abbentràda , nf: abbrentada Definizione su papare, papada manna, de cosa meda Sinonimi e contrari abbrentosicada, abbuzada, afraschedhada, atatamacada, sassada Frasi mi sedo pessandhe a s'abbrentada, su fracu mi cossolat, soe chin sas salibedhas in buca! Etimo srd. Traduzioni Francese gueuleton, ventrée Inglese bellyful, full meal Spagnolo atracón, panzada Italiano mangiata, spanciata Tedesco Fresserei.

aggrillàu , agt Definizione nau de ccn., chi portat bibbigorrus, ideas istrambecas in conca Sinonimi e contrari acascabellau, dengosu, schinitzosu Etimo srd. Traduzioni Francese qui est plein de lubies Inglese to be full of whims Spagnolo soliviantado Italiano che ha grilli per la tèsta Tedesco wer Grillen im Kopf hat.

cólimu , agt: cólumu, cúlumu Definizione chi est a oros, prenu prenu, nau de istrègios o misuras; cosa a meda / avb. a cólimu = a oros, prenu prenu de no bi càbere àteru: nadu de mesura podet èssere prena a cucurru (diferente de a oros, a rasu) Sinonimi e contrari acucuradu, pienu / muntone Frasi a sos proite dubbiosa isetat una risposta cóluma de sustàntzia ◊ su mundhu est cólumu de peleas 2. sas lúscias las ant pienadas a cólumu ◊ su trenu passat sempre a cólumu de zente ◊ s'arveghe zughet sas titas a cólumu de late 3. sufrit unu cúlumu ispaventosu de males Etimo itl. Traduzioni Francese plein Inglese full Spagnolo colmo Italiano cólmo Tedesco voll.

cucúrru , nm Definizione su tanti de sa cosa (segundhu sa cosa) chi si ponet prus arta de is oros, in s'istrégiu o fintzes in sa mesura: fintzes aciunta, cosa in prus / prenu a c. = acucurau (in cobertantza, arrósciu) Sinonimi e contrari acúcuru, cúcuru, cúmbulu 1 Frasi no li ponzas su cucurru, a sa córbula, ca mi perdes su trigu in caminu! 2. sa cantilena finichela, ca como che so bell'e a cucurru! Etimo srd. Traduzioni Francese comble Inglese full Spagnolo colmo Italiano cólmo Tedesco vollgefüllt, Überschuß.

faúzu , nm Definizione su fauzare, su papare Sinonimi e contrari papada, sassada Etimo srd. Traduzioni Francese gueuleton Inglese full meal Spagnolo comilona Italiano mangiata Tedesco Essen.

fundhuluzósu , agt Definizione chi giughet o faet fundhurúgiu meda Sinonimi e contrari fundarillosu / ttrs. fundharitzosu Etimo srd. Traduzioni Francese plein de lie Inglese full of dregs Spagnolo borroso, turbio Italiano feccióso Tedesco hefig.

impurdedhíu , pps, agt Definizione de impurdedhiri; chi est in calore, in more Sinonimi e contrari assu 1, insuau, intzinnidu, suadu, suguzadu / focosu Traduzioni Francese qui est en rut Inglese full of sexual excitement Spagnolo en celo Italiano foióso Tedesco geil.

laelàe , avb Definizione èssere l. = totu isciustu, a pauledhas de abba, totu lurtzinas Frasi su terrinu fit totu laelae comente at pióidu Etimo srd. Traduzioni Francese couvert de flaques d’eau Inglese full of puddles Spagnolo pantanoso Italiano pozzangheróso Tedesco voller Pfützen.

papàda , nf Definizione su papare Sinonimi e contrari abbuzada, atatamacada, fauzu, mannicata, satzada | ctr. geunada Frasi su tantighedhu de sa giorronada in cussa papada non ti bastat! ◊ sos puzones a trumadas calant a si fàghere una papada de cariasedha Etimo srd. Traduzioni Francese gueuleton Inglese full meal Spagnolo comida Italiano mangiata Tedesco Essen.

piénu , pps, agt, nm: plenu, prenu Definizione de pienare e de plèniri, cun totu is matessi significaos; chi aintru no dhue at logu ca est totu ocupau, chi no dhue cabet àteru (ma a bortas nau fintzes in su sensu de meda, es. cussu móbbile est prenu de brúere, fróbbilu!; est su logu prenu de musca, sa linna betza prena de frommiga) Sinonimi e contrari cenu, prenadu / cólimu / afiancu, atatu, mascadu, satzau / càrrigu, frunidu, prignu, semenadu | ctr. líchidu 1, sbuidu, tufudu Modi di dire csn: p. a ponte a ponte (nadu de isterzu)= a cucurru, a meda, a istibbu, a issacu; prenu che ou (nadu de isterzu o de chie at manigadu)= prenu ’eretu, de no càbere prus nudha; terra prena a trigu, a órgiu, a fà, o àteru = chi bi ant semenadu trigu, orzu, fae, o àteru; plenu de doloris = chi est totu dólimas, chi li dolet in totu sa carena; prenu de chentu e unu male = malu meda (nadu de ccn.); fàghere su prenu = prenare deunudotu; leare, iscúdere a punzu prenu = cun su punzu afissu o serradu; su pienu de sa Luna = candho sa Luna est tundha tundha, si bidet totu intrea; leare in prenu (iscudindhe) = fèrrere bene, de fàghere totu s'efetu Frasi amus prenu s'ortu a fae ◊ cuss'isterzu l'apo prenu deo ◊ ndhe apo prenu su logu, at prenu sa broca ◊ sa piata s'ibboideit coment'etotu si fit piena ◊ de custas lendhas ndhe ant prenu su logu 2. sa die fit piena a ponte a ponte de càntigos, ballos, brincos, giogos e risos ◊ fit pienu de dépidos cun sa butega ◊ portat is manus prenas de ungas mannas ◊ su monte nostru fit prenu de onzi linna ◊ apu agatau cust'ampudha prena: is atras funt buidas ◊ sa note fit galu tépia e prena de istedhos 3. fit arendhe e at lassadu s'aradu intro de su sulcu, in su pienu ◊ in su prenu no bi depet colare bestiàmine ca faghet dannu ◊ cussus animalis faint dannu in is terras prenas a trigu! 4. cussos sunt tirriosos e prenos de pretesas ◊ fit unu trighínnia bellu, prenu, primariu, cumpridu ◊ fostei est sempri impressiu, sempri prenu de cosa de fai… (A.Garau) Cognomi e Proverbi prb: sa brenti prena non creit a sa sbúida Etimo ltn. plenus Traduzioni Francese plein, rempli, encombré Inglese full, hight, filled Spagnolo lleno, colmado, repleto Italiano pièno, cólmo, sàturo, brulicante, infestato Tedesco voll, erfüllt.

púntu 1 , nm Definizione singiale iscritu tundhu minudedhedhu chi si faet solu ponendho a incracadura sa punta de sa pinna in pitzu de sa cosa (paperi o àteru) chentza dha frigare: est unu de is elementos fundhamentales de sa giometria (impare a sa línia e a su pianu) e pigau deosi si cunsiderat chentza mannària peruna; si narat in su sensu de logu po unu tretu precisu, unu tretu sinnalau, e in su sensu de tempus po unu mamentu o iscuta, ora distinta; si narat fintzes in su sensu de gradu, posidura – e po cussu fintzes mannària, graesa – de calecuna cosa in d-una genia de iscala, genia de gradu fintzes de sa boghe e de is sonos segundhu ue si ponent in s'iscala musicale (artu, bàsciu); in s'iscritura si manígiat po significare sa serrada de unu períodu cun d-una e mescamente prus de una propositzione: candho si ndhe ponet duos subràbari /:/ bolet nàrrere chi su chi sighit est un'elencu, una lista, o un'ispiegatzione de su chi est iscritu in sa propositzione fintzes a is duos puntos (in cust'úrtima possibbilidade, sa prop. apustis de is duos puntos arresurtat indipendhente); custos duos puntos etotu in matemàtica funt su símbulu de sa divisione, ispartzidura de sa cantidade iscrita a manca in tantas partes cantu narat sa cifra a destra (divisore)/ min. puntighedhu = pintirinu, mància pitichedhedha Sinonimi e contrari mamentu, ora, tretu Modi di dire csn: dare su p. = fàghere o pònnere carchi cosa a manera chi pendhat a un'ala (es. pamentu, cabertura, surcu); èssere o torrare a malu p. = a tretu de istare male, malegontzu, malibigau; èssere a p. de mortu = a malu tretu de ndhe mòrrere, azummai morindhe; in p. de morte = morindhe, candho unu est apunt'a mòrrere; batire o èssere a s'úrtimu p. = chentza fortzas o àteru, de no ndhe pòdere prus; agt. + fora 'e puntu = agt. + a s'úrtimu etzessu; puntu chi…(+ vrb.) = apenas chi…, comente… (+ vrb.); andaisindi de p.: si narat de pistola o de iscupeta pagu segura chi si che isparat; p. de tíbbia = pitzianti, aguza; p. de tzinta = istampixedhu aundi si fait intrai su pitzianti; avb.: a p. crú = totinduna, de un'improntu Frasi candho si agabbat de iscríere si ponet su puntu ◊ su faedhonzu in suspu o lassadu a rugos rechedit tres puntos in s'iscritura ◊ pro inzertare una línia bi bastant duos puntos, tres po inzertare unu pianu 2. a custu puntu no ispetamus prus e andhamus ◊ in cale puntu ch'est essidu fora de istrada? ◊ a puntu a s'iscuta at bidu una fémina ◊ a sa mama in puntu de molte li giureit chi andhaiat a chilcare su babbu ◊ acontessit in d-unu puntu su chi no acontessit in d-un'annu (A.Porqueddu)◊ est sa una e cincu in puntu 3. cantos granos de trídicu ti ponimus in conca apas puntos de bona sorte! ◊ pro che pèrdere su puntu de s'onore menzus cherio pèrdere milli benes! ◊ a ite puntu ses torradu, frundhidu a un'ala che bardulete!…◊ za ses a bellu puntu, tue puru, a crere a unu faularzu! ◊ at balladu finas a puntos de si suerare ◊ puntu at leadu sa meighina est ruta dismajada! ◊ fit malàidu meda, est bénnidu a puntu de mortu ◊ s'isparadori fait andai de puntu s'iscupeta ◊ tupadí e teni arriguardu, isbregungiu fora 'e puntu! Etimo ltn. punctum Traduzioni Francese point Inglese full stop Spagnolo punto Italiano punto Tedesco Punkt.

«« Cerca di nuovo