abbudhàdu , pps, agt Definizione
de abbudhare; chi at papau meda; chi dh'ant puntu; chi est pirmau (mau de s'aera, annuada)
Sinonimi e contrari
mascadu,
satzau
/
puntu 2
/
cdh. riadhatu
/
abbudhonadu
Frasi
ndh'at avassadu puru, mih, candho s'est bene abbudhadu!
2.
arratza de zente abbudhada, chi no cheret prus minestrone! ◊ sos batos no ant chérfidu macarrones: abbudhados sunt!
3.
su sole si ch'est frantu a crista bàscia: in s'aera abbudhada e tempestosa si respirat s'alenu de sa dilgràscia
Traduzioni
Francese
rassasié
Inglese
satiated
Spagnolo
lleno,
harto
Italiano
satóllo
Tedesco
satt.
abbultzonàdu , pps, agt Definizione
de abbultzonare; chi est totu abbugnau
Sinonimi e contrari
acrocongiolau,
becosu,
bumburonau
Traduzioni
Francese
plein de bosses
Inglese
bumpy
Spagnolo
lleno de chichones
Italiano
bernoccoluto
Tedesco
voller Beulen.
bugnósu , agt: bungiosu Definizione
chi est totu a giúmburos, prenu de giúmburos, de nodos (nau de linna, de truncu)
Sinonimi e contrari
abbultzonadu,
abburrutonadu,
bullonatu,
bunzudu,
giumburudu,
nuosu,
tzurumbosu
Frasi
custu est linnàmini bugnosu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
bosselé
Inglese
knotty
Spagnolo
lleno de chicones
Italiano
bozzoluto
Tedesco
voller Beulen.
ciaciàtu , agt: satzau,
tzatzatu Definizione
tzatzau, chi at papau bene
Sinonimi e contrari
afiancu,
atatu,
mascadu,
pienu,
zibbu
| ctr.
famidu
Traduzioni
Francese
rassasié
Inglese
replete
Spagnolo
harto,
lleno
Italiano
sàzio
Tedesco
satt.
imbarratzàdu , pps, agt: imbarratzau Definizione
de imbarratzare; nau de logu, chi est prenu de trastos, de cosas chi funt prus de istrobbu chi no àteru, no importat si postas bene o a s’afaiu
Sinonimi e contrari
abbascaramenadu,
abbusatu
| ctr.
illertidu,
líchidu 1,
límpiu
2.
innòi fiat totu imbarratzau de mesedhas, gruxis e santus ◊ cun cussa cosa chi apo manigadu zuto s'istògomo imbarratzadu
Traduzioni
Francese
encombré
Inglese
encumbered
Spagnolo
ostruido,
lleno
Italiano
ingombrato,
ingómbro
Tedesco
versperrt.
istibbídu , pps, agt, nm: istibbiu,
stibbiu Definizione
de istibbire; nau de cosa o gente, chi funt postos a istrintu de pare, cracos meda; unu chi papat meda, pasterone
Sinonimi e contrari
ciacau,
insacadu
/
sassagoni,
tuviu
2.
is arrugas funt istibbias de genti, in sa festa, no fait a passai
Traduzioni
Francese
bondé
Inglese
crammed
Spagnolo
lleno,
repleto
Italiano
zéppo
Tedesco
vollgestopft.
mesumésu , avb Definizione
in mesu giustu giustu
Sinonimi e contrari
perraberra
Frasi
si est fadhidu mesumesu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
en plein
Inglese
completely
Spagnolo
de lleno
Italiano
in pièno
Tedesco
mitten.
piénu , pps, agt, nm: plenu,
prenu Definizione
de pienare e de plèniri, cun totu is matessi significaos; chi aintru no dhue at logu ca est totu ocupau, chi no dhue cabet àteru (ma a bortas nau fintzes in su sensu de meda, es. cussu móbbile est prenu de brúere, fróbbilu!; est su logu prenu de musca, sa linna betza prena de frommiga)
Sinonimi e contrari
cenu,
prenadu
/
cólimu
/
afiancu,
atatu,
mascadu,
satzau
/
càrrigu,
frunidu,
prignu,
semenadu
| ctr.
líchidu 1,
sbuidu,
tufudu
Modi di dire
csn:
p. a ponte a ponte (nadu de isterzu)= a cucurru, a meda, a istibbu, a issacu; prenu che ou (nadu de isterzu o de chie at manigadu)= prenu ’eretu, de no càbere prus nudha; terra prena a trigu, a órgiu, a fà, o àteru = chi bi ant semenadu trigu, orzu, fae, o àteru; plenu de doloris = chi est totu dólimas, chi li dolet in totu sa carena; prenu de chentu e unu male = malu meda (nadu de ccn.); fàghere su prenu = prenare deunudotu; leare, iscúdere a punzu prenu = cun su punzu afissu o serradu; su pienu de sa Luna = candho sa Luna est tundha tundha, si bidet totu intrea; leare in prenu (iscudindhe) = fèrrere bene, de fàghere totu s'efetu
Frasi
amus prenu s'ortu a fae ◊ cuss'isterzu l'apo prenu deo ◊ ndhe apo prenu su logu, at prenu sa broca ◊ sa piata s'ibboideit coment'etotu si fit piena ◊ de custas lendhas ndhe ant prenu su logu
2.
sa die fit piena a ponte a ponte de càntigos, ballos, brincos, giogos e risos ◊ fit pienu de dépidos cun sa butega ◊ portat is manus prenas de ungas mannas ◊ su monte nostru fit prenu de onzi linna ◊ apu agatau cust'ampudha prena: is atras funt buidas ◊ sa note fit galu tépia e prena de istedhos
3.
fit arendhe e at lassadu s'aradu intro de su sulcu, in su pienu ◊ in su prenu no bi depet colare bestiàmine ca faghet dannu ◊ cussus animalis faint dannu in is terras prenas a trigu!
4.
cussos sunt tirriosos e prenos de pretesas ◊ fit unu trighínnia bellu, prenu, primariu, cumpridu ◊ fostei est sempri impressiu, sempri prenu de cosa de fai… (A.Garau)
Cognomi e Proverbi
prb:
sa brenti prena non creit a sa sbúida
Etimo
ltn.
plenus
Traduzioni
Francese
plein,
rempli,
encombré
Inglese
full,
hight,
filled
Spagnolo
lleno,
colmado,
repleto
Italiano
pièno,
cólmo,
sàturo,
brulicante,
infestato
Tedesco
voll,
erfüllt.
satzàu , pps, agt: assassadu,
ciaciatu,
tzatzatu Definizione
de satzai; chi at papau, chi s'est prenu papandho
Sinonimi e contrari
afiancu,
atatu,
introtzu,
mascadu,
pienu,
zibbu
| ctr.
famidu,
sciamigau
2.
satzadedhu cussu gatu…, portat sa brenti parit unfrau!
Traduzioni
Francese
rassasié
Inglese
satiated
Spagnolo
harto,
lleno
Italiano
sàzio,
satóllo
Tedesco
satt.
úrigu , agt Sinonimi e contrari
aggrighidhiu,
chíbbalu,
imbénnidu
Frasi
ocannu sa càmula est bella e úriga e amus a tènnere olia meda ◊ unu tempus fint úrigas sas naes ingrussàndhesi in d-unu modu raru
Cognomi e Proverbi
smb:
Urigu
Traduzioni
Francese
prospère,
turgescent
Inglese
prosperous,
turgid
Spagnolo
próspero,
lleno
Italiano
pròspero,
tùrgido
Tedesco
blühend,
üppig.