ischemiàre , vrb Definition su muilare o borroinare de is bigos Synonyms e antonyms borridare Sentences ciuat sa tonca, créculat sa rana, ischémiat su biju, grígliat su grígliu Scientific Terminology bga Translations French mugissement du veau (jeune) English calf bellowing Spanish berrido Italian il muggire del vitellino German Muhen.

ischisciàre , vrb Definition innisire su mucu e illimpiare su nasu Synonyms e antonyms inniscire, ischiscire, nesire Etymon srd. Translations French se moucher English to blow one's nose Spanish sonarse Italian soffiarsi il naso German sich schneuzen.

isconchinàre , vrb: sconchiai Definition mòvere sa conca po nàrrere chi una cosa no est deasi, chi unu no est de acórdiu, giare cropos cun sa conca Synonyms e antonyms isconchidare, isconculare, scorrociai, tzilibbecare, tzurumbecare Sentences sas betzighedhas si sunt cheghentanne, isconchinanne e a tremuledha Etymon srd. Translations French secouer la tête English to shake one's head Spanish mover la cabeza Italian scrollare il capo German den Kopf schütteln.

iscorrutàre , vrb: iscurrutare, scorrutai Definition bogare, lassare su bestimentu de dolu, acabbare de si bestire a dolu po unu mortu Synonyms e antonyms illutare | ctr. allutare Sentences si sa fémina chi morit est in lutu, dh'iscorrutant e dhi ponent su bestire de gala ◊ cussas si sunt iscurrutatas cun s'abbrítiu de si torrare a cojuare Etymon srd. Translations French quitter le deuil English to come out of mourning Spanish desenlutar Italian sméttere il lutto German die Trauer ablegen.

iscruài, iscruàre , vrb: iscrudare, scroai Definition bogare su cruo, su chi si podet cunsiderare coment'e cosa crua, no tanti bona: foedhandho de filu, de tela, de cosa téssia, pònnere in lessia a dha fàere prus bianca; foedhandho de unu, abbituare a fàere bene is cosas, avesare a su trebballu, educare; foedhandho de imbriagos, pèrdere s'efetu de s'àrculu, isturdire s'imbriaghera; foedhandho de fémina, tastare ómine sa primu borta Synonyms e antonyms ibentiare, ifegare, iscoturare, scexiai / irberzinare 2. su lentore friscu de su sero iscruat sa crea ◊ in s'àtera iscola nos ant iscruadu dae minores, nos ant abbituadu a triballare ◊ su zòvanu cantaiat a sa sola pro s'iscrudare sa boghe ◊ su domadore iscruat su pudhecu areste ◊ ite faghet s'ómine mandrone si no est iscruadu a tribagliare? (Tucone) 3. Pascale est iscrudandhe sa cochera de eris note ◊ si no est in tinu po s'imbriachera, zai s'iscruat! Etymon ctl. escruar Translations French dégrossir English to refine Spanish desbastar Italian levare il crudo, dirozzare German den rohen Teil entfernen, vorarbeiten, verfeinern.

istelevràre , vrb Definition istare pentzandho e torrandho a pentzare a sa cosa chentza arrennèscere a cumprèndhere o lòmpere a un'arresurtau Synonyms e antonyms immaginai, immelmedhare, istorronare, penciai, scimingiai Sentences no t'istelevres, tantu dai su meu no mi bogas! ◊ comintzeit a istelevrare cun atentzione subra de sa natura de cussu cristianu (M.Bua)◊ candho est ammurrionadu m'istelevro deo pro cuntentare a isse! Etymon spn. descerebrar Translations French se creuser la cervelle English to rack one's brain Spanish comerse el coco Italian lambiccarsi il cervèllo German sich den Kopf zerbrechen.

istutuinàre , vrb Definition illebiare, abbrandhare su sabore forte (de is papares grassos) Translations French atténuer la saveur English to moderate a flavour Spanish atenuar el sabor Italian attutire il sapóre dei cibi German den Geschmack mildern.

mediàgu , nm: ammeriagu, meliagru, meraju, mereacru, meriacru, meriaghe, meriagru, meriagu, meriaju, meriarzu, meriaxu, miliacru, miriàciu, miriacru, miriagu, moliagru Definition s'umbra de mesudie, logu e umbra (mescamente de matas mannas) inue su bestiàmene passat is oras de sole prus forte, in istade / fàghere meriaghe = meriare in s'umbra Synonyms e antonyms camadroxu, meriadórgiu, umbraghe Sentences sos masones sunt acuilados in su meraju ◊ sa domo fit unu meraju finas a sero ◊ a oras de sole forte, in istiu, su bestiàmine istat in su meliagru ◊ custos sunt masones fatendhe meriaghe ◊ saludi e bacas in su meriagu, e trigu meda, ma dinai pagu!(A.Mandis)◊ nonnu naraiat "moliagru" e no "meliagru" Scientific Terminology pst Etymon srd. Translations French ombrage English nook where the flock tooks shelter from the sun Spanish sesteadero Italian sito ombróso dóve si ripara il grégge dal sóle German Ort im Schatten, wo die Schafe Mittagsruhe halten.

nesíre , vrb: niscire, nisire, nisiri, nissire Definition sonare su nare, su nasu, innisire su mucu Synonyms e antonyms inniscire, ischisciare, ischiscire, mucai, sinire Sentences nesíresi su nasu ◊ sos mucadoredhos sunt fatos pro nisire ◊ nísidi su mucu! Etymon srd. Translations French se moucher English to blow one's nose Spanish sonarse, limpiarse las narices Italian soffiarsi il naso German sich schneuzen, sich die Nase putzen.

oríre , vrb Definition fàere is oros; segare de su cumossu is panes a tèndhere, sestare su pane, cumenciare a dhu fàere Synonyms e antonyms orivetai, orizare, orulare 1 / abbessiare | ctr. isorulare 3. sos isterzos no cherent oridos ca che ndhe ruet a terra betendhe Etymon srd. Translations French ébaucher du pain English to sketch the bread Spanish orillar, cortar un trozo de masa del amasijo para hacer el pan Italian abbozzare il pane German mit der Brotvorbereitung beginnen.

scabbalài , vrb Definition pèrdere o fàere pèrdere is fundhos de un'aziendha, su capitale, su cabbale Synonyms e antonyms | ctr. acabbalai Etymon srd. Translations French perdre son capital English to lose one's capital Spanish arruinarse Italian pèrdere il capitale German das Kapital verlieren.

scerbigài , vrb: scervigai Definition segare sa mola de su tzugu, fèrrere is crebedhos de asegus (su gatzile) a terra, orrúere de mala manera, andhare male Synonyms e antonyms ischerbicare* Translations French se casser le cou English to break one's neck Spanish romperse la crisma Italian rómpersi il còllo German den Hals brechen.

signàre , vrb: sinnai, sinnare Definition fàere su singiale de sa grughe; fàere is sinnos a su bestiàmene in is origas; pònnere o lassare singiale, marcu de calecunu cropu o istrúpiu, fintzes sestare sa tula arandho o semenandho Synonyms e antonyms malcare Sentences a su mortu l'ant bestidu e sinnadu a corpus fritu ◊ candho s'intrat a crésia si sinnat ◊ m'imbenujo e mi ponzo a mi sinnare ◊ tràtalu cun pitzinnas, ca s'ides nuda a mie ti ndhe sinnas! ◊ eo ti sinno in lúmene de su Babbu, de su Fizu e de s'Ispíridu Santu! 2. s'anzone fit sinnatu: zuchiat una grunninina in sa punta de s'oricra ◊ sas anzonedhas pesadas cherent sinnadas ◊ depiant aproillai unus cantu cumpàngius ca depiaus sinnai is angionis 3. in su sentidu meu sa bértiga de s'istadea àsciat e falat ca no lu sinnat su pesu de sas dudas! (F.Múrtinu)◊ li fit assénnita chin su chicaju e si no si fit reminata a nche brincare sa gianna l'aiat sinnata male Etymon ltn. signare Translations French faire le signe de la croix, marquer le bétail au feu rouge English to countermark, to cross oneself Spanish persignarse, santiguarse, marcar Italian fare il ségno della cróce, contrassegnare German das Kreuzzeichen machen, kennzeichnen.

slutài , vrb Definition bogare o cambiare su bestimentu de dolu, su lutu Synonyms e antonyms | ctr. allutare, inlutai Etymon srd. Translations French quitter le deuil English to come out of mourning Spanish desenlutar Italian sméttere il lutto German die Trauer ablegen.

speturriài , vrb: ispetorrare*, spiturriai Definition bogare is petorras fora ibbutonandho su bestimentu, ispogiare is petorras, istare a petorras nuas Synonyms e antonyms sborciai Sentences si spitúrriat sa camisa e nci fait arrui a terra su chi iat cuau in piturras Translations French découvrir sa poitrine English to throw off one's breast clothes Spanish despechugarse, descubrir el pecho Italian scoprirsi il pètto German die Brust entblößen.

su , art, prn: ciú, tzu Definition artículu impreau po acumpangiare e distínghere su númene mascu singulare (su babbu, su corpus, su fillu, su logu, su mare, su nàrrere, su pane, su para, su pentzai, su pipiu, su soli, su tempus), si apòstrofat sèmpere cun númenes chi cumènciant cun vocale (s’amore, s’antigóriu, s’artículu, s’ereu, s’erriu, s’ollu, s’ómine, s’ortu, s’ufrore): si ponet sèmpere cun númenes singulares upm. (su chíghere, su frori, su pische, su péssighe, su pibitziri) e candho inditant su paru, sa genia (es. su porcu = totu is porcos, sa porchina; su cuadhu = totu is cuadhos, su paru cadhinu); che a totu is artículos est pronúmene puru (agiummai sèmpere cun su prn. relativu chi aifatu ca si agatat in fràsias acapiadas apare) e si podet pònnere a su postu de cudhu, cussu, sa cosa, calesisiat cosa o idea; cun prep.: a, cun, de, in, pro su (sèmpere istacaos ca no mudat ne art. e ne prep.); pl. is, sos / a/c.: cun númene de parentella inditat sèmpere cussu chi apartenet o pertocat a sa persona 3ˆ in sa fràsia (es. su pobidhu – de sa fémina chi seus naendho – est andau a segai linna) o unu calesiògiat, in generale; su sardu no ponet mai artículu ne cun númene personale e ne cun sambenau / su ’e… (númene de bidha) = sartu, terrinos de… (bidha); su ’e domo = chini est de domu, chie faet parte de sa famíglia; como, su chi est est! = est aici e citu!, si acuntentaus de cussu, comenti est si dhu pigaus; su de…, su no… (+ vrb) = lómpidas a…, cunsiderau su fatu chi…; cussu [efetu, arresurtau] est su… + prop. = po curpa, po neghe de… Synonyms e antonyms ita Sentences o su pastore! o su meri! o su dutore! o su mastru! 2. su de domo podet istare fintzas gai ma su de fora, un'istranzu, cheret tratadu menzus ◊ fai su chi bolis! ◊ nàrami su chi so, no su chi fia! ◊ dhus alabant po su chi faint ◊ si fait su chi si podit ◊ custu est su chi dhoi fiat iscritu ◊ su chi mi ses tue mi est isse ◊ su chi est su minore est su mannu ◊ su chi tenet cosa in contràriu si abboghet! ◊ su chi faghes andhat bene ◊ su chi benit nos leamus! ◊ su chi mi azuat lu pago ◊ chini est su chi ti at saludau? ◊ sa zente narat fintzas su chi no est ◊ depes ligi su ci mi ant iscritu! 3. su de s'intèndhere totu custa moida cheret nàrrere chi est proindhe meda ◊ su de fàghere gai isse cheret nàrrere chi andhaiat bene gai! ◊ su de no èssere torradu a como, at tentu dannu ◊ non mi mancat su de fàere! ◊ sunt annados a sant'Antoni in su de Macumere ◊ su porcu forrogat ◊ su barracoco s'iferchit in sa méndhula ◊ bae a ti fàghere fintzas una zoronada: su chi est est! ◊ proite l'iscries su de mi nàrrere? ◊ cussu est su nu èssi torrau prima! ◊ cussu est su no ti ndhe pesare chito! 4. Damiana fiat ascurtendi is contzillus de su pobidhu Etymon ltn. ipsu(m) Translations French le, celui, ça English the, that Spanish el, lo Italian il, quéllo, ciò German der.

tzurumbecàre , vrb Definition èssere cun sa conca a tontonadas, lassare orrúere sa conca dormindhosi cicios, tènnere sonnu meda de no poderare sa conca firma Synonyms e antonyms abbiocare, sconchiai, sconcoinai, tzilibbecare, tzinghirinare, tzumbecare Sentences si tzurumbeco subra su piatu diventat sónniu finas su ricatu ◊ bae e corcadiche, chi ses tzurumbechendhe! Etymon srd. Translations French hochement de tête à cause du sommeil English to lose one's head balance for the sleep Spanish cabecear Italian tracollare della tèsta per il sónno German Kippen des Kopfes aus Schlaf.

«« Search again