊ cun cussa cosa chi apo manigadu zuto s'istògomo imbarratzadu
Translations
French
encombré
English
encumbered
Spanish
ostruido,
lleno
Italian
ingombrato,
ingómbro
German
versperrt.
istibbídu , pps, agt, nm: istibbiu,
stibbiu Definition
de istibbire; nau de cosa o gente, chi funt postos a istrintu de pare, cracos meda; unu chi papat meda, pasterone
Synonyms e antonyms
ciacau,
insacadu
/
sassagoni,
tuviu
2.
is arrugas funt istibbias de genti, in sa festa, no fait a passai
Translations
French
bondé
English
crammed
Spanish
lleno,
repleto
Italian
zéppo
German
vollgestopft.
mesumésu , avb Definition
in mesu giustu giustu
Synonyms e antonyms
perraberra
Sentences
si est fadhidu mesumesu
Etymon
srd.
Translations
French
en plein
English
completely
Spanish
de lleno
Italian
in pièno
German
mitten.
piénu , pps, agt, nm: plenu,
prenu Definition
de pienare e de plèniri, cun totu is matessi significaos; chi aintru no dhue at logu ca est totu ocupau, chi no dhue cabet àteru (ma a bortas nau fintzes in su sensu de meda, es. cussu móbbile est prenu de brúere, fróbbilu!; est su logu prenu de musca, sa linna betza prena de frommiga)
Synonyms e antonyms
cenu,
prenadu
/
cólimu
/
afiancu,
atatu,
mascadu,
satzau
/
càrrigu,
frunidu,
prignu,
semenadu
| ctr.
líchidu 1,
sbuidu,
tufudu
Idioms
csn:
p. a ponte a ponte (nadu de isterzu)= a cucurru, a meda, a istibbu, a issacu; prenu che ou (nadu de isterzu o de chie at manigadu)= prenu ’eretu, de no càbere prus nudha; terra prena a trigu, a órgiu, a fà, o àteru = chi bi ant semenadu trigu, orzu, fae, o àteru; plenu de doloris = chi est totu dólimas, chi li dolet in totu sa carena; prenu de chentu e unu male = malu meda (nadu de ccn.); fàghere su prenu = prenare deunudotu; leare, iscúdere a punzu prenu = cun su punzu afissu o serradu; su pienu de sa Luna = candho sa Luna est tundha tundha, si bidet totu intrea; leare in prenu (iscudindhe) = fèrrere bene, de fàghere totu s'efetu
Sentences
amus prenu s'ortu a fae ◊ cuss'isterzu l'apo prenu deo ◊ ndhe apo prenu su logu, at prenu sa broca ◊ sa piata s'ibboideit coment'etotu si fit piena ◊ de custas lendhas ndhe ant prenu su logu
2.
sa die fit piena a ponte a ponte de càntigos, ballos, brincos, giogos e risos ◊ fit pienu de dépidos cun sa butega ◊ portat is manus prenas de ungas mannas ◊ su monte nostru fit prenu de onzi linna ◊ apu agatau cust'ampudha prena: is atras funt buidas ◊ sa note fit galu tépia e prena de istedhos
3.
fit arendhe e at lassadu s'aradu intro de su sulcu, in su pienu ◊ in su prenu no bi depet colare bestiàmine ca faghet dannu ◊ cussus animalis faint dannu in is terras prenas a trigu!
4.
cussos sunt tirriosos e prenos de pretesas ◊ fit unu trighínnia bellu, prenu, primariu, cumpridu ◊ fostei est sempri impressiu, sempri prenu de cosa de fai… (A.Garau)
Surnames and Proverbs
prb:
sa brenti prena non creit a sa sbúida
Etymon
ltn.
plenus
Translations
French
plein,
rempli,
encombré
English
full,
hight,
filled
Spanish
lleno,
colmado,
repleto
Italian
pièno,
cólmo,
sàturo,
brulicante,
infestato
German
voll,
erfüllt.
satzàu , pps, agt: assassadu,
ciaciatu,
tzatzatu Definition
de satzai; chi at papau, chi s'est prenu papandho
Synonyms e antonyms
afiancu,
atatu,
introtzu,
mascadu,
pienu,
zibbu
| ctr.
famidu,
sciamigau
2.
satzadedhu cussu gatu…, portat sa brenti parit unfrau!
Translations
French
rassasié
English
satiated
Spanish
harto,
lleno
Italian
sàzio,
satóllo
German
satt.
úrigu , agt Synonyms e antonyms
aggrighidhiu,
chíbbalu,
imbénnidu
Sentences
ocannu sa càmula est bella e úriga e amus a tènnere olia meda ◊ unu tempus fint úrigas sas naes ingrussàndhesi in d-unu modu raru
Surnames and Proverbs
smb:
Urigu
Translations
French
prospère,
turgescent
English
prosperous,
turgid
Spanish
próspero,
lleno
Italian
pròspero,
tùrgido
German
blühend,
üppig.