ischemiàre , vrb Definizione su muilare o borroinare de is bigos Sinonimi e contrari borridare Frasi ciuat sa tonca, créculat sa rana, ischémiat su biju, grígliat su grígliu Terminologia scientifica bga Traduzioni Francese mugissement du veau (jeune) Inglese calf bellowing Spagnolo berrido Italiano il muggire del vitellino Tedesco Muhen.

ischisciàre , vrb Definizione innisire su mucu e illimpiare su nasu Sinonimi e contrari inniscire, ischiscire, nesire Etimo srd. Traduzioni Francese se moucher Inglese to blow one's nose Spagnolo sonarse Italiano soffiarsi il naso Tedesco sich schneuzen.

isconchinàre , vrb: sconchiai Definizione mòvere sa conca po nàrrere chi una cosa no est deasi, chi unu no est de acórdiu, giare cropos cun sa conca Sinonimi e contrari isconchidare, isconculare, scorrociai, tzilibbecare, tzurumbecare Frasi sas betzighedhas si sunt cheghentanne, isconchinanne e a tremuledha Etimo srd. Traduzioni Francese secouer la tête Inglese to shake one's head Spagnolo mover la cabeza Italiano scrollare il capo Tedesco den Kopf schütteln.

iscorrutàre , vrb: iscurrutare, scorrutai Definizione bogare, lassare su bestimentu de dolu, acabbare de si bestire a dolu po unu mortu Sinonimi e contrari illutare | ctr. allutare Frasi si sa fémina chi morit est in lutu, dh'iscorrutant e dhi ponent su bestire de gala ◊ cussas si sunt iscurrutatas cun s'abbrítiu de si torrare a cojuare Etimo srd. Traduzioni Francese quitter le deuil Inglese to come out of mourning Spagnolo desenlutar Italiano sméttere il lutto Tedesco die Trauer ablegen.

iscruài, iscruàre , vrb: iscrudare, scroai Definizione bogare su cruo, su chi si podet cunsiderare coment'e cosa crua, no tanti bona: foedhandho de filu, de tela, de cosa téssia, pònnere in lessia a dha fàere prus bianca; foedhandho de unu, abbituare a fàere bene is cosas, avesare a su trebballu, educare; foedhandho de imbriagos, pèrdere s'efetu de s'àrculu, isturdire s'imbriaghera; foedhandho de fémina, tastare ómine sa primu borta Sinonimi e contrari ibentiare, ifegare, iscoturare, scexiai / irberzinare 2. su lentore friscu de su sero iscruat sa crea ◊ in s'àtera iscola nos ant iscruadu dae minores, nos ant abbituadu a triballare ◊ su zòvanu cantaiat a sa sola pro s'iscrudare sa boghe ◊ su domadore iscruat su pudhecu areste ◊ ite faghet s'ómine mandrone si no est iscruadu a tribagliare? (Tucone) 3. Pascale est iscrudandhe sa cochera de eris note ◊ si no est in tinu po s'imbriachera, zai s'iscruat! Etimo ctl. escruar Traduzioni Francese dégrossir Inglese to refine Spagnolo desbastar Italiano levare il crudo, dirozzare Tedesco den rohen Teil entfernen, vorarbeiten, verfeinern.

istelevràre , vrb Definizione istare pentzandho e torrandho a pentzare a sa cosa chentza arrennèscere a cumprèndhere o lòmpere a un'arresurtau Sinonimi e contrari immaginai, immelmedhare, istorronare, penciai, scimingiai Frasi no t'istelevres, tantu dai su meu no mi bogas! ◊ comintzeit a istelevrare cun atentzione subra de sa natura de cussu cristianu (M.Bua)◊ candho est ammurrionadu m'istelevro deo pro cuntentare a isse! Etimo spn. descerebrar Traduzioni Francese se creuser la cervelle Inglese to rack one's brain Spagnolo comerse el coco Italiano lambiccarsi il cervèllo Tedesco sich den Kopf zerbrechen.

istutuinàre , vrb Definizione illebiare, abbrandhare su sabore forte (de is papares grassos) Traduzioni Francese atténuer la saveur Inglese to moderate a flavour Spagnolo atenuar el sabor Italiano attutire il sapóre dei cibi Tedesco den Geschmack mildern.

mediàgu , nm: ammeriagu, meliagru, meraju, mereacru, meriacru, meriaghe, meriagru, meriagu, meriaju, meriarzu, meriaxu, miliacru, miriàciu, miriacru, miriagu, moliagru Definizione s'umbra de mesudie, logu e umbra (mescamente de matas mannas) inue su bestiàmene passat is oras de sole prus forte, in istade / fàghere meriaghe = meriare in s'umbra Sinonimi e contrari camadroxu, meriadórgiu, umbraghe Frasi sos masones sunt acuilados in su meraju ◊ sa domo fit unu meraju finas a sero ◊ a oras de sole forte, in istiu, su bestiàmine istat in su meliagru ◊ custos sunt masones fatendhe meriaghe ◊ saludi e bacas in su meriagu, e trigu meda, ma dinai pagu!(A.Mandis)◊ nonnu naraiat "moliagru" e no "meliagru" Terminologia scientifica pst Etimo srd. Traduzioni Francese ombrage Inglese nook where the flock tooks shelter from the sun Spagnolo sesteadero Italiano sito ombróso dóve si ripara il grégge dal sóle Tedesco Ort im Schatten, wo die Schafe Mittagsruhe halten.

nesíre , vrb: niscire, nisire, nisiri, nissire Definizione sonare su nare, su nasu, innisire su mucu Sinonimi e contrari inniscire, ischisciare, ischiscire, mucai, sinire Frasi nesíresi su nasu ◊ sos mucadoredhos sunt fatos pro nisire ◊ nísidi su mucu! Etimo srd. Traduzioni Francese se moucher Inglese to blow one's nose Spagnolo sonarse, limpiarse las narices Italiano soffiarsi il naso Tedesco sich schneuzen, sich die Nase putzen.

oríre , vrb Definizione fàere is oros; segare de su cumossu is panes a tèndhere, sestare su pane, cumenciare a dhu fàere Sinonimi e contrari orivetai, orizare, orulare 1 / abbessiare | ctr. isorulare 3. sos isterzos no cherent oridos ca che ndhe ruet a terra betendhe Etimo srd. Traduzioni Francese ébaucher du pain Inglese to sketch the bread Spagnolo orillar, cortar un trozo de masa del amasijo para hacer el pan Italiano abbozzare il pane Tedesco mit der Brotvorbereitung beginnen.

scabbalài , vrb Definizione pèrdere o fàere pèrdere is fundhos de un'aziendha, su capitale, su cabbale Sinonimi e contrari | ctr. acabbalai Etimo srd. Traduzioni Francese perdre son capital Inglese to lose one's capital Spagnolo arruinarse Italiano pèrdere il capitale Tedesco das Kapital verlieren.

scerbigài , vrb: scervigai Definizione segare sa mola de su tzugu, fèrrere is crebedhos de asegus (su gatzile) a terra, orrúere de mala manera, andhare male Sinonimi e contrari ischerbicare* Traduzioni Francese se casser le cou Inglese to break one's neck Spagnolo romperse la crisma Italiano rómpersi il còllo Tedesco den Hals brechen.

signàre , vrb: sinnai, sinnare Definizione fàere su singiale de sa grughe; fàere is sinnos a su bestiàmene in is origas; pònnere o lassare singiale, marcu de calecunu cropu o istrúpiu, fintzes sestare sa tula arandho o semenandho Sinonimi e contrari malcare Frasi a su mortu l'ant bestidu e sinnadu a corpus fritu ◊ candho s'intrat a crésia si sinnat ◊ m'imbenujo e mi ponzo a mi sinnare ◊ tràtalu cun pitzinnas, ca s'ides nuda a mie ti ndhe sinnas! ◊ eo ti sinno in lúmene de su Babbu, de su Fizu e de s'Ispíridu Santu! 2. s'anzone fit sinnatu: zuchiat una grunninina in sa punta de s'oricra ◊ sas anzonedhas pesadas cherent sinnadas ◊ depiant aproillai unus cantu cumpàngius ca depiaus sinnai is angionis 3. in su sentidu meu sa bértiga de s'istadea àsciat e falat ca no lu sinnat su pesu de sas dudas! (F.Múrtinu)◊ li fit assénnita chin su chicaju e si no si fit reminata a nche brincare sa gianna l'aiat sinnata male Etimo ltn. signare Traduzioni Francese faire le signe de la croix, marquer le bétail au feu rouge Inglese to countermark, to cross oneself Spagnolo persignarse, santiguarse, marcar Italiano fare il ségno della cróce, contrassegnare Tedesco das Kreuzzeichen machen, kennzeichnen.

slutài , vrb Definizione bogare o cambiare su bestimentu de dolu, su lutu Sinonimi e contrari | ctr. allutare, inlutai Etimo srd. Traduzioni Francese quitter le deuil Inglese to come out of mourning Spagnolo desenlutar Italiano sméttere il lutto Tedesco die Trauer ablegen.

speturriài , vrb: ispetorrare*, spiturriai Definizione bogare is petorras fora ibbutonandho su bestimentu, ispogiare is petorras, istare a petorras nuas Sinonimi e contrari sborciai Frasi si spitúrriat sa camisa e nci fait arrui a terra su chi iat cuau in piturras Traduzioni Francese découvrir sa poitrine Inglese to throw off one's breast clothes Spagnolo despechugarse, descubrir el pecho Italiano scoprirsi il pètto Tedesco die Brust entblößen.

su , art, prn: ciú, tzu Definizione artículu impreau po acumpangiare e distínghere su númene mascu singulare (su babbu, su corpus, su fillu, su logu, su mare, su nàrrere, su pane, su para, su pentzai, su pipiu, su soli, su tempus), si apòstrofat sèmpere cun númenes chi cumènciant cun vocale (s’amore, s’antigóriu, s’artículu, s’ereu, s’erriu, s’ollu, s’ómine, s’ortu, s’ufrore): si ponet sèmpere cun númenes singulares upm. (su chíghere, su frori, su pische, su péssighe, su pibitziri) e candho inditant su paru, sa genia (es. su porcu = totu is porcos, sa porchina; su cuadhu = totu is cuadhos, su paru cadhinu); che a totu is artículos est pronúmene puru (agiummai sèmpere cun su prn. relativu chi aifatu ca si agatat in fràsias acapiadas apare) e si podet pònnere a su postu de cudhu, cussu, sa cosa, calesisiat cosa o idea; cun prep.: a, cun, de, in, pro su (sèmpere istacaos ca no mudat ne art. e ne prep.); pl. is, sos / a/c.: cun númene de parentella inditat sèmpere cussu chi apartenet o pertocat a sa persona 3ˆ in sa fràsia (es. su pobidhu – de sa fémina chi seus naendho – est andau a segai linna) o unu calesiògiat, in generale; su sardu no ponet mai artículu ne cun númene personale e ne cun sambenau / su ’e… (númene de bidha) = sartu, terrinos de… (bidha); su ’e domo = chini est de domu, chie faet parte de sa famíglia; como, su chi est est! = est aici e citu!, si acuntentaus de cussu, comenti est si dhu pigaus; su de…, su no… (+ vrb) = lómpidas a…, cunsiderau su fatu chi…; cussu [efetu, arresurtau] est su… + prop. = po curpa, po neghe de… Sinonimi e contrari ita Frasi o su pastore! o su meri! o su dutore! o su mastru! 2. su de domo podet istare fintzas gai ma su de fora, un'istranzu, cheret tratadu menzus ◊ fai su chi bolis! ◊ nàrami su chi so, no su chi fia! ◊ dhus alabant po su chi faint ◊ si fait su chi si podit ◊ custu est su chi dhoi fiat iscritu ◊ su chi mi ses tue mi est isse ◊ su chi est su minore est su mannu ◊ su chi tenet cosa in contràriu si abboghet! ◊ su chi faghes andhat bene ◊ su chi benit nos leamus! ◊ su chi mi azuat lu pago ◊ chini est su chi ti at saludau? ◊ sa zente narat fintzas su chi no est ◊ depes ligi su ci mi ant iscritu! 3. su de s'intèndhere totu custa moida cheret nàrrere chi est proindhe meda ◊ su de fàghere gai isse cheret nàrrere chi andhaiat bene gai! ◊ su de no èssere torradu a como, at tentu dannu ◊ non mi mancat su de fàere! ◊ sunt annados a sant'Antoni in su de Macumere ◊ su porcu forrogat ◊ su barracoco s'iferchit in sa méndhula ◊ bae a ti fàghere fintzas una zoronada: su chi est est! ◊ proite l'iscries su de mi nàrrere? ◊ cussu est su nu èssi torrau prima! ◊ cussu est su no ti ndhe pesare chito! 4. Damiana fiat ascurtendi is contzillus de su pobidhu Etimo ltn. ipsu(m) Traduzioni Francese le, celui, ça Inglese the, that Spagnolo el, lo Italiano il, quéllo, ciò Tedesco der.

tzurumbecàre , vrb Definizione èssere cun sa conca a tontonadas, lassare orrúere sa conca dormindhosi cicios, tènnere sonnu meda de no poderare sa conca firma Sinonimi e contrari abbiocare, sconchiai, sconcoinai, tzilibbecare, tzinghirinare, tzumbecare Frasi si tzurumbeco subra su piatu diventat sónniu finas su ricatu ◊ bae e corcadiche, chi ses tzurumbechendhe! Etimo srd. Traduzioni Francese hochement de tête à cause du sommeil Inglese to lose one's head balance for the sleep Spagnolo cabecear Italiano tracollare della tèsta per il sónno Tedesco Kippen des Kopfes aus Schlaf.

«« Cerca di nuovo